Soạn bài Kính gửi Cụ Nguyễn Du (sách Chân trời sáng tạo)

1. Soạn bài Kính gửi Cụ Nguyễn Du – sách Chân trời sáng tạo:

Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tìm hiểu hoàn cảnh ra đời của bài thơ. Hoàn cảnh đó giúp ích gì cho bạn trong việc đọc hiểu bài thơ.

Lời giải chi tiết:

Hoàn cảnh ra đời của bài thơ: Bài thơ “Kính gửi cụ Nguyễn Du” của Tố Hữu được sáng tác vào năm 1953, tại thời điểm đó đất nước Việt Nam đang chịu sự thống trị của thực dân Pháp. Tại thời điểm đó, nhân dân đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, từ cuộc chiến tranh giành độc lập đến việc bảo vệ văn hóa, truyền thống và danh dự của dân tộc.

Trước mắt, Việt Nam là một quốc gia đang lâm vào thế trận cực kỳ khó khăn. Đất nước bị chia cắt, nhân dân phải gánh chịu những khó khăn đáng kể từ cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp đang diễn ra ác liệt. Bên cạnh đó, còn có cuộc sống dân dã đầy khó khăn và cảnh tỉnh về việc bảo vệ và gìn giữ văn hóa, truyền thống, cũng như danh dự quốc gia. Trước thách thức lớn lao này, bài thơ “Kính gửi cụ Nguyễn Du” của Tố Hữu như một tia sáng hi vọng, đưa ra lời cảm ơn sâu sắc đối với tinh thần kiên định và lòng yêu nước bất diệt của Nguyễn Du.

Hoàn cảnh của bài thơ sẽ giúp em hiểu rõ hơn ý nghĩa và tác động của bài thơ đối với xã hội và văn học Việt Nam trong thời kỳ đó. Đồng thời có thể cảm nhận được tình cảm và tâm huyết của Tố Hữu đối với văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam và niềm hy vọng của tác giả vào một tương lai tươi sáng. Ngoài ra, việc hiểu rõ hoàn cảnh còn giúp em có thêm thông tin để giải thích những chi tiết và ý nghĩa trong bài thơ

Câu 2 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nếu cần chọn một câu thơ có khả năng bao quát nội dung toàn bài, bạn sẽ chọn câu nào? Vì sao? Xác định chủ thể trữ tình và chủ đề của bài thơ.

Lời giải chi tiết:

Theo quan điểm của em, câu thơ có khả năng tóm lược ý nghĩa tổng thể của bài thơ là “Tấm lòng thơ vẫn yêu đời chân thành”. Bởi câu thơ đã tóm gọn tình cảm chủ đạo của tác phẩm: thể hiện lòng tôn kính và sự tôn trọng của Tố Hữu dành cho Nguyễn Du. Đồng thời, nó cũng thể hiện lòng trân trọng và lời khen ngợi từ Tố Hữu dành cho những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Tâm hồn trữ tình của bài thơ thuộc về Tố Hữu, một nhà thơ tràn đầy tình cảm và tình yêu quê hương, điều này được thể hiện thông qua việc tôn vinh và kính trọng Nguyễn Du.

Chủ đề chính của bài thơ là thể hiện sự kính trọng và tôn vinh đối với Nguyễn Du, một văn sĩ, nhà thơ có tầm ảnh hưởng lớn tới văn học Việt Nam. Đồng thời, bài thơ cũng tôn vinh văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, thể hiện sự tôn trọng và kính trọng đối với những giá trị văn hóa lịch sử và hy vọng vào một tương lai rạng ngời cho đất nước.

Câu 3 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Trình bày cảm nhận của bạn về đoạn thơ sau: 

Tiếng thơ ai động đất trời

Nghe như non nước vọng lời ngàn thu

Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du

Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày

Lời giải chi tiết:

Phần thơ này thể hiện tình cảm của cả dân tộc đối với nhà thơ vĩ đại Nguyễn Du – bày tỏ lòng kính trọng và tiếp nối giá trị văn hóa truyền thống thông qua các ý tưởng liên quan đến “đất trời”, “non nước”.

Tiếng thơ, tác phẩm nghệ thuật của Nguyễn Du, được tôn vinh đến mức mà cảm nhận được tâm hồn của con người đã sống hết mình trong những vai diễn của ông – để thể hiện tiếng kêu thương, lời nguyền rủa và mơ mộng của những cuộc sống bế tắc trong thời kỳ phong kiến. Qua tiếng thơ đó, người đọc ngày nay có thể cảm nhận nỗi đau và khao khát của quê hương. Thông qua thơ của Nguyễn Du, thế hệ hiện tại nhận lấy thông điệp từ quá khứ đau khổ của cha ông, đồng thời nhận trách nhiệm thực hiện lời nhắn nhủ thiêng liêng về việc bảo vệ quyền sống và quyền làm người cao quý.

Tiếng thơ – tiếng nói như tiếng mẹ ru con vào những ngày đã ghi sâu vào tâm hồn của dân tộc. Đó là sự tôn vinh xứng đáng cho giá trị lớn nhất mà Nguyễn Du để lại cho thế hệ sau: tinh thần nhân đạo cao quý trong mỗi trái tim của người Việt Nam

Câu 4 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bài thơ giúp bạn hiểu thêm điều gì về nỗi lòng của Nguyễn Du và tác phẩm của ông?

Lời giải chi tiết:

Qua bài thơ, em được hiểu sâu hơn về tâm hồn của “nhà thơ vĩ đại” Nguyễn Du: Nguyễn Du đã sử dụng các nhân vật trong tác phẩm để phản ánh tâm hồn của mình. Thúy Kiều được mô tả như một người thông minh, tài năng, trí tuệ, mang trong mình tâm hồn nhạy cảm, ước mơ cao cả, và tràn đầy tình yêu thương và đau khổ. Còn Tiểu Thanh, lại được miêu tả như một người trầm lặng, tĩnh lặng, sống đơn độc, đam mê văn học và văn chương, có sự nhạy bén trong việc cảm nhận tình yêu và tình bạn…

Đồng thời qua bài thơ, ta có thể nhận thấy các tác phẩm của Nguyễn Du là những tác phẩm văn học và thơ ca đậm chất cảm xúc, tình cảm và sâu sắc. Những tác phẩm của ông thể hiện sự đau đớn, tâm trạng u sầu và khao khát tự do của người Việt Nam thời kỳ đó. Với tinh thần đội quốc tế, ông đã dành cả đời để sáng tác và phụng sự công việc nhà nước, góp phần vào việc xây dựng đất nước và gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc.

2.2. Tác phẩm:

Tóm tắt

Bằng các dòng thơ theo thể lục bát độc đáo làm nổi lên tính dân tộc, kết hợp với hình thức sử dụng hình ảnh Kiều. Tố Hữu diễn đạt lòng thông cảm sâu rộng và sự tôn trọng sâu sắc đối với Nguyễn Du, Thúy Kiều, cũng như di sản tinh thần mà ông cha để lại. Đồng thời, ông còn thể hiện ý thức về mối quan hệ giữa quá khứ và hiện tại.

Bố cục

– Khổ 1: Hoàn cảnh nảy sinh tâm trạng

– Khổ 2: Cảm thông với cuộc đời Kiều

– Khổ 3: Bày tỏ lòng thương nhớ Nguyễn Du

– Khổ 4: Gợi không khí truyện Kiều

– Khổ 5: Nghĩ về Nguyễn Du

– Khổ 6: Lời của non nước

– Khổ 7: Cảm xúc nhà thơ

Nội dung chính

“Kính gửi cụ Nguyễn Du” đã thể hiện cách Tố Hữu nhìn nhận về quá khứ, đồng thời nối kết tư tưởng của người tiền bối với tinh thần của thế hệ nay. Điều này phản ánh tinh thần và ý chí quật cường của dân tộc trong cuộc chiến tranh giành độc lập, chống lại Mỹ.

3. Phân tích chi tiết tác phẩm:

Bài thơ Kính Gửi Cụ Nguyễn Du của nhà thơ Tố Hữu là một tác phẩm văn chương đặc biệt, mang trong mình sắc tình biểu cảm và truyền thống văn hóa Việt Nam. Những dòng thơ chạm đến lòng người, khơi gợi những cảm xúc sâu lắng và tình cảm biết ơn đối với đại thi hào dân tộc, Nguyễn Du.

Bài thơ khai mở với sự giới thiệu về Nguyễn Du và tác phẩm Truyện Kiều. Điều này không chỉ là sự tôn vinh mà còn là sự khơi gợi và tái hiện không khí thời đại Nguyễn Du, mang đến cho chúng ta một hình ảnh rõ nét về tác giả và tác phẩm vĩ đại. Tố Hữu xen kẽ những cảm xúc, tình cảm và sự đồng cảm. Ngôn từ được chọn lọc và tinh tế tạo nên một không gian tâm trạng đầy cảm động. Cụm từ như “hỡi lòng tê tái thương yêu”, “giữa dòng trong đục, cánh bèo lênh đênh” đưa chúng ta đến những hình ảnh sinh động của Thúy Kiều và tác giả Nguyễn Du, đồng thời nhắc nhở chúng ta về những khúc bi ca của cuộc đời và tình yêu đau thương.

Tố Hữu đặt câu hỏi không ai trả lời, “Trời đêm đâu biết gửi mình nơi nào?” và so sánh bản thân mình như thân gái sóng xao trong câu chuyện “Tiền Đường”. Câu thơ muốn tả lại sự đau đớn và khao khát tìm về quê hương, mà cũng thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Nguyễn Du và tác phẩm “Truyện Kiều”. Tác giả không chỉ nhìn vào quá khứ mà còn nhìn vào hiện tại và tương lai, tôn vinh giá trị văn hóa và tinh thần của nhân dân Việt Nam. Bài thơ “Kính Gửi Cụ Nguyễn Du” của Tố Hữu mang trong mình màu sắc dân tộc và cổ điển. Với việc sử dụng thể thơ lục bát uyển chuyển, ông đã tạo nên một ngôn ngữ thơ trang trọng và sâu lắng. Giọng điệu của bài thơ truyền tải sự trân trọng và tâm tình chân thành của Tố Hữu đối với Nguyễn Du. Hình ảnh và ngôn ngữ thơ mang lại cho độc giả những cảm xúc ước lệ và cổ kính, như tiếng vọng từ quá khứ xa xăm.

Bài thơ Kính Gửi Cụ Nguyễn Du của Tố Hữu không chỉ là một tác phẩm văn chương, mà còn là một tấm lòng biết ơn và tình cảm sâu sắc đối với văn hóa và truyền thống của dân tộc. Mỗi dòng thơ chứa đựng những giá trị tốt đẹp và tinh thần cao quý mà Nguyễn Du đã để lại cho thế hệ sau. Với tác phẩm này, Tố Hữu tiếp tục phát triển và nâng cao những giá trị ấy trong thời đại mới.