Tác phẩm "Vào phủ chúa Trịnh" không chỉ là một tác phẩm ghi chép sự kiện lịch sử, mà còn là một tác phẩm văn học với thông điệp về đạo đức của người hành nghề y. Dưới đây là bài viết về: Soạn bài Vào phủ Chúa Trịnh: Tác giả, tác phẩm và bố cục?
Mục lục bài viết
1. Tác giả Lê Hữu Trác:
Lê Hữu Trác, còn được biết đến với hiệu danh Hải Thượng Lãn Ông, sinh năm 1724 và mất năm 1791, là một danh y và nhà văn tiêu biểu của Việt Nam thời trung đại. Ông sinh ra và lớn lên tại làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương, nay thuộc huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên.
Ngoài việc chữa bệnh, Lê Hữu Trác còn chuyên nghiên cứu y học và truyền bá kiến thức bằng cách soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc. Phần lớn cuộc đời ông hoạt động y học và tác phẩm của ông được gắn liền với quê hương ở xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Tuy nhiên, công trình nghiên cứu y học nổi tiếng nhất của Lê Hữu Trác là bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh, bao gồm 66 quyển. Trong tác phẩm này, ông ghi lại những cảm xúc chân thật của mình trong quá trình chữa bệnh ở các vùng quê, bộc lộ tâm huyết và đức độ của một người thầy thuốc. Không chỉ là một danh y, Lê Hữu Trác còn là một nhà văn, nhà thơ với những đóng góp đáng kể cho văn học Việt Nam. Tác phẩm của ông cho thấy ông là một nhà văn và nhà thơ tài ba với những đóng góp quan trọng cho nền văn học nước nhà.
2. Tác phẩm Thượng kinh kí sự:
Lê Hữu Trác là một danh y nổi tiếng của Việt Nam trong thế kỷ 18. Ông không chỉ chữa bệnh mà còn có nhiều đóng góp đáng kể cho y học nước nhà. Tác phẩm tiêu biểu của ông là bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển, trong đó có một tập ký sự đáng chú ý mang tên Thượng kinh kí sự.
Thượng kinh kí sự là một tác phẩm bằng chữ Hán, hoàn thành vào năm 1783. Tác phẩm này được xếp ở cuối bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh như một quyển phụ lục. Ký sự là một thể loại văn học ghi chép sự việc, câu chuyện có thật và tương đối hoàn chỉnh. Trong Thượng kinh kí sự, Lê Hữu Trác đã tả quang cảnh ở kinh đô và cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh. Tác giả cũng mô tả những quyền uy, thế lực của nhà chúa và những điều mà ông mắt thấy tai nghe trong chuyến đi từ Hương Sơn ra Thăng Long chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán và chúa Trịnh Sâm.
Tác phẩm Thượng kinh kí sự còn cho thấy thái độ coi thường danh lợi của Lê Hữu Trác. Ông tập trung vào việc truyền bá y học và không quan tâm đến việc tích lũy tài sản hay địa vị xã hội. Tác phẩm kết thúc với việc Lê Hữu Trác được về lại quê nhà và trở về với cuộc sống tự do trong tâm trạng hân hoan. Ông tiếp tục cống hiến đời mình cho y thuật, để lại những đóng góp đáng kể cho y học nước nhà.
Ngoài Thượng kinh kí sự, bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh của Lê Hữu Trác còn có nhiều tác phẩm khác đáng chú ý, trong đó có tác phẩm ghi lại những cảm xúc chân thật của tác giả trong những lúc đi chữa bệnh ở các miền quê. Tác phẩm này bộc lộ tâm huyết và đức độ của người thầy thuốc Lê Hữu Trác.
Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh trích trong tác phẩm Thượng kinh kí sự.
3. Tóm tắt Vào phủ Chúa Trịnh:
“Vào phủ chúa Trịnh” là một tác phẩm ghi lại cảm nhận đầy chân thật của Lê Hữu Trác về cảnh vật và con người tại phủ chúa Trịnh trong chuyến đi chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Tác phẩm truyền đạt một bức tranh hiện thực về phủ chúa Trịnh qua con mắt của một người lương y có tài, có tâm, và có đạo đức.
Đi đến nơi ở của thế tử Trịnh Cán không phải dễ dàng, Lê Hữu Trác phải đi qua nhiều lần cửa và xung quanh là những căn phòng cao rộng với nhiều đồ thếp vàng, màn gấm và những thứ quý giá khác. Tuy nhiên, mặc cho sự xa hoa và tráng lệ, phủ chúa Trịnh lại mang đến cho Lê Hữu Trác cảm giác tù túng và ngột ngạt.
Nhiệm vụ của Lê Hữu Trác là bắt mạch và tìm bệnh cho thế tử. Sau khi kê đúng đơn thuốc, ông đưa ra chẩn đoán bệnh cho Trịnh Cán là do chốn màn che trướng phủ, ăn uống quá nhiều và quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu, tinh khí khô hết, da mặt khô, rốn lồi to, gân xanh và tay chân gầy gò.
Lê Hữu Trác là một người thầy lương y có đạo đức và có tâm với nghề. Ông không màng danh lợi và chỉ mong muốn giúp đỡ người bệnh của mình. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Lê Hữu Trác đã từ giã phủ chúa Trịnh và trở về quê nhà, chờ đợi thánh chỉ để tiếp tục cống hiến đời mình cho y thuật.
Tác phẩm “Vào phủ chúa Trịnh” không chỉ là một tác phẩm ghi chép sự kiện lịch sử, mà còn là một tác phẩm văn học với thông điệp về đạo đức và tình người.
4. Bố cục Vào phủ Chúa Trịnh:
Đoạn văn ban đầu có thể được chia thành hai phần chính: phần miêu tả về cuộc sống nơi phủ chúa và phần kể về việc Lê Hữu Trác bắt mạch và kê đơn cho thế tử Trịnh Cán. Tuy nhiên, để tăng tính logic và sự chặt chẽ cho bài viết, có thể chia lại thành hai phần như sau:
Phần 1: Miêu tả về cuộc sống nơi phủ chúa Trịnh
– Mở đầu bằng cách giới thiệu về tác phẩm “Vào phủ chúa Trịnh” và mục đích của việc viết tác phẩm.
– Miêu tả bức tranh hiện thực về nơi phủ chúa qua con mắt của Lê Hữu Trác, với sự tập trung vào những chi tiết như cửa phủ, cảnh vật xung quanh, kiến trúc của các phòng trong phủ, và những đồ trang sức, vật dụng quý giá trong phòng.
– Phân tích cảm nhận của Lê Hữu Trác về sự xa hoa, tráng lệ của cuộc sống ở phủ chúa, đồng thời chỉ ra những điểm tù túng, ngột ngạt trong nơi đây.
Phần 2: Lê Hữu Trác bắt mạch và kê đơn cho thế tử Trịnh Cán
– Giới thiệu về nhiệm vụ của Lê Hữu Trác tại phủ chúa Trịnh, bao gồm việc bắt mạch và kê đơn thuốc cho thế tử Trịnh Cán.
– Mô tả quá trình bắt mạch của Lê Hữu Trác, những dấu hiệu của bệnh tật mà ông quan sát được trên cơ thể thế tử, đồng thời giải thích nguyên nhân của bệnh.
– Kể về việc Lê Hữu Trác kê đơn thuốc cho thế tử Trịnh Cán theo phương pháp y học cổ truyền, và nhấn mạnh tính đạo đức, tâm huyết của Lê Hữu Trác với nghề y.
– Kết thúc bằng việc nhấn mạnh sự thành công của Lê Hữu Trác trong việc chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán, đồng thời chia tay phủ chúa và trở về quê nhà.
5. Phân tích đoạn trích Vào phủ Chúa Trịnh:
a. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa Trịnh
Trong phủ chúa Trịnh, đường vào được bảo vệ bởi nhiều cửa và vệ sĩ canh giữ. Cảnh sắc trong phủ đầy màu sắc với những hàng cây cối bao phủ, tiếng chim hót và mùi hương thơm ngát. Nơi này được trang trí xa hoa với những tòa nhà như Nha Đại Đường, Quyển Bổng và Gác Tiá, đồ nội thất được làm bằng sơn son, thêu vàng, đúc đồng, mạ bạc và được bài trí đầy tinh tế. Trong nội cung, có nhiều phòng trang trí bằng gấm, có đèn nến, hương hoa ngào ngạt và đầy những món ăn ngon với đồ ăn sành điệu. Tuy nhiên, khí trời trong phủ chúa lại khá ngột ngạt và thiếu sự thanh thoát.
b. Thái độ, tâm trạng của tác giả khi vào phủ chúa Trịnh:
– Thái độ của tác giả đối với cuộc sống trong phủ chúa được thể hiện gián tiếp qua việc miêu tả chi tiết, tỉ mỉ hành trình vào phủ, từ khi nhận lệnh cho đến lúc chờ lệnh của hoàng thượng. Sự sang trọng của khung cảnh đời thực được hiển thị trước mắt người đọc.
– Cách quan sát, nhận xét, suy nghĩ của tác giả cũng trực tiếp thể hiện thái độ của ông. Là một vị quan trước đây từng biết về lối sống xa hoa, thị phi, tác giả không thể tưởng tượng được mức độ xa hoa trong phủ chúa. Ông nhận xét: “Sự giàu có của nhà vua quả là khác hẳn của cải của thường dân”. Tác giả cũng đã làm bài thơ miêu tả sự hùng vĩ tráng lệ với nhận xét chung ở cuối bài thơ: “Đẹp nhất trời Nam là đây”. Được Quan Chánh Đường mời đi ăn ở quán ăn Hậu Mã là dịp để tác giả chứng kiến cảnh ăn uống trong phủ chúa – toàn những món ngon vật lạ, đĩa vàng chén bạc sáng loáng: “Bây giờ mới biết mùi vị của người giàu.”
→ Nhận xét:
– Ngỡ ngàng trước vẻ đẹp thanh cao, quý phái.
– Không quan tâm đến những cám dỗ vật chất, không đồng ý với cuộc sống đủ đầy nhưng thiếu tự do và không khí trong lành.
Tâm trạng của tác giả khi kê đơn thuốc cho thái tử:
– Hiểu rõ bệnh tình của hoàng tử.
– Khi đã xác định được bệnh, việc điều trị trở thành một cuộc đấu tranh nội tâm của Hải Thượng Lãn Ông:
– Vị bác sĩ hiểu rõ căn bệnh của hoàng tử và cố gắng tìm cách chữa trị từ gốc rễ. Nhưng nếu chữa khỏi sẽ bị danh lợi trói buộc, không thể về núi.
– Lương y cân nhắc y học hài hòa, thận trọng trị bệnh mà không mong thưởng phạt.
– Tuy nhiên, ý thức về y đức, trách nhiệm nghề nghiệp, lương tâm, sự trung thực của người bác sĩ đã khiến ông phải lên tiếng và chữa bệnh cho thái tử một cách trung thực. Anh kiên quyết bảo vệ quan điểm của mình, cho dù nó không phù hợp với số đông.
Những phẩm chất tốt đẹp của Lê Hữu Trác:
– Ông là một bác sĩ lành nghề, giàu kinh nghiệm, có lương tâm và đạo đức.
– Một nhân cách cao quý, coi thường danh lợi và yêu tự do.
