Sự tích Hồ Gươm là câu chuyện giải thích sự hình thành Hồ Gươm - một địa điểm nổi tiếng của Hà Nội. Câu chuyện cũng khắc họa lại sự dũng cảm, kiên cường của nghĩa quân Lam Sơn trong cuộc chiến chống lại nhà Minh, dành lại độc lập cho dân tộc. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả bài soạn tác phẩm Sự tích Hồ Gươm.
Mục lục bài viết
1. Đôi nét về tác phẩm Sự tích hồ Gươm:
1.1. Tóm tắt:
Thời giặc Minh đô hộ, Lê Lợi dựng cờ tụ nghĩa tại Lam Sơn được Đức Long Quân cho mượn thanh gươm thần giết giặc. Người đánh cá Lê Thận ba lần kéo lưới đều được một lưỡi gươm. Ít lâu sau, Lê Lợi bị giặc đuổi, chạy vào rừng thấy cây gươm nạm ngọc, tra vào lưỡi gươm nhà Lê Thận thì vừa như in, mới biết đó là gươm thần. Nhờ có gươm thần, nghĩa quân đánh thắng quân xâm lược. Một năm sau, Lê Lợi đi thuyền chơi hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi gươm thần. Từ đó hồ Tả Vọng đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.
1.2. Bố cục (2 phần):
Phần 1 (từ đầu đến “một tên giặc nào trên đất nước”): Lạc Long Quân cho Lê Lợi và nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc
Phần 2 (còn lại): Lê Lợi trả gươm
1.3. Giá trị nội dung:
Truyện “Sự tích Hồ Gươm” ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. Truyện cũng nhằm giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm, đồng thời thể hiện khát vọng hòa bình dân tộc
1.4. Giá trị nghệ thuật:
Sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo, giàu ý nghĩa
2. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm ngắn gọn nhất:
2.1. Chuẩn bị:
Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm, hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữa thanh gươm là Rùa vàng nhận từ tay Lê Lợi
Trả lời:
– Nơi cất giữ đó chắc chắn một nơi trang trọng, sâu dưới nước.
2.2. Đọc hiểu:
* Trong khi đọc
Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Ba lần kéo lưới của Lê Thận có điều gì đáng chú ý?
Trả lời:
– Cả ba lần Lê Thận đều vớt lên thanh sắt.
Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Tranh minh họa nhân vật và sự việc gì của truyện?
Trả lời:
– Tranh minh họa nhân vật Lê Thận và sự việc khi Thận vớt được lưỡi gươm.
Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản.
Trả lời:
– Ba lần kéo lưới đều khéo được 1 lưỡi gươm
– Trong căn lều tối tăm, thanh sắt hôm đó đột nhiên sáng rực rỡ ở xó nhà.
– Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng rực trên ngọn cây đa
– Lưỡi gươm đột nhiên động đậy
– Rùa Vàng ngoi lên đòi gươm và cũng biết nói như người “Xin bệ hạ hoàn trả gươm lại cho Long Quân”
Trả lời câu hỏi trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?
Trả lời:
– Giúp cho nghĩa quân tung hoành khắp trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế của nghĩa quân vang khắp nơi… Gươm thần mở đường cho họ đánh tràn ra mãi, cho đến lúc không còn một bóng giặc nào trên đất nước
Trả lời câu hỏi trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Phần 5 nhằm giải thích điều gì?
Trả lời:
– Phần (5) nhằm giải thích tên gọi của hồ Hoàn Kiếm hay Hồ Gươm.
* Sau khi đọc
Câu 1 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Em hãy nêu những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm.
Trả lời:
– Sự kiện đức Long Quân cho Lê Lợi mượn thanh gươm thần
– Lê Thận vớt được lưỡi gươm
– Sự kiện Lê Lợi trông thấy lưỡi gươm toả ánh sáng trong nhà Lê Thận, trông thấy chuôi gươm nạm ngọc trên cây đa tra vào nhau thì vừa như in
– Quân ta đánh đâu thắng đó, quét sạch giặc ra khỏi bờ cõi.
– Sự kiện Lê Lợi trao lại gươm thần cho Rùa Vàng.
Câu 2 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Trong truyện, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?
Trả lời:
– Nhân vật “gươm thần” là nhân vật nổi bật nhất
– Đó là nhân vật trung tâm, có mặt trong tất cả các sự kiện quan trọng, gươm thần mang những đặc điểm kì ảo tạo nên sự hấp dẫn, thu hút người đọc.
Câu 3 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Những chỉ tiết nào liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?
Trả lời:
– Chi tiết liên quan đến lịch sử là:
+ Sự kiện giặc Minh xâm lăng nước ta
+ Nhân vật có thực là vua Lê Lợi – Lê Thái Tổ.
– Những chi tiết hoang đường, kỳ ảo là.
+ Ba lần kéo lưới đều khéo được 1 lưỡi gươm
+ Trong căn lều tối tăm, thanh sắt hôm ấy đột nhiên sáng rực rỡ ở góc lều.
+ Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng rực trên ngọn cây đa
+ Lưỡi gươm đột nhiên động đậy
+ Rùa Vàng ngoi lên đòi gươm và còn biết thưa với vua “Xin bệ hạ hoàn trả gươm lại cho Long Quân”
Câu 4 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Truyện muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
– Truyện ca ngợi ý chí chiến đấu của dân tộc Việt Nam, ca ngợi vị vua anh minh, tài năng Lê Lợi, giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm.
– Ý nghĩa: Giúp người đọc hiểu được các sự kiện, nhân vật, cảnh vật theo cách lý giải của nhân dân.
3. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm đầy đủ nhất:
3.1. Chuẩn bị:
– Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm; hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữ thanh gươm mà Rùa Vàng nhận từ tay Lê Lợi.
Gợi ý:
+ Bầu trời xanh thẳm, đám mây trắng muốt trôi lững lờ. Còn làn nước trong trẻo biến mặt hồ thánh tấm gương lớn…
+ Xung quanh hồ là hàng cây xanh mướt, phất phơ trong làn gió nhè nhẹ…
3.2. Đọc hiểu:
*Trong khi đọc
Câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Ba lần kéo lưới của Lê Thận có gì đáng chú ý?
Trả lời: Cả ba lần kéo lưới của Lê Thận đáng chú ý ở chỗ là đều có sự xuất hiện của một thanh sắt – lưỡi gươm.
Câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản.
Trả lời: Những chi tiết kì ảo trong văn bản:
– Vua Thuỷ Tề quyết định cho mượn thanh gươm thần.
– Ba lần kéo lưới, Lê Thận cùng kéo trúng một lưỡi gươm.
– Trong túp lều tối om, Lê Lợi cầm thanh gươm sáng rực hai chữ “Thuận Thiên”.
– Lê Lợi phát hiện chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa.
– Khi đem tra gươm vào chuôi lại vừa như in.
– Long Quân sai Rùa Vàng đi lấy lại gươm thần.
– Nhà vua thấy lưỡi gươm thần mang bên người bỗng động đậy.
– Rùa Vàng đứng nổi trên mặt nước và đòi lại gươm thần cho Long Quân.
Câu hỏi trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?
Trả lời: Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi:
– Nhuệ khí của nghĩa quân tăng lên, làm cho quân Minh bạt vía.
– Không phải trốn tránh mà xông xáo đi tìm giặc.
– Không phải ăn uống khổ sở mà đã có những kho lương thực chiếm từ giặc.
– Khiến cho đất nước không còn bóng tên giặc nào trên đất nước.
Câu hỏi trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Phần 5 nhằm giải thích điều gì?
Trả lời: Phần 5 giải thích lí do đặt tên gọi Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.
* Sau khi đọc
Câu 1 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Em hãy nêu những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm.
Trả lời: Những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm:
– Lí do Long Vương cho mượn gươm thần.
– Lê Thận ba lần kéo lười đều được lưỡi gươm thần.
– Lê Lợi phát hiện chuôi gươm thần và hoàn thành gươm thần.
– Gươm thần giúp nghĩa quân Lê Lợi chiến thắng.
– Sự hoàn trả gươm của Lê Lợi.
Câu 2 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Trong truyện, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?
Trả lời:
– Trong truyện nhân vật nổi bật nhất chính là gươm thần.
– Đặc điểm nhân vật: Gươm thần là của Long Quân, có khả năng phát sáng, trên lưỡi gươm có hai chữ “Thuận Thiên” khắc sâu và có sức mạnh vô biên giúp nghĩa quân Lê Lợi chiến thắng trước quân địch.
Câu 3 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Những chi tiết nào liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?
Trả lời:
– Các chi tiết liên quan đến lịch sử: Sự kiện lịch sử giặc Minh xâm lược nước ta, khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu vùng lên thành công, chiến thắng giặc Minh vang dội.
– Có chi tiết nào là hoang đường, kỳ ảo:
+ Vua Thuỷ Tề quyết định cho mượn thanh gươm thần.
+ Ba lần kéo lưới, Lê Thận cùng kéo trúng một lưỡi gươm.
+ Trong căn lều tối om, Lê Lợi cầm thanh gươm sáng rực hai chữ “Thuận Thiên”.
+ Lê Lợi phát hiện chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa.
+ Khi đem tra gươm vào chuôi lại vừa như in.
+ Long Quân sai Rùa Vàng đi lấy thanh gươm thần.
+ Nhà vua thấy lưỡi gươm thần mang bên người bỗng cử động.
+ Rùa Vàng đứng nổi trên mặt nước và đòi lại gươm thần cho Long Quân.
Câu 4 trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Truyện muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời: Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm:
– Ca ngợi tài năng, anh minh, sáng suốt của Lê Lợi – người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có công đánh đuổi giặc Minh, đem lại thái bình cho tổ quốc.
– Giải thích, ca ngợi tính chất toàn dân, chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
– Giải thích tên gọi của Hồ Gươm (hồ Hoàn Kiếm).
– Thể hiện mong muốn hòa bình, hạnh phúc của nhân dân.
