Trong chương trình môn Ngữ văn lớp 9, học sinh sẽ được hướng dẫn miêu tả trong văn bản tự sự. Chính vì vậy, chúng tôi sẽ cung cấp bài Soạn văn 9: Miêu tả trong văn bản tự sự. Hy vọng có thể giúp ích cho các bạn học sinh.
Mục lục bài viết
1. Soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự hay nhất:
1.1. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
Câu 2 (trang 91 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
a. Đoạn trích kể về trận đánh đồn Ngọc Hồi của quân Tây Sơn. Vua Quang Trung cưỡi voi xông trận trực tiếp chỉ huy.
b. Các chi tiết miêu tả :
– Vua Quang Trung truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền …dàn trận chữ “nhất”.
– Quân của vua Quang Trung khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo nhất tề xông tới mà đánh.
– Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết.
c. Nếu chỉ kể lại sự việc như đã đưa ra thì câu chuyện sẽ không sinh động, vì đó chỉ đơn giản là kể lại các sự kiện, không có yếu tố miêu tả.
1.2. Luyện tập:
Câu 1 (trang 92 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
| Chị em Thúy Kiều | Cảnh ngày xuân |
| – Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da – Kiều càng sắc sảo mặn mà – Làn thu thủy nét xuân sơn Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh – Êm đềm trướng rủ màn che Tường đông og bướm đi về mặc ai | – Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa – Gần xa nô nức yến anh Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân Dập dìu tài tử giai nhân Ngựa xe như nước áo quần như nêm Ngổn ngang gò đống kéo lên Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay Tà tà bóng ngả về tây – Nao nao dòng nước uốn quanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang |
– Các yếu tố miêu tả khắc họa được vẻ đẹp phúc hậu của Thúy Vân, vẻ đẹp sắc sảo của Thúy Kiều (trong Chị em Thúy Kiều), và vẽ ra khung cảnh mùa xuân với hoa cỏ, với người đi lễ, đi hội (trong Cảnh ngày xuân).
Câu 2 (trang 92 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Đoạn văn tham khảo :
Thời gian thấm thoắt thoi đưa, mới xuân về mà đã sang tiết tháng ba. Nhân tiết Thanh minh đẹp trời, chị em Thúy Kiều cùng nhau đi tảo mộ, hòa vào dòng người nhộn nhịp ngựa xe ngược xuôi nô nức. Đến buổi chiều, mặt trời đã xế đằng tây, chị em Thúy Kiều cùng nhau ra về. Họ lững thững đi dọc theo dòng suối nhỏ chạy uốn lượn quanh co, phía cuối dòng suối là một chiếc cầu nhỏ bắc ngang. Phong cảnh nơi đây trong buổi chiều tà thanh tĩnh và thoang thoảng buồn. Trong thời gian ngắn ngủi nhưng chói lọi, mới vừa bước vào mùa xuân thì đã chuyển mình sang tiết tháng ba. Nhân dịp lễ Thanh Minh với bầu trời trong lành, chị em Thúy Kiều cùng nhau đến tảo mộ, hòa mình vào cuồn cuộn của dòng người, tiếng nói, tiếng cười trên các con đường rộn ràng. Đến khi hoàng hôn buông xuống, mặt trời đã nghiêng về phía tây, chị em Thúy Kiều cùng nhau rời đi. Bước chân vững vàng dọc theo bờ suối nhỏ uốn lượn, phía cuối là một chiếc cầu nhỏ nằm ngang. Khung cảnh nơi đây vào buổi tà dần trở nên tĩnh lặng.
Câu 3 (trang 92 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Giới thiệu về vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều bằng lời văn của mình :
Thúy Kiều và Thúy Vân, hai người con gái của một gia đình trung lưu lương thiện. Cả hai đều sở hữu vẻ đẹp tuyệt trần. Thúy Vân mang trong mình nét đẹp hiền hậu, với khuôn mặt tròn đầy, nụ cười đẹp như hoa, lời nói đoan trang nhẹ nhàng như ngọc châu, lại thêm mái tóc dài mượt và làn da trắng mịn càng tôn lên vẻ đẹp phúc hậu, quý phái. Dù Vân đẹp đến mức khó tả, nhưng vẻ đẹp của Kiều lại còn hơn cả sự kỳ diệu, nàng thật sự quyến rũ và sắc sảo. Đặc biệt, đôi mắt hút hồn của Kiều, trong đó như nước mùa thu, lấp lánh, đẹp tuyệt vời.
2. Soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự cực ngắn:
2.1. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
a, Đoạn trích kể lại chuyện vua Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi
b, Đoạn trích kể ba sự việc chính:
– Quang Trung cho ghép ván lại, mười người khiêng một bức tiến sát đồn Ngọc Hồi
– Quân Thanh bắn không trúng người nào, rồi phun khói lửa
– Quân của vua Quang Trung nhất tề xông lên mà đánh
c, Chỉ kể lại sự việc diễn ra như trong sách đã dẫn thì câu chuyện không sinh động, vì chỉ kể đơn giản sự kiện
So với đoạn trích thì trận đánh được tái hiện sinh động nhờ miêu tả
2.2. Luyện tập:
Bài 1 (trang 92 sgk ngữ văn 9 tập 1)
– Trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều có câu tả cảnh:
Êm đềm trướng rủ màn che
Tác giả sử dụng hình ảnh tự nhiên để ước lệ và khắc họa vẻ đẹp của hai nhân vật chính Thúy Vân, Thúy Kiều
→ Đây là đặc điểm nghệ thuật của văn học trung đại.
Với đoạn trích Cảnh ngày xuân:
– Các hình ảnh tả cảnh: Con én đưa thoi; Cỏ non xanh tận chân trời; Cảnh lê trắng điểm, Ngổn ngang gò đống kéo lên, dịp cầu nho nhỏ, phong cảnh có bề thanh thanh…
– Tả người: nô nức yến anh, dập dìu tài tử giai nhân, ngựa xe như nước, áo quần như nêm; chị em thơ thẩn dan tay ra về
Nguyễn Du sử dụng yếu tố miêu tả trong việc khắc họa vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, vẻ đẹp phúc hậu của Thúy Vân, vẻ đẹp mặn mà của Thúy Kiều
Câu 2 (trang 92 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Chị em Thúy Kiều quyết định cùng nhau tận hưởng một ngày trong tiết thanh minh của tháng ba. Bức tranh thiên nhiên trước mắt họ tươi tắn, đong đầy sức sống với gam màu xanh của cỏ lan tỏa tới tận chân trời. Khung cảnh tươi đẹp được thêm điểm nhấn bởi hình ảnh những bông hoa lê trắng ngần. Chị em Thúy Kiều hoà mình vào dòng người, tham gia vào không khí hội hè sôi động, tràn đầy sự náo nhiệt. Khi mặt trời dần chìm về phía tây, đánh dấu kết thúc buổi chiều, chị em Thúy Kiều cùng nhau trở về. Họ bước đi dọc theo bờ suối nhỏ uốn lượn, vượt qua dòng nước trong xanh, đi qua chiếc cầu nhỏ nằm ngang. Cảnh vật xung quanh dường như mang trong mình tâm hồn của những người trải qua những khoảnh khắc bâng khuâng, những cảm xúc tiếc nuối khi phải nói lời tạm biệt.
Bài 3 (trang 92 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Giới thiệu trước lớp về vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều, Thúy Vân
Thúy Kiều và Thúy Vân là hai người con gái của một gia đình trung lưu lương thiện. Cả hai được ban tặng vẻ đẹp tuyệt trần. Thúy Vân được phú cho nét đẹp hiền hậu, khuôn mặt tròn đầy và nụ cười tươi như hoa. Lời nói của cô ta luôn đoan trang, nhẹ nhàng như những viên ngọc châu. Điều đặc biệt nữa, mái tóc dài mượt và làn da trắng mịn, tôn lên vẻ đẹp phúc hậu, quý phái của cô. Vân thật sự xinh đẹp, tuy nhiên, Kiều lại có một vẻ đẹp bất ngờ, vượt trội hơn nhiều lần. Khó có thể diễn tả hết vẻ đẹp của Kiều, nàng đúng là một vẻ đẹp đậm chất mặn mà, đẹp tới sắc sảo. Đặc biệt, đôi mắt hút hồn của Kiều, trong đó như nước mùa thu, lấp lánh, đẹp tuyệt vời.
3. Soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự ngắn nhất:
Câu 1 (trang 92 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Những yếu tố tả người trong đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”:
+ Tả chung vẻ đẹp của hai chị em:
Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
+ Tả riêng Thúy Vân:
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
+ Tả riêng vẻ đẹp của Thúy Kiều:
càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
– Yếu tố tả cảnh trong đoạn trích Cảnh ngày xuân:
+ Ngày xuân con én đưa thoi,…
+ Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
+ Gần xa nô nức yến anh,
+ Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
+ Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
+ Tà tà bóng ngả về Tây
+ Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
– Nếu không có những yếu tố miêu tả thì nội dung của đoạn trích sẽ nghèo nàn và đơn giản. Trong trường hợp xem xét ở trên, giả sử tước bỏ yếu tố miêu tả thì giống như đã tước bỏ hầu hết nội dung của đoạn trích, chỉ còn lại một số câu thơ kể chuyện.
Câu 2 (trang 92 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):Đoạn văn kể chuyện chị em Thúy Kiều đi chơi tiết Thanh minh
Tháng ba hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ. Bầu trời trong lành, với đàn én vui đùa. Lễ hội thu hút nhiều người tài giỏi và mỹ nhân tề tụ. Dòng ngựa hoành tráng như một con sông đang chảy. Quần áo rực rỡ của nam nữ xen kẽ nhau, tạo nên sự náo nhiệt sôi động. Những đôi giày của nam thanh nữ tú bước nhẹ nhàng trên thảm cỏ xanh mướt. Mọi người hướng về những đống đổ, để rải vàng, đốt giấy tiền và thắp hương tưởng nhớ đến những người đã khuất. Chị em Thúy Kiều đi vào không khí sôi động và nồng nhiệt đó. Khi bóng đã nghiêng về phía tây, chị em Thúy Kiều bước ra về với sự thảnh thơi và tĩnh lặng. Lúc này, họ đi theo bên mép dòng suối nhỏ, nơi nước trong xanh mượt. Suối uốn lượn và chảy một cách êm đềm, thoáng qua một cây cầu nhỏ, tạo nên một khung cảnh thật đẹp mắt. Tâm hồn mọi người cũng rơi vào trạng thái xao xuyến, ngập tràn cảm xúc.
Câu 3 (trang 92 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Kiều là một người con gái với trí tuệ tinh thông và tâm hồn phong phú. Vẻ đẹp của Kiều thể hiện sự nổi bật qua đôi mắt tuyệt đẹp, tỏa sáng như ngọn đèn trong đêm, long lanh như mảnh pha lê, mang theo sự linh hoạt của một dòng suối trong mùa thu. Những đôi mắt ấy như cửa sổ tâm hồn, phản ánh phần tinh anh của trí tuệ bên trong. Đôi lông mày của Kiều cũng thanh tú như nét vẽ tỉ mỉ trên đỉnh núi xuân tháng ba. Vẻ đẹp tuyệt vời ấy của Kiều làm cho cả hoa và liễu đều phải ghen tỵ. Về nhan sắc, Kiều vượt trội, không ai sánh bằng. Về tài năng, có lẽ chỉ có một số ít người có thể sánh kịp. Không chỉ xinh đẹp và tài năng, Kiều còn sở hữu sự thông minh sắc sảo. Đó chính là món quà thiên bẩm vô cùng xuất sắc.
