Văn bản là những lý giải về sự hình thành của thế giới tự nhiên của người xưa. Mỗi vị thần có một quyền năng đặc biệt, tạo sự sống cho trái đất. Truyện về các vị thần đã phản ánh quan niệm nhận thức của con người thời cổ về thế giới xung quanh và thể hiện khao khát chinh phục tự nhiên. Bài viết dưới đây cung cấp cho độc giả bài soạn tác phẩm Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới.
Mục lục bài viết
1. Tổng quan Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới:
Nội dung chính: Truyện xoay quanh cách lý giải của người xưa về quá trình tạo lập thể giới cũng như về các hiện tượng tự nhiên.
Tóm tắt:
Văn bản “Truyện về các vị thần” là những câu chuyện giải thích về sự hình thành của thế giới tự nhiên của người xưa. Mỗi vị thần trong truyện đều có một quyền năng đặc biệt, góp phần tạo nên sự sống cho trái đất. Văn bản thể hiện quan niệm nhận thức của con người thời cổ về thế giới xung quanh. Người xưa cho rằng thế giới tự nhiên là do các vị thần tạo ra. Các vị thần có sức mạnh và khả năng phi thường, có thể điều khiển các hiện tượng tự nhiên. Bên cạnh đó, văn bản còn thể hiện khao khát chinh phục tự nhiên của con người thời cổ. Người xưa muốn hiểu được thế giới tự nhiên xung quanh mình, và họ giải thích những hiện tượng tự nhiên bằng cách tưởng tượng ra các vị thần.
2. Trước khi đọc:
Nêu tên một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật chính là vị thần. Theo bạn, điều gì làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó?
Phương pháp giải:
Dựa vào các tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã xem, sau đó rút ra điều làm nên sự hấp dẫn của bộ phim.
Lời giải chi tiết:
– Bộ phim Cuộc chiến thành Troy tường thuật về một cuộc xung đột giữa hai quốc gia hùng mạnh tại Hy Lạp. Nhân vật chính của bộ phim: Hector, Achilles, Odysseus.
– Nhân vật là những vị thần linh có quyền năng siêu nhiên hoặc sức mạnh phi thường, óc tưởng tượng bay bổng, lãng mạn, đây cũng là yếu tố làm nên sức hút của tác phẩm này.
3. Trong đi học:
Câu 1. Chú ý các chi tiết mở đầu câu chuyện
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn mở đầu
Lời giải chi tiết:
Chi tiết mở đầu câu chuyện:
– Thuở ấy chưa có vũ trụ, chưa có muôn loài và con người.
– Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo.
Câu 2: Hình dung vóc dáng và những hành động của thần Trụ Trời.
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn đầu tiên.
Lời giải chi tiết:
– Vóc dáng thần: bệ vệ, khổng lồ, vạm vỡ
– Hành động của thần: đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột cao to để chống trời.
Câu 3: Có những vị thần nào được liệt kê trong bài vè?
Phương pháp giải:
Xem lại bài vè
Lời giải chi tiết:
Những vị thần được liệt kê trong bài vè bao gồm: thần đếm cát, thần tát biển, thần làm sao, thần đào sông, thần trồng cây, thần xây núi, thần trụ trời.
Câu 4: Chú ý các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.
Phương pháp giải:
Xem lại bài đọc, tìm các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.
Lời giải chi tiết:
– Công việc của thần Sét: Chuyên việc thực thi pháp luật ở hạ giới.
– Tính khí: rất nóng tính, nhiều khi giết nhầm người, vật vô tội.
Câu 5: Chú ý hình dạng và hoạt động của thần Gió.
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn đầu tiên.
Lời giải chi tiết:
– Hình dạng của thần Gió: thần có một hình dạng khác lạ, kỳ quặc. Điều đặc biệt nhất là thần không có đầu.
– Hoạt động của thần Gió: làm gió nhỏ hay bão lớn tùy theo lệnh của Ngọc Hoàng.
Câu 6: Mục đích của việc tạo ra nhân vật đứa con thần Gió là gì?
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn có chi tiết đứa con của thần Gió.
Lời giải chi tiết:
Mục đích: lí giải cho hiện tượng khi cây ngải gió cuốn bông, cuốn lá lại, người hạ giới lại biết đó là dấu hiệu của việc trời sắp nổi gió, nổi mưa.
4. Sau khi đọc:
Câu 1:
Xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính trong từng truyện kể
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản, sau đó xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính.
Lời giải chi tiết:
|
| Thần Trụ trời | Thần Sét | Thần Gió |
| Thời gian | Khi chưa có vũ trụ | Không có thời gian cụ thể |
|
| Không gian | Trời và đất | Trên trời và trần gian | Trên trời |
| Nhân vật | Thần Trụ trời | Thần Sét, Ngọc Hoàng, ông Cường Bạo | Thần Gió, thần Mưa, thần Sét, Ngọc Hoàng, đứa con của thần Gió |
| Sự kiện chính | Thần Trụ trời tách trời và đất | Giới thiệu về thần Sét | Đứa con của thần Gió bị Ngọc Hoàng đày xuống trần |
Câu 2: Hãy chỉ ra một số “dấu hiệu” giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại suy nguyên.
Lời giải chi tiết:
– Thần thoại suy nguyên là thần thoại kể về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài.
– Ba văn bản trên đều thuộc thần thoại suy nguyên. Dấu hiệu:
+ Nhân vật chính
+ Thời gian, không gian
+ Mục đích: nhằm giải thích các hiện tượng xảy ra trong tự nhiên và đời sống xã hội.
Câu 3: Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và “tính khí” ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại
Lời giải chi tiết:
– Theo cách nhìn nhận của người xưa, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét điều là những vị thần có hình dạng to lớn hoặc ngoại hình dị thường. Các vị thần thường có sức mạnh siêu nhiên.
– Những nhân vật xuất hiện trong thần thoại là cắt nghĩa, lý giải những hiện tượng thiên nhiên và cuộc sống. Chính vì thế, dựa trên đặc điểm của những hiện tượng thiên nhiên, xã hội mà con người cổ xưa đã tạo dựng nên các nhân vật thần theo những truyện thần thoại có đặc điểm giống nhau.
Câu 4: Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản
Lời giải chi tiết:
|
| Công việc | Dẫn chứng | Mục đích |
| Thần Trụ Trời | Chống trời, tách trời đất làm hai | “một hôm bỗng đứng dậy dùng đầu đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời”; “Thần cứ một mình cầy cục đắp, cột đá càng cao chót vót càng đẩy trời lên mãi”. | Tách trời và đất ra làm hai |
| Thần Sét | Thi hành pháp luật ở trần gian. | Thần có một lưỡi búa đá. Khi xử kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. | Làm theo lệnh Ngọc Hoàng, bảo vệ lẽ phải, trừng trị những kẻ xấu dưới trần gian |
| Thần Gió | Làm gió theo lệnh Ngọc Hoàng. | Bảo bối của thần là một thứ quạt nhiệm màu. Thần sẽ làm gió nhỏ hay bão lớn, lâu hay mau tùy theo lệnh Ngọc Hoàng. Khi thần phối hợp với Thần Mưa, có khi cả thần Sét. | Tạo ra gió ở dưới hạ giới. |
Câu 5: Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người nguyên thủy về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào hình tượng đó?
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại
Lời giải chi tiết:
– Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió thể hiện quan điểm chinh phục thiên nhiên của người dân nguyên thuỷ. Họ cho rằng có một thế lực siêu nhiên, thần thánh đang chi phối những hiện tượng tự nhiên ấy cũng như thể đang chi phối cuộc đời của họ.
– Khát vọng chinh phục thế giới thiên nhiên của con người thời nguyên thuỷ được thể hiện thông qua hình tượng những vị thần.
Câu 6: Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên
Phương pháp giải:
Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại
Lời giải chi tiết:
* Đặc điểm:
– Nhân vật là con người cụ thể được miêu tả trong tác phẩm văn học thông qua những biện pháp nghệ thuật. Nhân vật trong ba truyện trên hầu hết là những vị thần linh, có hình thù kỳ dị, độc đáo và có sức mạnh phi thường.
– Chức năng nhân vật: phân tích, lý giải những hiện tượng thiên nhiên trong cuộc sống con người.
– Nghệ thuật: Sử dụng những yếu tố tưởng tượng thần kì.
* Thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên:
– Thể hiện lòng kính trọng, biết ơn, lòng tôn kính của người cổ đại với thế giới thiên nhiên.
Câu 7: Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lí giải hợp lí, thuyết phục.
Lời giải chi tiết:
Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lí giải hợp lí, thuyết phục.
Gợi ý:
Niềm tin tín ngưỡng là một phần không thể thiếu đối với đời sống tinh thần của con người, nhất là mỗi khi gặp bế tắc, con người lại thường tìm đến chốn tâm linh để chiêm nghiệm, tìm sự bình yên trong tâm trí, từ đó tìm thấy chân lý, ý nghĩa của cuộc đời (ví dụ niềm tin tín ngưỡng, …). Vì vậy, niềm tin vẫn còn sức hút với con người ngày nay.
5. Kết nối đọc – viết:
Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên.
Phương pháp giải:
Dựa vào tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã đọc, lựa chọn chi tiết tiêu biểu để phân tích.
Lời giải chi tiết:
Phân tích chi tiết Nữ Oa dùng đá ngũ sắc vá bầu trời để cứu nhân gian khỏi lầm than trong thần thoại Nữ oa vá trời của Trung Quốc.
Bài làm:
Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật, có tính chất hoang đường, kì lạ. Trong thần thoại, nhân dân sáng tạo ra những chi tiết này nhằm dựng lên những câu chuyện thần kì, giải thích những sự kiện, sự việc chưa thể giải thích theo cách thông thường hoặc là để thần thánh hoá các nhân vật mà nhân dân ngưỡng mộ, tôn sùng. Trong thần thoại Nữ Oa vá trời, chi tiết Nữ Oa dùng đá ngũ sắc vá bầu trời để cứu nhân gian khỏi lầm than là một chi tiết tưởng tượng, kì ảo tiêu biểu. Chi tiết này có vai trò quan trọng trong việc thể hiện giá trị của thần thoại. Thứ nhất, chi tiết này góp phần tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của nhân vật Nữ Oa. Nữ Oa là một vị thần có sức mạnh phi thường, có thể vá lại vòm trời bằng những viên đá ngũ sắc. Chi tiết này thể hiện sự ngưỡng mộ, tôn sùng của nhân dân đối với Nữ Oa, người đã cứu nhân gian khỏi thảm họa. Thứ hai, chi tiết này góp phần lí giải vì sao trên trời lại có mây ngũ sắc. Theo thần thoại, những viên đá ngũ sắc mà Nữ Oa dùng để vá trời đã hóa thành những đám mây ngũ sắc. Chi tiết này thể hiện sự sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú của nhân dân. Thứ ba, chi tiết này thể hiện niềm tin của nhân dân vào sức mạnh của con người. Nữ Oa là một con người bình thường, nhưng với lòng dũng cảm và ý chí kiên cường, bà đã cứu nhân gian khỏi thảm họa. Chi tiết này thể hiện niềm tin của nhân dân vào khả năng vượt qua khó khăn, thử thách của con người. Nhìn chung, chi tiết tưởng tượng, kì ảo trong thần thoại Nữ Oa vá trời có vai trò quan trọng trong việc thể hiện giá trị của thần thoại. Chi tiết này góp phần tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của nhân vật Nữ Oa, thể hiện niềm tin của nhân dân vào sức mạnh của con người.
