Soạn bài Kiểm tra truyện trung đại (SGK Ngữ văn 9 tập 1)

1. Lập bảng thống kê, ghi những kiến thức cần thiết vào từng cột theo mẫu dưới đây:

Trả lời:

2. Phân tích vẻ đẹp và số phận đầy bi kịch của người phụ nữ qua tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương và qua các đoạn trích Truyện Kiều:

Các ý cần đưa vào khi làm bài:

Phân tích vẻ đẹp:

Đẹp ở nhan sắc tài năng (Chị em Thúy Kiều). Đặc biệt là vẻ đẹp tuyệt vời của Thúy Kiều, với khuôn mặt xinh đẹp và tài năng độc đáo. Đôi mắt của Thúy Kiều sáng ngời, tràn đầy cảm xúc, khiến người khác không thể rời mắt khỏi cô. Ngoài ra, Thúy Kiều còn có một giọng hát truyền cảm, làm rung động lòng người.

Đẹp ở tâm hồn, tình cảm:

Hiếu thảo, thủy chung, son sắc: Thúy Kiều thể hiện sự hiếu thảo với cha mẹ, luôn quan tâm và chăm sóc cho họ. Cô cũng là một người bạn thân thiết, luôn thủy chung và sẵn lòng giúp đỡ người xung quanh. Tình yêu của Thúy Kiều dành cho Kim Trọng là sự thủy chung và sâu sắc. Vũ Nương cũng là một người phụ nữ hiếu thảo, tận tâm chăm sóc mẹ chồng và thủy chung với chồng. Cô luôn trân trọng và quan tâm đến gia đình.

Nhận hậu, vị tha:

Cả Thúy Kiều và Vũ Nương đều có tính cách nhân hậu và vị tha. Thúy Kiều luôn biết báo ân và báo oán, không để bất kỳ ai bị bất công. Vũ Nương đã hy sinh tính mạng để chứng minh sự trong sạch của mình và làm rõ sự oan khuất.

Luôn khát khao tự do, công lý, chính nghĩa:

Thúy Kiều luôn khao khát tự do và công lý. Cô không chịu sống trong sự bất công và luôn tìm cách đấu tranh cho chính nghĩa. Vũ Nương đã lấy cái chết để bày tỏ sự trong sạch và sự khao khát công lý của mình. Dù đã qua đời, nhưng nhờ lời nói của Phan Lang, chồng của Vũ Nương đã được giải oan và trở về thế gian trong chốc lát.

Bi kịch:

Đau khổ, oan khuất: Vũ Nương bị oan khuất và không thể minh oan, buộc phải nhảy xuống dòng Hoàng Giang để tìm cách giải thoát. Cảnh này mang đến nỗi đau khổ to lớn cho Vũ Nương và gây xót xa trong lòng người đọc.

Tình yêu tan vỡ: Mối tình giữa Thúy Kiều và Kim Trọng đã từng thề nguyền dưới ánh trăng, tuy nhiên bỗng chốc mối tình đó tan vỡ. Sự tan vỡ này gây ra nỗi đau đớn không chỉ cho hai người mà còn cả cho những người xung quanh, khiến họ cảm nhận được sự đắng cay và thất vọng.

Nhân phẩm bị chà đạp: Vũ Nương bị chồng mắng mỏ đến mức phải tự vẫn, bước đi trên con đường tử thủ. Thúy Kiều bị coi như một món hàng để mua bán và bị giam cầm tại lầu Ngưng Bích, trong cảnh cô đơn tuyệt vọng. Cả hai nhân vật này đều bị xã hội đánh đồng và coi thường, khiến họ phải chịu đựng nhiều đau khổ và tổn thương trong lòng.

3. Bộ mặt xấu xa, thối nát của giai cấp thống trị, của xã hội:

Bộ mặt xấu xa, thối nát của giai cấp thống trị, của xã hội phong kiến được thể hiện như thế nào qua các đoạn trích Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (Vù trung tuỳ bút), Quang Trung đại phá quân Thanh (Hoàng Lê nhất thống chí), Mã Giám Sinh mua Kiều (Truyện Kiều)?

Trả lời:

Xã hội phong kiến Việt Nam thế kỉ XVIII đang đối mặt với tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng, bày tỏ tất cả những khía cạnh tiêu cực, tồi tệ:

Đồng tiền lưu thông đe dọa cuộc sống của những người tốt (Mã Giám Sinh đã mua Kiều).

Những người giàu có vô tâm. Đồng thời, đó là một tiếng nói đầy lòng trắc ẩn trước số phận và bi kịch của con người, tố cáo những thế lực xấu xa, khẳng định những phẩm chất và khát vọng cao cả của con người. (Mã Giám Sinh).

Các quan lại vua chúa, sống ăn chơi, lười biếng, tranh nhau để cưỡng bức và cướp của nhân dân (Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh).

Tầng lớp thống trị đầy nhược điểm, tham lam và sợ chết, phản quốc hại dân. Đồng thời, truyền tải một cách chân thực hình ảnh tuyệt đẹp về anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong cuộc chiến đại phá quân Thanh và thất bại thảm hại của những kẻ cướp nước, bán nước. (Hoàn Lê Nhất thống chí – Hồi thứ 14).

Trong xã hội này, sự bất công và xấu xa trỗi dậy ở mức độ đáng lo ngại. Tiền bạc không chỉ trở thành một công cụ để thúc đẩy sự tham lam và áp bức mà còn đe dọa cuộc sống của những người tốt lành. Câu chuyện “Mã Giám Sinh đã mua Kiều” đã phản ánh sự lộng hành của đồng tiền và những tác động xấu xa của nó đến đời sống con người.

Ngoài ra, những người giàu có cũng trở thành những kẻ vô tâm và tham lam. Họ không chỉ tàn ác và bất nhân, mà còn là nguồn gốc của nhiều bi kịch và đau khổ. Tác phẩm “Mã Giám Sinh” đã tả lại những câu chuyện bi thương và tố cáo những thế lực xấu xa, nhằm khẳng định tài năng, phẩm chất và khát vọng cao cả của con người.

Ngoài ra, cũng không thể bỏ qua sự thối nát và tham nhũng trong giới quan lại vua chúa. Họ sống ăn chơi, lười biếng và không tiếc lời để cưỡng bức và cướp của nhân dân vô tội. Trong truyện “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”, chúng ta được chứng kiến những hành động đê hèn và bất công của các quan lại vua chúa, làm biến đổi xã hội trở nên thối nát và đầy bất bình.

Đồng thời, tầng lớp thống trị trong xã hội cũng đầy nhược điểm, tham lam và sợ chết. Họ không chỉ phản dân mà còn hại quốc. Tác phẩm “Hoàn Lê Nhất thống chí – Hồi thứ 14” đã tái hiện một cách chân thực hình ảnh tuyệt đẹp về anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong cuộc chiến đại phá quân Thanh và sự thất bại thảm hại của những kẻ cướp nước, bán nước.

Tóm lại, xã hội phong kiến Việt Nam thế kỉ XVIII đang đối mặt với sự khủng hoảng trầm trọng và bộc lộ những khía cạnh xấu xa, tồi tệ. Đồng tiền lưu thông và những người giàu có vô tâm đe dọa cuộc sống của người dân, trong khi các quan lại vua chúa và tầng lớp thống trị bạc nhược, tham sống sợ chết và phản dân hại nước. Tuy nhiên, trong những tác phẩm văn học của thời kỳ này, cũng có sự ca ngợi về tài năng, phẩm chất cao cả và khát vọng chân chính của con người, qua hình ảnh của anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ.

4. Phân tích hình tượng các nhân vật Nguyễn Huệ:

Phân tích hình tượng các nhân vật: Nguyễn Huệ (đoạn trích Quang Trung đại phá quân Thanh) và Lục Vân Tiên (đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguỵêt Nga).

Trả lời:

Nhân vật Quang Trung – Nguyễn Huệ:

Quang Trung là một vị hoàng đế có trí tuệ sáng suốt và tầm nhìn xa trông rộng. Anh là một người anh hùng với tài cầm quân và sức thu phục lòng người. Ngoài ra, Quang Trung còn là một vị tướng tài ba với khả năng thao lược xuất sắc.

Anh đã nắm bắt thời cơ và tổ chức chiến trận một cách thông minh. Quang Trung biết chọn tướng chỉ huy, chia quân và bố trí phối hợp một cách khéo léo. Bên cạnh đó, anh còn biết tổ chức cách đánh hiệu quả.

Quang Trung là một vị lãnh tụ có phẩm chất khí phách lẫm liệt. Anh là một người anh hùng dân tộc yêu nước nồng nàn, tài trí, quả cảm và có nhân cách cao đẹp.

Nhân vật Lục Vân Tiên:

Lục Vân Tiên là một trang anh hùng hảo hán. Anh có tài vũ dũng, khí phách anh hùng và tâm lòng vì nghĩa quên thân. Anh luôn sẵn sàng làm việc vì nghĩa, không màng danh lợi.

Lục Vân Tiên cũng là một Nho sinh trọng nghĩa, khinh tài và đôn hậu bao dung. Anh tuân thủ quan niệm tích cực của Nho gia và đạo lí của nhân dân.

Tổng kết lại, cả Quang Trung và Lục Vân Tiên đều là những người anh hùng với lí tưởng cao đẹp, theo quan niệm tích cực của Nho gia và quan niệm đạo lí của nhân dân.

5. Nêu những nét chính về thời đại, gia đình và cuộc đời Nguyễn Du và Tóm tắt Truyện Kiều:

Nét chính về Nguyễn Du:

Nguyễn Du (1765 – 1820) là một nhà văn quan trọng thời đại. Ông sinh ở Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh trong một gia đình quý tộc. Cha của ông là tể tướng Nguyễn Nghiễm.

Nguyễn Du sống trong một thời kỳ lịch sử rối ren, khi Việt Nam đang trải qua khủng hoảng chính trị. Ông đã sống phiêu bạt ở Bắc từ năm 1786 đến 1796, sau đó đã ẩn dật ở Hà Tĩnh từ năm 1796 đến 1802.

Nguyễn Du được mời làm quan dưới triều Nguyễn khi Nguyễn Ánh lên ngôi vào năm 1802. Ông từng được cử làm chánh sứ sang Trung Quốc, nhưng trước khi có thể đi lần thứ hai, ông đã qua đời tại Huế.

Cuộc đời của Nguyễn Du đã trải qua nhiều khó khăn và trải nghiệm đa dạng, từ việc sống phiêu bạt ở nhiều nơi trên đất Bắc, ẩn dật ở Hà Tĩnh, cho đến làm quan dưới triều Nguyễn và đi sứ Trung Quốc. Nhờ những trải nghiệm này, ông có được hiểu biết sâu rộng và phong phú về cuộc sống.

Tóm tắt truyện Kiều:

Phần một: Gặp gỡ và đính ước (Câu 1-568)

Thúy Kiều là một cô gái đẹp và tài năng, con gái lớn trong gia đình họ Vương lương thiện. Cùng hai em là Thúy Vân và Vương Quan, Kiều đi du xuân trong tiết thanh minh. Kiều gặp Kim Trọng và họ sớm nảy sinh tình cảm. Kim Trọng thuê phòng gần nhà Kiều để có cơ hội gặp nhau. Cả hai tự do đính ước với nhau.

Phần hai: Gia biến và luu lạc (569-2738)

Trong khi Kim Trọng về thăm tang chú, gia đình Kiều bị oan uổng. Kiều đành trao duyên cho Thúy Vân, còn mình thì bán mình để chuộc cha. Kiều bị lừa gạt làm gái lầu xanh bởi Mã Giám Sinh, Tú Bà và Sở Khanh. Sau đó, Kiều được Thúc Sinh chuộc mua và kết hôn, nhưng bị vợ lớn của Thúc Sinh là Hoạn Thư ghen tuông và bắt nàng phải trốn vào chùa.

Sư Giác Duyên vô tình gửi nàng cho Bạc Bà, khiến Kiều lại rơi vào lầu xanh lần thứ hai. Tại đây, Kiều gặp anh hùng Từ Hải, người đã cứu nàng và giúp nàng trả thù. Từ Hải bị giết do mưu đồ của Hồ Tôn Hiến, và Kiều bị ép gả cho viên thổ quan. Kiều đau đớn và tủi nhục, trầm mình ở sông Tiền Đường và được sư Giác Duyên cứu về chùa.

Phần ba: Đoàn tụ (Câu 2739–3254)

Sau khi hoàn thành tang chú, Kim Trọng trở về và tìm Kiều, biết được mọi việc. Anh ta đau đớn và quyết tâm tìm Kiều. Nhờ sư Giác Duyên, gia đình Kiều được đoàn tụ. Kiều và Kim Trọng tái hợp nhưng chỉ xem nhau như bạn bè.

6. Qua các đoạn trích Chị em Thuý Kiều, Kiều ở lầu Ngưng Bích:

Các ý chính về giá trị nhân đạo trong Truyện Kiều:

Vẻ đẹp ngoại hình và phẩm chất tốt đẹp của con người.

Vẻ đẹp nhan sắc và tài năng của Kiều và Vân.

Tấm lòng nhân hậu và hiếu thảo của Kiều.

Những nỗi đau khổ và bất hạnh mà Kiều phải trải qua.

Cuộc sống đau khổ và lênh đênh của Kiều tại lầu Ngưng Bích.

Lời lên án và tố cáo các thế lực tàn bạo.

Những kẻ tàn ác và xảo quyệt như Mã Giám Sinh và Tú Bà.

Khát vọng về công lí và hạnh phúc của con người.

7. Qua các đoạn trích đã học, hãy phân tích những thành công nghệ thuật của Truyện Kiều:

Nghệ thuật sử dụng ngôn từ trong truyện Kiều: điêu luyện, dân tộc, sáng, chuẩn mực, gợi cảm, chính xác, đẹp đẽ

Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên: cảnh xuân, cảnh ngụ tình

Nghệ thuật miêu tả nhân vật: ước lệ, đời sống nội tâm qua độc thoại và cảnh ngụ tình