Soạn bài Xuân về – Chân trời sáng tạo Ngữ văn 10 trang 76

1. Soạn bài Xuân về – Chân trời sáng tạo Ngữ văn 10 trang 76:

1.1. Nội dung chính văn bản Xuân về:

Tác giả vẽ nên bức tranh mùa xuân miền Bắc với những hình ảnh tiêu biểu: hoa bưởi, hoa cam, những cô gái đi chùa… qua đó thể hiện tình yêu với khung cảnh quê hương đất nước, sự hòa hợp giữa con người với sự thay đổi của thiên nhiên.

1.2. Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Liệt kê một số hình ảnh gợi tả không khí “xuân về” trong bài thơ.

  Trả lời:

– Một số hình ảnh miêu tả không khí “xuân về” trong bài thơ: “gió đông”, “đôi má thiếu nữ”, “nắng mới”, “lá non”, “lúa đang thì con gái”, “hoa bưởi, hoa cam”, “buớm”, “các cô gái đi chùa”…

Câu 2 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phát biểu cảm nhận về một hình ảnh đặc trưng cho bức tranh mùa xuân làng quê Việt Nam trong bài thơ.

Trả lời:

– Có rất nhiều hình ảnh đặc biệt cho bức tranh mùa xuân quê hương Việt Nam, nhưng đặc biệt nhất là hình ảnh “xuân về cùng gió đông”. Ở miền Bắc khí hậu mát mẻ rõ rệt, mùa đông lạnh, đầu xuân lạnh, ẩm ướt và có mưa phùn. Điều này chưa chắc chắn vì mùa xuân ở miền Nam nắng và bắt đầu nóng. Tác giả lựa chọn hình ảnh “xuân về với gió đông” là một hình ảnh rất đặc biệt đối với khí hậu miền Bắc, chỉ cần một hình ảnh người đọc có thể biết ngay tác giả đang nói đến mùa nào, vùng miền nào.

Câu 3 (trang 77 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo của bài thơ và cho biết nhan đề Xuân về đã góp phần thể hiện chủ đề, cảm hứng chủ đạo ấy như thế nào.

Trả lời:

– Chủ đề: Tình yêu thiên nhiên, đất nước.

– Cảm hứng chính: lấy cảm hứng từ thiên nhiên, qua đó tôi cảm nhận và yêu mến con người, cảnh vật.

– Nhan đề Xuân về đã góp phần thể hiện trực tiếp chủ đề và cảm hứng chính của bài thơ.

2. Tác giả tác phẩm Xuân về:

2.1. Tác giả Nguyễn Bính:

– Nguyễn Bính (1918-1966) tên thật là Nguyễn Trọng Bính, quê ở làng Thiên Vinh, huyện Bằng, tỉnh Nam Định.

– Ông mồ côi mẹ từ nhỏ, học ở nhà, bắt đầu làm thơ từ năm 13 tuổi và đạt giải khuyến khích thơ của nhóm Tự Lực Văn Đoàn năm 1937 với tập thơ Tâm hồn tôi.

– Nguyễn Bính sáng tác nhiều thể loại như thơ, kịch, thơ truyện… Ông sáng tác rất mạnh mẽ, viết rất đều đặn và suốt đời cống hiến cho sự nghiệp thơ ca của mình. Ông được đông đảo độc giả công nhận là một trong những nhà thơ hay nhất của thơ Việt Nam hiện đại.

Phong cách nghệ thuật: Đơn giản, gần gũi

Tác phẩm chính: Qua nhà (Yêu đương 1936); Những bóng người trên sân ga (Thơ 1937); Cô hái mơ (Thơ 2007); Tương tư; Chân quê (Thơ 1940)

2.2. Tác phẩm Xuân về:

-Thể loại: Thơ tự do

-Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác năm 1937 in trong tuyển tập thơ Nguyễn Bính

-Phương thức biểu đạt: Biểu cảm 

-Bố cục tác phẩm Xuân về

Khổ 1: Gió xuân bắt đầu về

Khổ 2: Vẻ đẹp khi nắng xuân về

Khổ 3: Vẻ đẹp đồng quê xuân về

Khổ 4: Cảnh con người đón xuân về

– Giá trị nội dung tác phẩm Xuân về

Bức tranh mùa xuân ấy còn có hình ảnh một cô gái trẻ đôi má hồng, đôi mắt trong veo duyên dáng đi lễ hội đình làng.

Cảnh xuân và tình xuân mà nhà thơ nói đến rất giản dị, mộc mạc, rất quen thuộc.

– Giá trị nghệ thuật tác phẩm Xuân về

Từ ngữ gợi tả gợi cảm

Hình ảnh thơ mộng chân thực, gần gũi

3. Phân tích bài Xuân về – Chân trời sáng tạo Ngữ văn 10 trang 76 hay nhất:

Mẫu 1:

Thi sĩ Nguyễn Bính xuất hiện trong phong trào “Thơ mới” trước năm 1945. Phong cảnh đồng quê, hình ảnh những cô gái làng chài, bến phà, chợ Tết… được Nguyễn Bính thể hiện một cách giản dị, gần gũi và đáng yêu.

Bài thơ “Xuân về” là bức tranh mùa xuân với bốn cảnh quê hương thân thương, thân thương. Làng quê Việt Nam hơn 60 năm trước con người, cảnh vật quê hương đã được thơ hóa bằng một tâm hồn lãng mạn tài hoa.

“Đã thấy xuân về với gió đông,

Với trên màu má gái chưa chồng.

Bên hiên hàng xóm cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn trời đôi mắt trong “

Cảnh xuân thứ hai vừa đẹp, vừa sinh động, vừa hồn nhiên, vừa đẹp đẽ. Gió xuân thổi thành vòng tròn rồi “gió bay đi”, tạo nên sự náo nhiệt. Sau bao tháng ngày mưa xuân bụi trắng, nay mưa đã tạnh, bầu trời rất đẹp, không gian ấm áp: “trời trong, nắng chói chang”. Nắng mới là nắng đầu xuân  “nắng mới hoe” là nắng hồng nhạt, cỏ cây đâm chồi nảy lộc:

“Lá nõn, nhành non, ai tráng bạc?”

“Lá nõn” là những chồi non, lá non xanh mướt, “lá non” là những cành tơ mới mọc có nhiều lá non xanh ngọc. Nhà thơ vui mừng ngạc nhiên nhìn “lá non cành non” rồi đặt câu hỏi “ai phủ bạc”.

Khung cảnh mùa xuân càng trở nên rộng rãi, vui tươi và hồn nhiên hơn khi “Từng đàn con trẻ chạy xum xoe”. Trẻ con nô đùa, đón nắng mới, chúng theo bà và chị đi hội xuân. Cảnh xuân càng trở nên ý vị đậm đà.

Vườn tược, xóm thôn nở trắng màu hoa cam, hoa bưởi “ngào ngạt hương bay”. Mùi thơm nồng nàn, quấn quít “bướm vẽ vòng”. Cảnh bướm, hoa trong vườn xuân thật trữ tình nên thơ:

“Đầy vườn hoa bưởi, hoa cam rụng,

Ngào ngạt hương bay, bướm lượn vọng.”

Hai chữ “đầy” và chữ “ngào ngạt” là hai nét vẽ thể hiện cái hồn, hồn của một vườn xuân quê. Nguyễn Bình mang tình yêu mùa xuân, quê hương để viết nên những bài thơ hay về hương hoa, bướm và hoa mùa xuân.

Một cảnh đẹp khác trong tranh “Xuân về” là cảnh đi hội. “Một đôi cô” duyên dáng, xinh đẹp trong trang phục dân tộc: yếm đỏ khăn thâm” đi lễ chùa. Những ông già, bà già lưng còng, tay chống gậy trúc, vừa đi vừa lần tràng hạt, miệng lầm rầm tụng nam mô. Có cái phơi phới, say mê của cô gái quê. Có phước lành và lợi ích của tuổi già. Cảnh trẩy hội xuân vừa vui vừa sôi động, mộc mạc và đáng yêu. Chúng tôi có cảm giác như đang sống lại lễ hội mùa xuân của làng cách đây hơn trăm năm:

“Trên đường cát mịn, một đôi cô,

Yếm đỏ, khăn thâm, trẩy hội chùa.

Gậy trúc dắt bà già tóc bạc,

Tay lần tràng hạt miệng nam mô”.

“Xuân về” là một bài thơ mùa xuân hay, để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng và yêu thương. Hình ảnh mùa xuân thật đẹp, đầy hương vị, rất mặn mà và quen thuộc.

Tình yêu quê, tâm hồn quê là nét đẹp trong tác phẩm “Xuân về” của Nguyễn Bính. Lời thơ trong trẻo, ngập tràn tình xuân quê hương ấm áp, cảm động, nồng nàn. Thơ Nguyễn Bính nhẹ nhàng, êm đẹp như dân ca.

Mẫu 2:

Hiếm có nhà văn, nhà thơ nào không viết ra giấy những cảm xúc của mình về mùa xuân. Mỗi người có một góc nhìn sắc bén và một phong cách viết, thơ khác nhau nhưng hầu như ai cũng ca ngợi sức sống của mùa xuân, của đất và của con người. Với Nguyễn Bính, mùa xuân bao trùm tất cả. Trong bốn khổ thơ bảy chữ, tác giả là người quan sát và miêu tả bằng những câu thơ trong sáng, nhẹ nhàng. Mùa xuân đầu tiên mà nhà thơ cảm nhận được từ một vị trí gần gũi nhất với nhà thơ:

Đã thấy xuân về với gió đông

Với trên màu má gái chưa chồng

Bên hiên hàng xóm cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn giời đôi mắt trong.

“Xuân về” đầu tiên mà Nguyễn Bính “thấy” chỉ được cảm nhận qua một tác nhân khác, qua một hình ảnh khác. Tác nhân đó chính là “gió mùa đông” không còn có thể làm cho làn da lạnh buốt khiến nhà thơ cảm nhận là xuân đang về và tác nhân ấy chính là “cổ hàng xóm” mới lớn có “màu má – đôi mắt trong” thể hiện sự dồi dào. sức sống tươi trẻ của những ngày đầu năm mới. Mùa xuân đã gần đến, trong gió, trong ánh sáng và thoáng mát Cô gái nhìn bầu trời dưới mái hiên…

Rồi xa hơn một chút:

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe

Mưa tạnh giời quang nắng mới hoe

Lá nõn nhành non ai tráng bạc

Gió về từng trận gió bay đi.

Không gian bức tranh Xuân về mở rộng thành một tổng thể. Từ hiên nhà hàng xóm, những chiếc lá non của nhà trẻ trải ra ngoài vườn rực rỡ sắc hoa bưởi, hoa cam ngọt ngào, thơm ngát và đầy bướm. Tất cả lấy bối cảnh là cánh đồng làng “lúa mịn như nhung dành cho con gái”. Lúa đang lớn, đang lúc dịu dàng, lá xanh đang trải nghiệm khắp nơi. Lúc này, nông dân đang nghĩ tới việc “tháng giêng ăn tết ở nhà”

Phần cuối cùng của bức tranh tổng kết sự trở lại của mùa Xuân là hình ảnh

Trên đường cát mịn một đôi cô

Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa

Gậy trúc dắt bà già tóc bạc

Tay lần tràng hạt miệng nam mô.

Nếu như ở hai khổ thơ khốn khổ ở giữa nhà thơ chủ yếu tả cảnh cây cối, ruộng lúa… thì ở khổ thơ trên nhà thơ tập trung miêu tả cảnh người dân đón xuân, nhất là các cô gái và người già.

Như đã viết ở trên, Xuân về chiếm một vị trí khác trong thơ Nguyên Bính. Phong cảnh mùa xuân vẫn là khung cảnh sôi động với khung cảnh trong lành, trong lành của làng quê Việt Nam, Xuân về là một bài thơ hay trong số những bài thơ viết lại những hình ảnh đặc biệt của quê hương Việt Nam những năm đầu thế kỷ 20.