Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya - SGK Ngữ văn 8 để có cái nhìn sâu sắc hơn về tác phẩm và cảm nhận được sự tinh tế và sâu sắc của tác giả, mời bạn đọc tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Chuẩn bị:
Yêu cầu (trang 82 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
– Vấn đề chính mà văn bản đưa ra để bàn bạc, trao đổi là gì (xác định luận đề)?
– Có những luận điểm nào được sử dụng trong văn bản?
– Các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng góp phần làm sáng rõ cho luận điểm như thế nào?
– Quan điểm, thái độ của tác giả được thể hiện trong văn bản như thế nào?
– Đọc trước văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya”; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lê Trí Viễn.
Trả lời:
Vấn đề chính mà văn bản đề cập đến là vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya. Bài thơ này được xem là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đến cho độc giả những trải nghiệm tuyệt vời về văn chương.
Các luận điểm được sử dụng trong văn bản là những yếu tố quan trọng của bài thơ. Đầu tiên, câu thơ đầu tiên đã tạo nên một hiệu ứng nghệ thuật đặc biệt, thu hút sự chú ý của người đọc. Thứ hai, câu thơ thứ hai đã mô tả một cách tuyệt vời vẻ đẹp của thiên nhiên, khiến cho người đọc có cảm giác như đang được chiêm ngưỡng một cảnh quan tuyệt đẹp. Cuối cùng, văn bản cũng tập trung vào mối quan hệ giữa người và cảnh, thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa con người và thiên nhiên.
Để làm sáng tỏ vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya, văn bản đã đưa ra các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng đáng chú ý. Những yếu tố nghệ thuật độc đáo, như cách tác giả sử dụng ngôn từ, hình ảnh hay âm điệu, đã tạo nên một sức hấp dẫn đặc biệt trong bài thơ. Ngoài ra, vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn tác giả cũng được nhấn mạnh, tạo ra một ấn tượng mạnh mẽ về bài thơ này.
Tác giả đã thể hiện quan điểm và thái độ trân trọng, yêu quý với những vần thơ hay của chủ tịch Hồ Chí Minh. Điều này cho thấy sự tôn trọng và ngưỡng mộ của tác giả đối với nhà văn lớn này và ý nghĩa của những tác phẩm văn chương của ông.
Tác giả Lê Trí Viễn:
Sinh ngày:10 tháng 3 năm 1919, mất ngày 3 tháng 2 năm 2012
Là giáo sư, nhà giáo nhân dân, đồng thời cũng là một nhà nghiên cứu đi tiên phong trong việc vận dụng quan điểm Mác-xít trong nghiên cứu và đã đóng góp cho lĩnh vực văn học Việt Nam hơn 40 công trình khoa học giá trị.
Ông cũng là người sáng lập và đảm nhận vai trò hiệu trưởng của Trường Trung học cơ sở – Trung học phổ thông Nguyễn Khuyến, một ngôi trường nổi tiếng ở Thành phố Hồ Chí Minh. Trường này được biết đến với tỷ lệ đậu Đại học cao và nhiều học sinh đạt thủ khoa, á khoa của các trường Đại học hàng đầu trong cả nước. Ông đã có hơn 40 công trình khoa học giá trị đóng góp cho lĩnh vực văn học Việt Nam.
Ngoài việc là một người giáo sư và nhà nghiên cứu, ông cũng là một nhà giáo nhân dân, tận tụy trong việc truyền đạt kiến thức và giáo dục thế hệ trẻ. Ông đã dành nhiều năm đời mình để xây dựng và phát triển Trường Trung học cơ sở – Trung học phổ thông Nguyễn Khuyến thành một ngôi trường uy tín và chất lượng.
Vì những đóng góp của mình, ông đã được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2012, để vinh danh những thành tựu và đóng góp vượt trội của ông trong lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu.
2. Đọc hiểu:
Nội dung chính:
Văn bản này rất tuyệt vời vì nó không chỉ thể hiện được vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên mà còn tôn vinh tài năng nghệ thuật đặc biệt của bài thơ Cảnh khuya. Ngoài ra, nó cũng truyền tải một quan điểm sâu sắc và thái độ trân trọng đối với những vần thơ tuyệt vời của chủ tịch Hồ Chí Minh. Từng câu chữ trong văn bản này đều tỏa sáng với sự sáng tạo và tình yêu sâu sắc đối với văn hóa và nghệ thuật. Qua những dòng văn đầy cảm hứng này, chúng ta có thể tận hưởng và khám phá thêm nhiều điều thú vị về văn chương và văn hóa của đất nước. Văn bản này thực sự là một tác phẩm nghệ thuật đáng ngưỡng mộ và cần được trân trọng và giữ gìn trong suốt thời gian tới.
3. Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya – SGK Ngữ văn 8:
3.1. Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tác giả đã giới thiệu bài thơ bằng cách nào?
Trả lời:
– Tác giả đã giới thiệu bài thơ bằng cách là giới thiệu xuất xứ của bài thơ Cảnh khuya trước.
Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Yếu tố nghệ thuật nào trong câu thơ đầu được tác giả đặc biệt quan tâm khi phân tích?
Trả lời:
– Yếu tố nghệ thuật so sánh giữa: tiếng suối với tiếng hát.
Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tác giả cảm nhận vẻ đẹp của câu thơ chủ yếu bằng cách nào?
Trả lời:
Tác giả đã mô tả một cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp trong câu thơ này. Bằng cách sử dụng tưởng tượng về ánh trăng và cổ thụ, khóm hóa, tác giả đã tạo ra một hình ảnh đẹp như một bức tranh thủy mặc.
Khung cảnh thiên nhiên trong câu thơ được miêu tả như một tác phẩm nghệ thuật, với ánh trăng rọi sáng và cổ thụ, khóm hóa tạo nên một không gian thơ mộng và tinh tế.
Từng chi tiết của câu thơ đều góp phần tạo nên vẻ đẹp tổng thể của khung cảnh thiên nhiên. Ánh trăng mang đến ánh sáng mờ ảo, cổ thụ và khóm hóa tạo nên sự hài hòa và sự sống động.
Với hình ảnh này, tác giả gửi gắm thông điệp về sự tuyệt vời và độc đáo của thiên nhiên, cũng như khám phá và tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên tuyệt diệu.
Câu 4 (trang 85 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tác giả đã nhấn mạnh điều gì ở phần (5)?
Trả lời:
Tác giả đã rất tài tình khi tạo ra sự nhịp nhàng, hài hòa và một thế cân bằng tuyệt đỉnh trong bài thơ Cảnh khuya của Bác. Bài thơ này không chỉ thể hiện sự tinh tế của ngôn ngữ mà còn mang đến cho độc giả những cảm xúc sâu sắc về cuộc sống và tình yêu. Những từ ngữ được sắp xếp một cách khéo léo để tạo ra một hình ảnh sống động, hấp dẫn, và đầy ý nghĩa. Bản thân bài thơ này cũng là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, với sự kết hợp hoàn hảo giữa ngôn ngữ và ý nghĩa. Tác giả đã thể hiện khả năng sáng tạo và tinh thần nghệ sĩ của mình qua bài thơ này, và đồng thời để lại ấn tượng sâu sắc không chỉ trong lòng độc giả mà còn trong văn hóa và nghệ thuật Việt Nam.
3.2. Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” bàn về vấn đề gì? Dựa vào đâu để em có thể nhận ra nhanh nhất điều này?
Trả lời:
– Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” nói về vẻ đẹp nghệ thuật tả cảnh của bài thơ Cảnh khuya.
– Dựa trên nhan đề và phần 1 của văn bản để nhận ra nhanh nhất điều này.
Câu 2 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Bài thơ Cảnh khuya được tác giả Lê Trí Viễn phân tích theo trình tự nào? Nêu tác dụng của việc phân tích theo trình tự đó
Trả lời:
Tác giả đã thực hiện phân tích bài thơ Cảnh khuya bằng cách theo trình tự các câu thơ: câu đầu tiên – câu thứ hai – hai câu cuối cùng. Điều này giúp bài phân tích trở nên sâu sắc hơn và khám phá được những mạch cảm xúc liên tục trong bài thơ mà tác giả muốn truyền đạt.
Bài phân tích giúp chúng ta hiểu sâu hơn về bài thơ và cảm nhận được những ý nghĩa ẩn sau những từ ngữ và hình ảnh mà tác giả sử dụng. Bằng cách phân tích, chúng ta có thể khám phá được những tầng ý nghĩa sâu xa và nắm bắt được tinh thần chung mà tác giả muốn truyền đạt thông qua bài thơ này.
Qua việc phân tích mạch cảm xúc, chúng ta có thể nhìn thấy sự tương phản giữa những khung cảnh yên bình và những cảm xúc sâu đậm trong bài thơ. Từ đó, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về sự triển khai của cảm xúc và tầm quan trọng của chúng trong việc xây dựng nên tác phẩm thơ cao quý này.
Bài phân tích cũng giúp chúng ta nhận ra những yếu tố văn học và nghệ thuật mà tác giả sử dụng để làm nổi bật bài thơ. Chẳng hạn, việc sử dụng các từ ngữ tươi sáng và hình ảnh sống động giúp tạo nên một không gian thơ mộng và đẹp đẽ. Bên cạnh đó, việc xây dựng nhịp điệu và âm điệu trong bài thơ cũng góp phần làm nổi bật cảm xúc và tạo nên một trải nghiệm đọc thơ tuyệt vời.
Tóm lại, bài phân tích giúp chúng ta hiểu sâu hơn về bài thơ Cảnh khuya và cảm nhận được những ý nghĩa sâu xa mà tác giả muốn truyền đạt. Qua việc phân tích mạch cảm xúc và những yếu tố văn học, chúng ta có thể khám phá được những tầng ý nghĩa ẩn sau từng câu thơ và tạo nên một trải nghiệm đọc thơ đầy thú vị và tinh tế.
Câu 3 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Đọc kĩ các phần của văn bản và thực hiện những yêu cầu sau:
a. Xác định nội dung chính của mỗi phần. Tính lô gích giữa các phần được thể hiện như thế nào?
b. Chỉ ra một ví dụ thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa nội dung chính của một phần với lí lẽ, bằng chứng được sử dụng trong đó.
c. Nêu một điểm chung về thái độ, quan điểm của tác giả thể hiện ở các phần trong văn bản.
Trả lời:
a. Nội dung chính của mỗi phần:
Phần 1: Giới thiệu bài thơ Cảnh khuya và các yếu tố chính trong bài thơ này.
Phần 2: Phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya và những ý nghĩa sâu xa mà nó mang lại.
Phần 3: Tiếp tục phân tích câu thơ thứ hai trong bài thơ Cảnh khuya và những hình ảnh tưởng tượng đặc sắc của nó.
Phần 4: Tìm hiểu sâu hơn về hai câu thơ cuối trong bài thơ Cảnh khuya và sự tác động mạnh mẽ của chúng.
Phần 5: Đánh giá về sự cân bằng tổng thể trong bài thơ Cảnh khuya và tầm quan trọng của việc duy trì cân bằng này.
b. Tính logic giữa các phần được thể hiện ở:
Các luận điểm được liên kết chặt chẽ với luận đề chính và được tổ chức một cách logic (phân tích theo trình tự các câu thơ) để giúp người đọc dễ hiểu và cảm nhận. Luận đề của văn bản được làm sáng tỏ và thuyết phục.
Các giải thích và lý lẽ được sử dụng để làm rõ các luận điểm, tăng cường tính thuyết phục và giúp bài viết trở nên chất lượng hơn.
Ví dụ: Phần 2 phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya. Tác giả tập trung vào vẻ đẹp của cảnh vật, thiên nhiên trong câu thơ đó.
Lí lẽ:
Câu thơ kết hợp tiếng suối và tiếng hát.
Tiếng suối vang lên sâu sắc như tiếng hát từ xa phản chiếu.
Đây là một hồi âm, một tưởng tượng mĩ lễ phù hợp với một tâm hồn đẹp và một cảnh khuya tao nhã.
Dẫn chứng:
Tác giả so sánh tiếng suối trong bài thơ Cảnh khuya với tiếng suối trong các bài thơ khác như tiếng suối trong bài Côn Sơn của Nguyễn Trãi, tiếng suối trong thơ của Bạch Cư Dị. Tác giả trân trọng, khâm phục nghệ thuật tả cảnh trong bài thơ Cảnh khuya của Bác.
Câu 4 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Hãy dẫn ra một đoạn văn cho thấy tác giả đã phân tích các yếu tố nghệ thuật để làm nổi bật nội dung của bài thơ.
Trả lời:
“Câu thơ vang lên những hai thứ tiếng: tiếng suối và tiếng hát… tĩnh mịch, sâu lắng của cảnh khuya”. Đoạn văn này tạo ra một hình ảnh đẹp và lãng mạn, liên kết giữa tiếng suối và tiếng hát để tạo nên không gian đặc biệt trong văn bản. Tiếng suối mang đến sự êm dịu, nhẹ nhàng của dòng nước chảy qua đá, tạo cảm giác tĩnh mịch và thanh thản. Trong khi đó, tiếng hát mang đến âm điệu và giai điệu, làm nổi bật không gian với sự sống động và sức sống. Sự kết hợp của hai âm thanh này tạo ra một hình ảnh độc đáo và đẹp mắt trong cảnh khuya của văn bản.
Câu 5 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Một trong những cách bình luận thơ là so sánh sự thể hiện của tác giả này với tác giả khác về cùng một vấn đề. Em hãy nêu nhận xét về tác dụng của cách bình luận đó trong phần (2) văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya”.
Trả lời:
Cách bình luận trên giúp tác giả đã rõ ràng làm nổi bật lên những điểm tuyệt vời và đẹp đẽ của âm nhạc trong thơ của Bác; từ đó, khiến cho độc giả có thể cảm nhận rõ hơn âm thanh của những dòng suối trong thơ của Bác, như một giai điệu trong trẻo, một giai điệu gợi lại những kỷ niệm trong tâm trí. Đồng thời, qua đó, ta cũng có thể nhìn thấy sự yêu thiên nhiên, sự quan tâm đến đất nước trong tâm hồn của Bác.
Câu 6 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Trước và sau khi học văn bản nghị luận này, cảm nhận của em về bài thơ Cảnh khuya có gì khác nhau? Chỉ ra nguyên nhân tạo nên sự khác biệt ấy.
Trả lời:
Ban đầu, trước khi em đọc văn bản này, em không thể thấm nhuần được tư tưởng sâu xa mà Bác muốn truyền tải qua những câu thơ. Em không cảm nhận được cái hồn của bài thơ, và không hiểu rõ nét tâm hồn và tâm trạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, sau khi em tìm hiểu kỹ hơn về tác phẩm, em đã nhận thấy mình hiểu sâu hơn về nghệ thuật của bài thơ. Em đã nhận ra những đặc sắc và sự tinh tế trong việc sử dụng ngôn ngữ, thể hiện qua từng câu thơ. Bên cạnh đó, em cũng đã nắm vững hơn về nội dung tác phẩm và cảm nhận được rõ nét tâm hồn, tâm trạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài thơ này.
