Tác phẩm Lão hạc đã thể hiện sự chân thực và cảm động về số phận đau thương của người nông dân trong xã hội phong kiến cũ và ca ngợi những phẩm chất cao quí của họ. Đồng thời cũng cho thấy sự yêu thương trân trọng của Nam Cao đối với những người nông dân như thế. Sau đây là hướng dẫn Soạn bài Lão Hạc - SGK Ngữ văn 8 tập 2 sách Cánh diều.
Mục lục bài viết
1. Trước khi đọc văn bản:
(trang 4, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Đọc trước truyện ngắn “Lão Hạc”. Tìm hiểu thêm về tác giả Nam Cao và đọc một số bài viết xung quanh tác phẩm Lão Hạc.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản trước để tìm hiểu thêm về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Tên khai sinh của Nam Cao là Trần Hữu Tri (còn được gọi là Trần Hữu Trí trong một số nguồn), ông sinh ngày 29 tháng 10 năm 1915, mặc dù giấy khai sinh của ông ghi năm 1917. Quê quán của ông tại thôn Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam). Ông tạo ra bút danh Nam Cao bằng cách ghép chữ của tên tổng và tên huyện.
Ông là nhà văn, nhà thơ, nhà báo, chiến sĩ, liệt sĩ người Việt Nam. Ông được biết đếm là nhà văn hiện thực lớn (trước Cách mạng Tháng Tám), nhà báo kháng chiến (sau cách mạng tháng Tám) và Nam Cao là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của thế kỷ 20. Nhà văn Nam Cao có nhiều đóng góp vô cùng quan trọng trong quá trình hoàn thiện phong cách của truyện ngắn và phong cách tiểu thuyết Việt Nam nửa đầu thế kỷ 20.
2. Trong khi đọc văn bản:
– Câu 1 (trang 5, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ…..tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Đoạn văn liên quan đến nhân vật ông giáo trong tác phẩm.
– Câu 2 (trang 6, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Đoạn văn này giúp bạn hiểu rõ hơn về hoàn cảnh của lão Hạc như thế nào?
Phương pháp giải:
Vui lòng đọc kỹ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cuộc đời của lão Hạc: Hoàn cảnh khốn cùng, gia đình nghèo khó, vợ ông đã qua đời. Vì không có tiền lấy vợ nên đứa con trai bỏ đi làm phụ điền cao su biền biệt. Lão Hạc nuôi con chó mà con trai ông để lại làm bạn.
– Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Lời của lão Hạc nói với “cậu Vàng” có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Hãy đọc kỹ những lời lão Hạc nói với cậu Vàng.
Lời giải chi tiết:
Những lời lão Hạc nói với cậu Vàng thể hiện sự khao khát, thương yêu đứa con trai chưa về nhà, đồng thời cũng thể hiện tình cảm của lão Hạc dành cho cậu Vàng.
– Câu 4 (trang 9, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Câu nói của Hạc “chua chát” ở chỗ nào?
Phương pháp giải:
Hãy đọc kỹ và phân tích những lời của lão Hạc.
Lời giải chi tiết:
Lời nói của lão Hạc chua chát ở chỗ lão rất yêu quý cậu Vàng nhưng hoàn cảnh buộc lão phải bán cậu Vàng. Cuối cùng, lão đành tìm lí do là “hóa kiếp” cho cậu Vàng được làm người để che đậy nỗi buồn mất đi người bạn của mình.
– Câu 5 (trang 10, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Nhân vật lão Hạc được thể hiện qua hành động nhờ ông giáo là gì?
Phương pháp giải:
Hãy đọc kỹ yêu cầu và tìm hiểu xem những việc nhờ vả của lão Hạc có ý nghĩa gì.
Lời giải chi tiết:
Qua hành động nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc thể hiện những đặc điểm sau:
– Yêu con trai tôi và luôn mong chờ sự trở lại của con.
– Lo lắng cho con cẩn thận
– Có lòng tự trọng (không muốn ảnh hưởng đến người khác)
– Là người hay suy nghĩ và nhận thức được hoàn cảnh hiện tại của mình.
– Câu 6 (trang 11, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Những từ nào mô tả sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?
Phương pháp giải:
Đọc và chỉ ra những lời nhún nhường của lão Hạc.
Lời giải chi tiết:
Những lời thể hiện sự nhún nhường hết mực của lão Hạc.cắn rơm cắn cỏ, lạy, ông giáo có nghĩ cái tình tôi già nua tuổi tác mà thương…..
– Câu 7 (trang 11, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Lời tâm sự của ông giáo viên là nói tới ai?
Phương pháp giải:
Hãy đọc kỹ lời tâm sự của ông giáo.
Lời giải chi tiết:
Lời tâm sự của ông giáo ở đây gửi đến người đọc, đồng thời cũng là lời độc thoại nhằm giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về vợ ông giáo.
– Câu 8 (trang 12, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Điều gì khiến ông giáo cảm thấy, “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…”?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Ông giáo nghĩ rằng lão Hạc là người lương thiện nhưng cũng bị tha hóa và độc ác như Bình Tư.
3. Sau khi đọc xong văn bản:
– Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Văn lớp 8, tập 2, trang 13)
Tóm tắt câu chuyện của Lão hạc trong khoảng 10 đến 15 dòng.
Giải pháp:
Đọc văn bản và tóm tắt
Lời giải chi tiết:
Trong câu chuyện, lão Hạc là một nông dân nghèo. Vợ ông mất sớm, tất cả những gì còn lại của ông là khu vườn và đứa con trai. Con trai của lão, người không có tiền để kết hôn, đã thất vọng đến một đồn điền cao su và thề sẽ không quay lại cho đến khi kiếm được trăm bạc. Kể từ đó, lão sống với chú chó vàng như một người bạn, kiếm sống bằng nghề làm vườn ngày này qua ngày khác. Sau một thời gian dài bị bệnh, ông không còn sức để đi làm công. Rồi một cơn bão ập đến, mùa màng thất bát khiến lão Hạc rơi vào hoàn cảnh khó khăn và vô cùng nghèo khó. Ông đã rất đau khổ với lương tâm khi quyết định bán con chó vàng của mình vì muốn giữ lại khu vườn để con trai ông có thể sống ở đó. Ông lão nhờ Ông Giáo chăm sóc khu vườn của con trai ông và gửi cho cậu một ít tiền làm giỗ ma chay cho ông để không làm phiền hàng xóm. Lão hạc nhờ Binh tư đưa cho mình một ít bả cho. Khi Ông Giáo biết được điều này, thì rất buồn vì nghĩ rằng những người như Lão hạc chỉ đơn giản là bị nghèo đói làm hư hỏng mà thôi. Sau đó lão Hạc chết đột ngột, đau đớn và dữ dội. Không ai biết tại sao ông chết ngoại trừ Binh Tư và ông giáo.
– Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 8, tập 2, trang 13)
Có những nhân vật đáng chú ý nào trong câu chuyện này? (1) và (2) (chữ nhỏ) ở đầu văn bản đóng vai trò gì trong nửa sau của câu chuyện?
Giải pháp:
Vui lòng đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
– Truyện này có các nhân vật đáng chú ý như Lão Hạc, cậu Vàng và Ông Giáo.
– Phần 1 và 2 (chữ in nhỏ) là phần mở đầu của văn bản, đóng vai trò chủ đạo trong việc giới thiệu, kết nối các phần tiếp theo của câu chuyện, giúp người đọc tìm hiểu thêm về câu chuyện và nội dung các phần tiếp theo của văn bản.
– Câu hỏi 3 (Sách giáo khoa Văn lớp 8 tập 2, trang 13)
Phân tích tính cách của Lão Hạc:
a) Hoàn cảnh của lão trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc tìm hiểu câu chuyện của lão qua lời kể của nhân vật nào?
b) Phân tích hành vi và tâm trạng của lão sau khi bán con chó vàng. Theo em tại sao lão lại hành động và cảm nhận như vậy?
c) Nhân vật lão Hạc đã chuẩn bị những gì trước khi chết? Tìm những chi tiết giải thích cho cái chết này. Với những chi tiết này, bạn nghĩ gì về nhân vật này?
Giải pháp:
Em hãy đọc kỹ đoạn văn và trả lời các câu hỏi theo nội dung đoạn văn
Lời giải chi tiết:
a) Hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc: vợ mất sớm, một mình ông nuôi con. Trong nhà chẳng có gì ngoài một khu vườn rộng ba mẫu, một căn chòi nhỏ và một chú chó tên Vàng mà lão Hạc rất yêu quý. Ông không có tiền cưới cho con trai nên thằng con trai đến đồn điền cao su là việc kiếm tiền và để ông sống một mình. Sau khi không còn một xu dính túi vì bệnh tật, ông quyết định bán cậu vàng, người bạn thân thiết duy nhất do con trai ông để lại, nó không chỉ là một con vật mà còn là một người bạn. Người đọc tìm hiểu tình huống này qua lời kể của nhân vật Ông Giáo
b) – Hành vi, tâm trạng của lão sau khi bán chó:
+ Bán chó xong, lão ta chạy đến nhà Ông giáo, rưng rưng nước mắt, khuôn mặt méo mó, đầu nghiêng sang một bên, khóc lớn kể rằng mình đã bán con chó. …Lão đã bị dày vò đến tận cùng.
Ông ăn năn, đau khổ và vì đã “lừa được con chó”.
Ông khóc trong đau đớn, không thể tha thứ cho mình.
+ Sau đó, ông lão tự an ủi: ‘đã hóa kiếp cho nó’.
– Lão thực hiện hành động này vì sự nghèo khó, khốn cùng đã đẩy ông vào chân tường và không còn lựa chọn nào khác. Sau khi bị bệnh, ông không thể tự chăm sóc bản thân được nữa, vì thương con nên ông lo lắng khi con trai từ đồn điền cao su về sẽ không có tiền để cưới vợ.
c)
– Trước khi chết, ông nhờ thầy giữ tiền và chăm sóc vườn tược, rồi xin Binh tư cho ông bả chó.
– Chi tiết và từ ngữ miêu tả cái chết của Lão: đau đớn, dữ dội, chiến đấu, sùi bọt mép
– Từ miêu tả chi tiết về Lão Hạc ở nửa sau tác phẩm, có thể thấy Lão Hạc là người có nhân cách và có tầm nhìn. Ông không chấp nhận sự bất công cũng như viện trợ. Lão cũng là người rất coi trọng nhân phẩm và danh dự. Lão coi trọng nó hơn mạng sống của mình.
– Câu hỏi 4 (Sách giáo khoa Văn lớp 8, tập 2, trang 13)
Bạn nghĩ gì về tính cách của Ông Giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm đối với Lão Hạc,…)? Hãy chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.
Giải pháp:
Đọc kỹ văn bản và chú ý đến thông tin về nhân vật
Lời giải chi tiết:
– Mô tả: Là người đại diện cho tầng lớp trí thức tiểu tư sản nghèo khổ, bị mắc kẹt trong xã hội cũ và sống một cuộc sống không có hi vọng. Là người đã chứng kiến sự đau khổ của biết bao người nhưng lại không thể làm gì được.
– Vai trò: Dẫn dắt câu chuyện và đồng thời tham gia vào câu chuyện.
– Câu hỏi 5 (Sách giáo khoa Văn lớp 8 tập 2, trang 13)
Bạn nghĩ Nam Cao đã truyền tải điều gì trong truyện ngắn lão hạc viết về những người nông dân nghèo trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945?
Giải pháp:
Hãy trả lời các câu hỏi theo sự hiểu biết của bạn
Lời giải chi tiết:
Tác giả truyền tải tình yêu, lòng trắc ẩn và nỗi đau.
– Câu hỏi 6 (Sách giáo khoa Văn lớp 8 tập 2, trang 13)
Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật độc đáo của truyện ngắn “Lão Hạc”. Yếu tố nào khiến bạn ấn tượng nhất?
Giải pháp:
Hãy chỉ ra những yếu tố nghệ thuật độc đáo và những yếu tố đáng nhớ nhất của truyện ngắn “Lão Hạc”
Lời giải chi tiết:
– Nghệ thuật:
+ Người kể chuyện ở ngôi thứ nhất – Người kể chuyện là người chứng kiến toàn bộ câu chuyện.
+ Màu sắc trữ tình pha trộn với phân tích tâm lý tiên tiến, cách kể chuyện chân thực, triết lý sâu sắc.
+ Tạo nhân vật mang tính cá nhân hóa cao.
– Tôi rất ấn tượng với nghệ thuật miêu tả cũng như xây dựng nhân vật giúp người đọc hiểu rõ hơn về điều kiện xã hội thời đó và số phận chung của những người lao động nghèo
– Câu hỏi 7 (Sách giáo khoa Văn lớp 8 tập 2, trang 13)
Trong truyện có rất nhiều đoạn triết lý về cuộc sống và con người. Bạn thích đoạn văn nào nhất? Giải pháp:
Rút ra một bài học cho chính mình
Lời giải chi tiết:
Phần yêu thích của tôi là: Những người ở quanh ta… xa ta dần. Bởi vì đoạn văn này thể hiện sự đồng cảm của tác giả đối với những người lao động của xã hội cũ.
4. Giá trị nội dung và nghệ thuật của Lão Hạc:
4.1. Giá trị nội dung:
– Tác phẩm phản ánh hiện thực về số phận của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám qua hoàn cảnh của lão Hạc. Nghèo đói không lối thoát, phải chọn cái chết để bảo vệ tài sản cho con và tránh làm phiền hàng xóm. Qua đó, tác phẩm thể hiện tình yêu và sự kính trọng của nhà văn Nam Cao đối với những người nông dân trong xã hội.
– Đồng cảm, trân trọng và khâm phục vẻ đẹp tiềm ẩn của những người nông dân luôn giữ lòng tự trọng cao ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn.
4.2. Giá trị nghệ thuật:
– Trong ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện trở thành nhân vật hiểu và trải nghiệm toàn bộ câu chuyện và đồng cảm với Lão Hạc..
– Nghệ thuật phân tích tâm lý già dặn, cách kể chuyện chân thực, màu sắc trữ tình xen lẫn triết lý sâu sắc.
– Tạo nhân vật có tính cá nhân hóa cao
