Soạn bài Người ở bến sông Châu (Ngữ Văn 10 Cánh diều)

1. Giới thiệu tác phẩm Người ở bến sông Châu:

“Người ở bến sông Châu” là một tác phẩm khai thác đề tài về cuộc sống và tâm trạng của con người, đặc biệt là sự cô đơn, khát vọng và ước mơ của con người ở một vùng quê. Qua đó, tác giả làm nổi bật giá trị nhân văn sâu sắc.

2. Tóm tắt nội dung Người ở bến sông Châu:

Câu chuyện kể về cuộc sống của những con người sống bên dòng sông Châu. Họ phải đối mặt với những thách thức trong cuộc sống, nhưng vẫn giữ được niềm tin, lòng yêu thương và sự gắn bó với quê hương.

3. Phân tích nhân vật trong tác phẩm:

• Nhân vật chính: Tính cách và tâm trạng của nhân vật được miêu tả rõ nét, thể hiện sự khát khao tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống và một chỗ dựa tinh thần.
• Nhân vật phụ: Những nhân vật phụ đóng vai trò quan trọng, làm nổi bật bối cảnh và thể hiện các mối quan hệ trong câu chuyện.

Bàn luận về các chi tiết quan trọng:

• Ý nghĩa hình ảnh mái tóc của dì Mây: Mái tóc dì từ đen óng mượt trước kia nay trở nên xơ và thưa thớt, biểu hiện cho những khó khăn, mất mát do chiến tranh mang lại. Hình ảnh này đại diện cho sự hy sinh của những người phụ nữ trong thời kỳ chiến tranh.
• Tình huống giúp cô Thanh vượt cạn: Dì Mây đã dũng cảm giúp cô Thanh, thể hiện sự tốt bụng và sẵn lòng hy sinh của dì, dù hoàn cảnh bản thân rất khó khăn.

4. Nghệ thuật và giá trị:

• Nghệ thuật miêu tả: Tác phẩm sử dụng hình ảnh thiên nhiên và dòng sông Châu để làm nổi bật tâm trạng của nhân vật, tạo ra sự liên tưởng giữa thiên nhiên và cuộc sống con người.
• Giá trị nhân văn: Qua tác phẩm, tác giả gửi gắm thông điệp về sự khát khao tìm kiếm hạnh phúc và giá trị của tình yêu thương, sự đoàn kết.

5. Soạn bài Người ở bến sông Châu (trả lời câu hỏi giữa bài):

Câu 1 (Trang 43 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Tóm tắt sự việc chính của phần này.

Trả lời:

Sự việc 1: Chú San đã đi lấy vợ là cô giáo Thanh ở xóm bên sau khi về từ nước ngoài.

Sự việc 2: Dì Mây trở về sau thời gian dài đi bộ đội, khiến mọi người vui mừng khi thấy dì bình an.

Câu 2 (Trang 44 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chú ý lời đối thoại giữa các nhân vật và lời bình luận của người kể chuyện.

Trả lời:

Lời của chú San: Thể hiện sự ân hận, muốn làm lại từ đầu.

Lời của dì Mây: Cảm xúc hụt hẫng và tiếc nuối nhưng kiên quyết.

Lời bình luận của người kể: Bày tỏ sự tiếc nuối cho mối tình không thành.

Câu 3 (Trang 44 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chú ý tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn này.

Trả lời:

Biện pháp điệp ngữ được dùng để tạo không gian thơ mộng và diễn tả tình cảm chan chứa giữa đôi trai gái.

Câu 4 (Trang 44 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Hình dung tâm trạng của các nhân vật.

Trả lời:

Dì Mây và chú San cùng nhớ lại kỷ niệm xưa, cảm xúc tiếc nuối và vô vọng.

Câu 5 (Trang 45 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Nhận xét về quyết định của nhân vật dì Mây.

Trả lời:

Dì Mây cương quyết không đồng ý làm lại với chú San, thể hiện sự bản lĩnh của mình và chấp nhận thiệt thòi.

Câu 6 (Trang 45 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chú ý thái độ của các nhân vật.

Trả lời:

Người dân xóm Trại và cháu Mai đều thể hiện tình cảm yêu thương, quý mến đối với dì Mây.

Câu 7 (Trang 46 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chi tiết về mái tóc dì Mây trước đây và bây giờ có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Mái tóc dì trước kia đen mượt, nhưng nay đã xơ và thưa hơn, tượng trưng cho những đau thương mà chiến tranh gây ra.

Câu 8 (Trang 47 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chú ý tâm trạng của nhân vật dì Mây.

Trả lời:

Khi lũ trẻ nói về chuyện lấy chồng, dì Mây thoáng buồn, thể hiện sự tiếc nuối cho mối tình và cuộc đời dang dở.

Câu 9 (Trang 47 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Tình huống nào đã làm nhân vật bộc lộ phẩm chất và tính cách?

Trả lời:

Khi dì Mây giúp cô Thanh vượt cạn, thể hiện sự tốt bụng và lòng nhân ái của dì.

Câu 10 (Trang 48 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Theo em, vì sao lúc này dì Mây lại khóc?

Trả lời:

Tiếng khóc của dì chứa đựng sự xót xa, tiếc nuối cho mối tình dang dở và mong ước về một hạnh phúc xa xôi.

Câu 11 (Trang 49 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Số phận của nhân vật thím Ba, thằng Cún gợi suy nghĩ gì về hậu quả chiến tranh?

Trả lời:

Số phận của họ gợi lên sự mất mát đau thương mà chiến tranh đã gây ra, cướp đi những người thân yêu.

Câu 12 (Trang 49 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Đoạn này cho biết những thông tin quan trọng nào?

Trả lời:

Đoạn này cung cấp thông tin về những hy sinh trong chiến tranh và sự tìm kiếm tình yêu của những người lính.

Câu 13 (Trang 49 SGK Ngữ văn 10 Tập 2):

Chú ý sự thay đổi trong tiếng ru của dì Mây.

Trả lời:

Tiếng ru ban đầu trầm lắng, sau đó trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng, thể hiện tình cảm chân thành của dì với cuộc sống và con người.

6. Soạn bài Người ở bến sông Châu (trả lời câu hỏi cuối bài):

Câu 1 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Xác định sự kiện chính của mỗi phần trong văn bản “Người ở bến sông Châu”. Theo em, cách xây dựng cốt truyện của tác giả có gì đặc sắc?

Trả lời:

Phần 1: Từ đầu đến “di lên vách bếp”

Chú San đi lấy vợ.

Dì Mây trở về xóm Trại.

Phần 2: Tiếp đến “Sóng nước lao xao”

Cuộc sống giản dị của dì Mây ở quê nhà.

Phần 3: Tiếp đến “ở phía cuối con đường về bến”

Dì Mây giúp cô Thanh (vợ chú San) vượt cạn.

Phần 4: Còn lại

Những phẩm chất cao đẹp của dì Mây.

→ Tác giả đã khéo léo xây dựng cốt truyện với nhiều tình huống bất ngờ và cao trào, tạo nên sự hấp dẫn và thu hút người đọc.

Câu 2 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Ai là nhân vật trung tâm trong truyện ngắn này? Hãy vẽ sơ đồ mối quan hệ giữa nhân vật trung tâm này với các nhân vật khác trong truyện.

Trả lời:

Nhân vật trung tâm trong câu chuyện là dì Mây.

Câu 3 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Phân tích, làm sáng tỏ tính cách và phẩm chất của nhân vật dì Mây trong truyện qua các tình huống và sự kiện tiêu biểu. Nêu nhận xét về cuộc đời và tính cách của nhân vật dì Mây.

Trả lời:

Dì Mây trở về từ chiến trường đúng vào ngày chú San đi lấy vợ. Dì đã hy sinh nhan sắc và tuổi trẻ cho đất nước, nhưng khi trở về, dì bị lãng quên. Vết thương trên người khiến dì đau nhức, và dì sống một mình bên bờ sông, với những nỗi buồn không nguôi ngoai.

Câu 4 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Phân tích và nhận xét về bút pháp miêu tả (tả cảnh và diễn biến tâm lí các nhân vật) của tác giả trong truyện ngắn “Người ở bến sông Châu”.

Trả lời:

Hoàn cảnh:

Trước khi đi xung phong: Dì có một mối tình đẹp với chú San, nhưng phải chia tay vì mỗi người đi một hướng.

Khi từ chiến trường trở về: Dì bị thương và phải dùng nạn, chú San đã lập gia đình, khiến dì cảm thấy đau lòng.

Ngoại hình:

Trước khi đi xung phong: Dì có mái tóc dài óng mượt và rất đẹp.

Khi trở về: Mái tóc dì đã xơ xác, phản ánh những mất mát do chiến tranh.

Phẩm chất:

Dì Mây có tính cách kiên cường, dứt khoát nhưng cũng giàu lòng yêu thương và hy sinh. Dì từ chối làm lại với chú San và chấp nhận hy sinh vì hoàn cảnh đã rồi.

Câu 5 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Câu chuyện diễn ra trong những không gian và thời gian nào? Tìm hiểu ý nghĩa của những hình ảnh dòng sông, con đò, cây cầu xuất hiện trong truyện.

Trả lời:

Không gian: Dòng sông, con đò, cây cầu.

Thời gian: Từ ngày dì Mây trở về, diễn ra theo các mốc thời gian như chập tối, đêm, ngày mưa, và các mùa trong năm.

Những hình ảnh này là chứng nhân cho cuộc đời và những thay đổi của nhân vật dì Mây, từ tình yêu cho đến nỗi đau khi trở về từ chiến trường.

Câu 6 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Nhận xét về điểm nhìn và người kể chuyện trong văn bản.

Trả lời:

Truyện được kể qua góc nhìn toàn tri, sử dụng quan điểm của nhân vật Mai để kể chuyện. Bằng cách này, điểm nhìn nghệ thuật linh hoạt, có sự chuyển đổi giữa quan điểm của tác giả và nhân vật.

Câu 7 (Trang 50 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Theo em, vấn đề đặt ra trong truyện ngắn này là gì? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống hôm nay? Hãy ghi lại một đoạn văn (khoảng 6-8 dòng).

Trả lời:

“Người ở bến sông Châu” phơi bày sự khốc liệt của chiến tranh và những mất mát con người phải chịu đựng. Dì Mây đã hy sinh tuổi trẻ và tình yêu, chỉ để nhận lại nỗi đau khi trở về. Từ câu chuyện của dì Mây, ta thấy được giá trị của hòa bình và cần biết ơn những người đã hy sinh cho đất nước. Hôm nay, chúng ta may mắn được sống trong hòa bình, và vì thế cần trân trọng những gì mình đang có và cố gắng giữ gìn hạnh phúc này.