Soạn bài Lao xao ngày hè (Chân trời sáng tạo Ngữ văn 6)

1. Trước khi đọc văn bản:

Bạn nghĩ vì sao học sinh yêu thích và mong chờ mùa hè? Nói về vẻ đẹp của thiên nhiên hay những trải nghiệm đáng nhớ trong kỳ nghỉ hè trước đây.

Gợi ý trả lời:

– Học sinh yêu thích mùa hè và thường mong chờ nó. Điều này là do vào mùa hè:

+ Được nghỉ hè, nghỉ học, học hành căng thẳng

+ Tham gia nhiều hoạt động ngoài trời như bơi lội, bóng đá và bóng chuyền.

+ Có cơ hội thực hiện một chuyến đi dài ngày về quê hương hoặc nơi khác mà bạn đã sống…

– Vẻ đẹp thiên nhiên kỳ nghỉ hè vừa qua:

+ Bãi biển rộng và mát

+ Rừng xanh mát rượi, suối róc rách

+ Hang động tuyệt vời…

– Một trải nghiệm khó quên trong kỳ nghỉ hè vừa qua của bạn:

+ Thăm Động Phong Nha Kẻ Bàng ở Quảng Bình, tham quan những hang động ngoạn mục và leo lên những bậc thang đá khổng lồ…

+ Ghé thăm đảo Phú Quốc và bơi lội trong làn nước mát, lặn ngắm san hô và ngắm nhìn thế giới sinh vật biển phong phú…

2. Trong khi đọc văn bản:

– Câu hỏi 1 (Theo dõi trang 113 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Các từ ‘chim ác và ‘chim xấu’ ở đây ám chỉ những từ xuất hiện ở đoạn trước của văn bản. Đó là từ gì?

Gợi ý trả lời:

Các từ ‘chim ác’ và ‘chim xấu’ ám chỉ từ bồ các (chim ác là).

– Câu hỏi 2 (Theo dõi Trang 114 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Sự khác biệt trong thái độ của nhân vật “Tôi” đối với chèo bẻo, con quạ, con diều hâu, con chim ưng giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về nhân vật này như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Sự khác biệt trong cách nhìn nhận của nhân vật “Tôi” cho thấy nhân vật này rất hiểu biết về các loài chim xung quanh mình. Đồng thời, thể hiện sự trưởng thành như một ông cụ non của loài chim vậy (chèo bẻo bản chất là loài chim xấu nhưng nó cũng rất tốt khi trừng trị kẻ xấu).

– Câu hỏi 3 (Theo dõi Trang 114 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Sự hiểu biết và cảm nhận của bạn về loài chim giống và khác với nhân vật “tôi” như thế nào? 

Gợi ý trả lời:

+ Điểm tương đồng: Kiến thức và cảm nhận chung của bạn về các loài chim giống với “tôi” vì chúng là những kiến ​​thức tổng quát mang tính phổ quát.

+ sự khác biệt:

Tôi rất thích chim cắt vì chúng rất nhanh và bay giỏi.

Tôi không thích con chim chèo bẻo vì nó hót và đánh thức tôi dậy vào sáng sớm mùa hè.

3. Sau khi đọc văn bản:

– Câu hỏi 1 (Trang 115 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Việc miêu tả cuộc sống trong tác phẩm ‘Lao xao ngày hè’ được miêu tả bằng cảm xúc của ai và theo ngôi kể chuyện nào?

Gợi ý trả lời:

Tác phẩm được miêu tả như sau.

+ Cảm xúc của nhân vật “Tôi”

+ Ngôi kể thứ nhất

– Câu hỏi 2 (Trang 115 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Liệt kê một số cụm từ tường thuật, miêu tả, biểu cảm được sử dụng trong văn bản. Bạn nghĩ sự kết hợp giữa miêu tả và biểu đạt trong kể chuyện giúp truyền tải tâm trạng mùa hè như thế nào?

Gợi ý trả lời:

+ Bài văn sử dụng nhiều câu văn tự sự, miêu tả, biểu cảm.

‘con diều hâu bay cao, mũi khoằm, đánh hơi rất tinh, đâu có xác chết, đâu có gà con..’

diều hâu sà xuống như một mũi tên, gà mẹ vỗ cánh gáy, mổ và đá chim ưng”. 

 ‘lông của diều hâu bay vung tứ tung, miệng nó kêu lên: ‘chéc, chéc’ và con mồi rời khỏi mỏ diều hâu và rơi xuống như trái cây rụng.”

+ Sự kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm khi kể chuyện giúp tạo không khí mùa hè sôi động, giúp người đọc dễ dàng cảm nhận và hòa nhập vào không khí hơn.

– Câu hỏi 3 (Trang 115 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Liệt kê một số âm thanh và hình ảnh trong văn bản này mà bạn nghĩ góp phần tạo nên “sự lao xao của một ngày hè”. Người kể chuyện cảm thấy thế nào về “sự lao xao” này?

Gợi ý trả lời:

Một số âm thanh, hình ảnh đã góp phần tạo nên sự lao xao cho ngày hè

+ âm thanh:

Tiếng kêu của bồ các: các các các

Tiếng đồng dao cảu chị điệp: bồ các là bác chim ri, chim ri là dì sáo sậu

Tiếng của chim tu hú: tu hú

Tiếng chim nhạn: chéc chéc

Tiếng bìm bịp: bịp bịp

Tiếng của diều hâu: chéc chéc

Tiếng của chèo bẻo: chèo cheo chét

Tiếng của nước chảy ào ào

+ hình ảnh

Cây cối tươi tốt, cả làng tràn ngập hương thơm, hoa lan nở trắng xóa, hoa hạt dẻ nở dài mảnh, hoa vuốt rồng căng mọng.

Ong vàng, ong vò vẽ và ong mật cạnh tranh nhau để giành mật hoa.

Một đàn chim cổ đỏ vội vã đi qua, tụ tập vội vã hướng về phía hoàng hôn

Ra sông qua mấy vườn sắn xanh tươi, nước từ núi Tiên chảy trắng xóa như thác, qua sông Cộc xóm Đông, qua sông ở xóm Tây rồi quay xóm Trại

Đêm đến, cả gia đình trải chiếu giữa vườn, tận hưởng hương thơm của những trái đầu mùa từ đồng lúa.

⇒ Người kể chuyện cảm nhận được mùa hè ùa về qua tai và mắt.

– Câu hỏi 4 (Trang 115 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Xác định chủ đề của văn bản ‘Lao xao Ngày hè”.

Gợi ý trả lời:

Chủ đề của tác phẩm ‘Lao xao ngày hè’: tình yêu vẻ đẹp giản dị của thiên nhiên, trân trọng vẻ đẹp tự nhiên này và mong muốn bảo tồn nó.

– Câu hỏi 5 (Trang 115 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Đọc đoạn văn trong sách một cách cẩn thận.

Bạn nghĩ người viết hồi ký đã bày tỏ những cảm xúc gì khi kể về những ngày hè đã qua?

Gợi ý trả lời:

Người viết hồi ký bày tỏ những ấn tượng sau:

Một tình yêu và sự nhiệt tình đối với cảnh sắc và âm thanh của mùa hè nông thôn này.

Cảm giác tiếc nuối vì những ngày hè đã qua và mong muốn ghi lại những khoảnh khắc của những ngày hè.

– Câu hỏi 6 (Trang 116 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo)

Hãy chia sẻ với bạn bè những suy nghĩ và cảm nhận của bạn sau khi đọc ‘Lao xao những ngày hè’.

Gợi ý trả lời:

Học sinh bày tỏ cảm xúc, ấn tượng theo cảm xúc của mình.

Ví dụ 1: Tác phẩm ‘Lao xao ngày hè’ khắc họa một vùng nông thôn cận cảnh bằng âm thanh, hình ảnh sống động. Công việc này đặc biệt đưa tôi đến gần hơn với thế giới vô cùng phong phú của các loài chim. Mùa hè này là mùa hè tuyệt vời nhất mà tôi từng có. Khi đọc truyện ngắn ‘Lao xao ngày hè’, tôi chợt có cảm giác muốn hòa mình vào thiên nhiên và trải nghiệm một ngày hè trong khung cảnh yên bình, giống như nhân vật của tôi trong tác phẩm.

Ví dụ 2: Có thể nói. tác phẩm ‘Lao xao ngày hè’ đã giúp bạn đọc cảm nhận được vẻ đẹp kỳ thú của thiên nhiên trong một ngày hè trong khung cảnh thanh bình. Những âm thanh và hình ảnh thú vị của thế giới loài chim truyền cảm hứng và mê hoặc nhân vật ‘tôi’. Nghĩ về những điều như thế này khiến tôi muốn tận hưởng mùa hè như thế này.

4. Bài tập rèn luyện:

– Câu hỏi: Đoạn văn cảm nhận văn bản ‘Lao xao ngày hè’

Mẫu 1:

Tác phẩm ‘Lao xao ngày hè’ của tác giả Duy Khán để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Những bức ảnh đẹp về thiên nhiên miền quê mùa hè được giới thiệu, thể hiện sự hiểu biết sâu rông và phong phú của tác giả. Thiên nhiên xuất hiện trong vẻ đẹp của nó và tràn ngập những âm thanh sống động. Mọi hoạt động của các loài chim thường xuất hiện ở ngôi làng vào mùa hè đều được giải thích một cách khái quát trong mối quan hệ với con người và ít nhiều tượng trưng cho những loại người khác nhau trong xã hội. Thêm những kỷ niệm thời thơ ấu vào đây và tái tạo hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống nông thôn. Có thể thấy Duy Khán đã gửi gắm tâm hồn mình vào những trang truyện giản dị, hồn nhiên và đầy chất thơ này.

Mẫu 2:

Đọc ‘Lao xao ngày hè’ của nhà văn Duy Khán độc giả sẽ thấy rất thú vị. Tác giả đã vẽ nên một khung cảnh thiên nhiên tràn ngập âm thanh của cuộc sống. Vẻ đẹp của hoa và bướm tạo nên một cảnh quan rất trong trẻo. Tác giả đã vận dụng kiến ​​thức đó để xây dựng một thế giới đầy rẫy những loài chim có tập tính khác thường. Điều này thể hiện khả năng quan sát xuất sắc của tác giả. Câu chuyện này còn giúp người đọc thêm yêu phong cảnh thiên nhiên quê hương mình hơn.

5. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm:

– Giá trị nội dung:

+ Nhà văn Duy Khán đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên rất sống động, đầy màu sắc và giàu âm hưởng phong cảnh miền Bắc vào đầu hè. Đặc biệt, thế giới chim phong phú và đa dạng mang một nét riêng, vẻ đẹp chỉ có thể cảm nhận được qua những trang truyện của Duy Khán. 

+ Xuyên suốt tác phẩm, có thể thấy rõ tác giả rất am hiểu về phong cảnh, am hiểu về động vật hoang dã, am hiểu về thiên nhiên,… có tài quan sát tinh tế, có óc sáng tạo, yêu thiên nhiên. Có thể thấy, tác giả vô cùng yêu đất nước và quê hương của mình. 

– Giá trị nghệ thuật:

+ Kết hợp nhuần nhuyễn các kỹ thuật kể chuyện và giải thích. 

+ Việc sử dụng các thủ pháp nhân hóa và hệ thống từ ngữ miêu tả làm cho thế giới tự nhiên trở nên rất sinh động và thú vị. 

+ Sử dụng linh hoạt các chất liệu dân gian như vần điệu, tục ngữ, truyện cổ tích làm cho câu chuyện trở nên giàu cảm xúc, lôi cuốn người đọc.