Soạn bài Hình tượng con người chinh phục thế giới trong Ông già và biển cả

1. Hướng dẫn đọc:

Nội dung chính: Văn bản này nhằm làm sáng tỏ và nêu bật những nét đặc sắc về con người khi họ theo đuổi khát khao của mình thông qua việc phân tích tác phẩm “Ông già và biển cả”. Trong tác phẩm này, chúng ta được chứng kiến cuộc sống của ông già Santiago, một người đàn ông già nghèo khó nhưng vẫn kiên trì và dũng cảm đối mặt với biển cả.

Tác phẩm “Ông già và biển cả” là một tác phẩm văn học kinh điển của nhà văn Ernest Hemingway, và được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông. Truyện kể về cuộc sống của ông già Santiago, một ngư dân già yếu, không có nhiều tài sản và bị coi thường bởi những người xung quanh. Mặc dù bị đối xử không công bằng, ông già Santiago không bỏ cuộc và quyết tâm đối mặt với thử thách lớn nhất của cuộc đời mình – chiến đấu với một con cá mập khổng lồ.

Nhưng tác phẩm không chỉ đơn thuần là câu chuyện về cuộc chiến giữa người và thiên nhiên, mà còn là một tác phẩm về sự cố gắng, lòng kiên nhẫn và lòng dũng cảm. Ông già Santiago trở thành biểu tượng cho những người không bỏ cuộc dưới áp lực khó khăn và luôn kiên trì theo đuổi ước mơ của mình. Qua việc phân tích tác phẩm, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về ý nghĩa và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải đến độc giả.

Tác phẩm “Ông già và biển cả” cũng khám phá sâu hơn về con người và cuộc sống. Nó đặt ra câu hỏi về ý nghĩa của sự đấu tranh, sự hy sinh và sự cống hiến. Nó gợi lên những suy nghĩ về sự kỳ diệu của tự nhiên và khả năng của con người vượt qua những thử thách khó khăn. Tác phẩm này cũng mang đến những tư duy sâu sắc về tình yêu, sự thất vọng và hy vọng.

Tóm lại, tác phẩm “Ông già và biển cả” là một tác phẩm văn học đầy cảm hứng và sâu sắc. Qua việc phân tích tác phẩm, chúng ta có thể bắt gặp những nét đẹp về con người, sự kiên nhẫn, lòng dũng cảm và sự đấu tranh với số phận. Đây là một câu chuyện đầy cảm xúc và ý nghĩa mà chắc chắn sẽ gợi mở cho người đọc nhiều suy ngẫm và hiểu biết sâu hơn về cuộc sống và con người.

2. Soạn bài Hình tượng con người chinh phục thế giới trong Ông già và biển cả:

2.1. Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Vẽ sơ đồ thể hiện luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản trên:

Trả lời:

2.2. Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Bạn ấn tượng với lí lẽ, bằng chứng nào trong bài viết? Vì sao?

Trả lời:

Em ấn tượng nhất với một ví dụ cụ thể: “Ông lão đã chiến thắng: bắt được con cá kiếm khổng lồ…” Điều này thực sự là một minh chứng mạnh mẽ về sự thành công sau những nỗ lực không ngừng. Chúng ta thấy rõ rằng, dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, nếu ta kiên trì và không bỏ cuộc, cuối cùng chúng ta cũng sẽ đạt được kết quả xứng đáng. Ví dụ này cho thấy rằng không có gì là không thể khi ta quyết tâm và cống hiến hết mình. Nó là một lời nhắc nhở cho chúng ta rằng, dù có trắc trở nào, chúng ta cũng có thể vượt qua và thành công.

2.3. Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Xác định mục đích, thái độ, tình cảm của người viết được thể hiện trong văn bản:

Trả lời:

Mục đích của người viết khi sáng tác tác phẩm này là không chỉ đơn thuần là khẳng định tinh thần và ý chí chiến đấu kiên cường quyết tâm chinh phục của “ông già” trước những khó khăn thử thách của “biển cả”, mà còn là để truyền cảm hứng và động lực cho độc giả. Người viết muốn cho thấy rằng không có gì là không thể nếu ta có đủ lòng kiên nhẫn, sự quyết tâm và niềm tin vào bản thân. Bằng cách này, tác giả mong muốn khích lệ mọi người không bỏ cuộc và luôn kiên trì theo đuổi ước mơ của mình.

Thái độ và tình cảm của người viết đối với “ông già” trong tác phẩm này là một thái độ kính trọng tuyệt đối. Người viết thể hiện sự ngưỡng mộ và kính nể đối với nhân vật chính, nhằm tôn vinh và tạo nên một hình ảnh hoành tráng và quyền lực cho “ông già”. Đồng thời, người viết cũng truyền tải sự tôn trọng và sự ngưỡng mộ của mình đối với nhân vật này, nhấn mạnh vai trò quan trọng và những giá trị mà “ông già” đại diện. Bằng cách này, người viết muốn gửi đi thông điệp về tầm quan trọng của kính trọng và biết ơn những người có kinh nghiệm và tuổi tác lớn hơn, và khuyến khích độc giả học hỏi và lắng nghe những người đi trước để trưởng thành và phát triển bản thân.

2.4. Câu 4 (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Chỉ ra các yếu tố thuyết minh, tự sự, miêu tả trong văn bản và nêu tác dụng của các yếu tố ấy:

Trả lời:

Yếu tố thuyết minh: Tác giả sử dụng hình tượng ông lão đánh cá như một biểu tượng cho sự chinh phục thiên nhiên, nhằm khẳng định sức mạnh không chỉ về tinh thần mà còn về thể chất của con người. Ông lão gắng gượng chiến đấu với đại dương rộng lớn, đại diện cho sự khao khát và lòng gan dạ của con người trong việc vượt qua khó khăn và chinh phục những rào cản trước mắt.

Yếu tố tự sự: Trong tác phẩm, ngay từ ngày thứ ba, con cá bắt đầu mệt mỏi và dẫn ông lão đến sự khuất phục. Câu chuyện tiết lộ rằng ông lão đã phải chiến đấu với biển khơi suốt một thời gian dài, và sức mạnh của ông dần dần bị mất đi. Từ những từ ngữ như “mất từ lâu” đã tạo ra một sự cảm giác buồn bã, đau khổ và sự hy sinh của ông lão trong quá trình chinh phục ước mơ của mình.

Yếu tố miêu tả: Tác giả tài ba đã sử dụng miêu tả chi tiết để tạo nên hình ảnh sống động về trạng thái kiệt quệ của ông lão. Ông ta bị mồ hôi ướt đẫm, cảm thấy mệt thấu xương và hoa mắt suốt cả tiếng đồng hồ. Những mô tả này không chỉ thể hiện tình trạng cơ thể của ông lão mà còn tạo ra một không gian đầy cảm xúc cho người đọc.

Yếu tố tâm lý: Những chi tiết trên cho thấy ông lão đang trải qua một trạng thái tâm lý căng thẳng và khó khăn. Cảm giác mệt mỏi, sức ép và nguy cơ ngất xỉu đã được tạo ra thông qua việc miêu tả tâm trạng của ông lão. Điều này giúp người đọc đồng cảm và hiểu rõ hơn về những khó khăn mà ông lão đang đối mặt.

Yếu tố tác động: Tất cả các yếu tố trên đã kết hợp lại nhằm tạo nên một tác động mạnh mẽ đến người đọc. Văn bản trở nên hấp dẫn, sinh động và có sức hút, thu hút sự chú ý và tạo ra một ảnh hưởng sâu sắc đến tâm trí và trái tim của người đọc. Tác phẩm này giúp chúng ta nhận thức về sự kiên nhẫn, sự hy sinh và quyết tâm của con người trong cuộc sống.

2.5. Câu 5 (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Từ nội dung văn bản và hiểu biết của bản thân về tác phẩm Ông già và biển cả, bạn suy nghĩ gì về khát vọng chinh phục thế giới của nhân loại? Tìm những ví dụ thực tế trong xã hội hiện nay để làm sáng tỏ suy nghĩ của bạn:

Trả lời:

Từ nội dung văn bản và hiểu biết của bản thân về tác phẩm Ông già và biển cả, suy nghĩ của em về khát vọng chinh phục thế giới của nhân loại là:

Sự tin tưởng vào sức mạnh của bản thân là một điều vô cùng quan trọng, bởi khi ta tin rằng mình có khả năng làm được, ta sẽ có đủ sự tự tin để vượt qua mọi thách thức. Khi ta tin vào sức mạnh của bản thân, ta không bao giờ từ bỏ và luôn tìm cách để thực hiện những ước mơ và mục tiêu của mình.

Cố gắng và nỗ lực hết mình cho mục tiêu và lí tưởng cá nhân là yếu tố quyết định để chúng ta đạt được những thành công to lớn trong cuộc sống. Bằng việc không ngừng cố gắng và nỗ lực, ta có thể vượt qua bất kỳ trở ngại nào và tiến tới những mục tiêu mà ta hằng mong muốn. Sự kiên nhẫn và quyết tâm là những phẩm chất quan trọng để chinh phục thế giới và đạt được những thành tựu đáng tự hào.

Ví dụ thực tế trong xã hội hiện nay để làm sáng tỏ suy nghĩ của em là:

Nick Vujicic: chàng trai bị mất cả tay cả chân nhưng đã chinh phục được chính ước mơ của mình và truyền đi cảm hứng cho rất nhiều người trên thế giới vì tinh thần, khát vọng được sống như bao người lành lặn khác. Nick Vujicic đã chứng minh rằng không có gì là không thể nếu ta có đủ quyết tâm và lòng kiên nhẫn. Sự khát vọng vượt qua khó khăn và sức mạnh cảm hứng của Nick đã lan tỏa khắp nơi, truyền động lực cho hàng triệu người.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với khát vọng giành lại độc lập cho dân tộc đã đặt chân lên con tàu Đô đốc Đờ Tác – tơ – ri và tìm con đường cứu nước. Dù trải qua bao nhiêu sóng gió, khó khăn vất vả, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn kiên định với mục đích và lí tưởng của bản thân, và cuối cùng đã đạt được giấc mơ độc lập cho dân tộc Việt Nam. Sự kiên nhẫn, quyết tâm và lòng yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người Việt Nam và trên toàn thế giới.

3. Bài tập sáng tạo (trang 48 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): 

Từ những văn bản đã học và hiểu biết của bản thân về sự phát triển của khoa học công nghệ trong thế kỉ XXI, hãy thực hiện một số sản phẩm sáng tạo (đoạn văn, tranh vẽ, đoạn video clip, in-pho-gráp-phích (infographic),…) thể hiện hình dung của bạn về những biến đổi trong tương lai và cách thức con người thích nghi với thế giới tương lai đó.

Trả lời:

– Sản phẩm hình dung về thế giới tương lai:

(Mô phỏng thành phố tương lai trên Sao Hỏa)

Đoạn văn:

Trong tương lai, chúng ta sẽ chứng kiến những thay đổi đáng kể trong cách sống, làm việc và du lịch. Nhờ vào sự tiến bộ của dữ liệu, tự động hóa và phần mềm, chúng ta sẽ có một cách tương tác thông minh và hiệu quả hơn với môi trường sống. Một trong những thay đổi quan trọng là việc chuyển từ việc sử dụng năng lượng không tái tạo sang sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng gió và mặt trời. Khi các nguồn năng lượng tái tạo trở nên kinh tế hơn, chúng ta sẽ tiết kiệm được năng lượng và giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Ngoài ra, các tòa nhà cũng sẽ đóng góp vào việc tiết kiệm năng lượng bằng cách sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và năng lượng gió để tạo ra điện. Điều này không chỉ giúp chúng ta giảm tiêu thụ năng lượng từ các nguồn không tái tạo mà còn giảm chi phí điện năng. Hơn nữa, việc phát điện cục bộ từ các nguồn năng lượng tái tạo sẽ cung cấp đủ điện cho các công trình lân cận và đóng góp vào lưới điện quốc gia. Điều này sẽ tạo ra một hệ thống năng lượng phân phối linh hoạt và ổn định hơn.

Ở lĩnh vực giao thông, chúng ta cũng sẽ chứng kiến sự phát triển của phương tiện giao thông hàng không đô thị (UAM). Hiện tại, có hơn 150 công ty đang nghiên cứu và phát triển các ý tưởng taxi bay chạy bằng điện. Điều này không chỉ giúp giảm ùn tắc giao thông mà còn giảm khí thải từ phương tiện giao thông truyền thống. Cuối cùng, mục tiêu là phát triển các mô hình taxi bay mà không cần phi công. Điều này sẽ tạo ra một hệ thống giao thông hàng không an toàn và hiệu quả hơn.

Ngoài ra, trong tương lai, các tòa nhà sẽ được thiết kế để phản hồi theo nhu cầu cảm tính và lý tính của người sử dụng. Các hệ thống điều khiển thông minh sẽ tự động điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng và các yếu tố khác để tối ưu hóa sự thoải mái và tiết kiệm năng lượng. Điều này sẽ giúp tăng cường trải nghiệm của người sử dụng và giảm lượng năng lượng tiêu thụ không cần thiết.