Soạn bài Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác (Ngữ văn 10 trang 99)

1. Tổng quan bài Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác:

Nội dung chính

Đoạn trích “Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác” trong sử thi “I-li-át” của Homer là một trong những đoạn trích nổi tiếng nhất của nền văn học Hy Lạp cổ đại. Đoạn trích kể về sự việc người anh hùng Héc-to về thăm và chia tay vợ con trước khi lên đường ra chiến trận.

Qua đoạn trích, ta thấy được mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng trong xã hội Hy Lạp cổ đại. Héc-to là một người anh hùng, nhưng anh cũng là một người cha, người chồng. Anh yêu thương vợ con, nhưng anh cũng có trách nhiệm với cộng đồng, với thành phố Tơ-roa. Anh phải ra chiến trận để bảo vệ quê hương, bảo vệ gia đình của mình

Tóm tắt

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác là một trong những đoạn trích nổi tiếng nhất của sử thi I-li-át, kể về cuộc chia tay đầy xúc động giữa người anh hùng thành Tơ-roa và người vợ yêu thương của mình.

Trong đoạn trích, Ăng-đrô-mác tha thiết cầu xin Héc-to đừng ra trận, vì cô lo sợ cho sự an nguy của chồng. Nhưng Héc-to là một người anh hùng, anh có trách nhiệm với quê hương, với gia đình. Anh biết rằng nếu mình không ra trận, thành Tơ-roa sẽ bị thất thủ, và những người mà anh yêu thương sẽ phải chịu cảnh lầm than.

Héc-to quyết định ra trận, dù biết rằng đó là một quyết định đầy rủi ro. Anh ôm con trai lên tay, cầu nguyện cho đứa trẻ những điều tốt đẹp nhất. Anh cũng ôm vợ trong vòng tay, hứa sẽ trở về, nhưng anh biết rằng đó chỉ là một lời hứa xa vời.

Cuộc chia tay của Héc-to và Ăng-đrô-mác là một cảnh tượng đầy bi kịch. Nó thể hiện tình yêu thương sâu sắc của đôi vợ chồng, cũng như sự hy sinh cao cả của Héc-to.

2. Trước khi đọc:

Trong cuộc sống, việc thực hiện bổn phận với cộng đồng và với gia đình nhiều khi mâu thuẫn. Theo bạn, ứng xử thế nào mới là hợp tình, hợp lí?

Phương pháp giải:

Liên hệ với bản thân và thực tế để trả lời

Lời giải chi tiết:

Theo em, khi đứng trong hoàn cảnh mâu thuẫn giữa việc thực hiện bổn phận với cộng đồng và với gia đình, để có cách ứng xử hợp tình hợp lý chúng ta nên suy nghĩ, cân nhắc, nghĩ tới lợi ích và vận mệnh chung của xã hội để đưa ra quyết định phù hợp.

3. Trong khi đọc:

Câu 1: Lưu ý những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn đầu văn bản, đặc biệt là lúc miêu tả sự xuất hiện của Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác là:

– Nàng cùng con thơ với cô hầu gái xống áo thướt tha, đứng trên tháp canh nức nở, lòng đắng cay chan chứa nỗi buồn

– Người như mất trí, bà vừa đi vừa chạy lên thành, đầu không ngoảnh lại

Câu 2: Lý do nào khiến Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận?

Phương pháp giải:

Chú ý đọc kĩ đoạn lời thoại của Ăng-đrô-mác khi nói với Héc-to

Lời giải chi tiết:

Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận vì không muốn chàng phải mạo hiểm, bị sát hại, không muốn con thơ thành đứa trẻ mồ côi cha, mà bản thân mình cũng trở thành góa phụ. Trong lòng nàng, Héc-to là người thân kính yêu duy nhất của mình, không chỉ là chồng mà còn là cha, là mẹ, là chỗ dựa lớn nhất của nàng nên rất sợ mất đi Héc-to.

Câu 3: Lưu ý những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận

Phương pháp giải:

Đọc kĩ lời thoại của Héc-to khi đáp lời Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận là bởi vì:

– Chàng không muốn trở thành kẻ hèn nhát

– Chàng là người có nhiệt huyết, lý tưởng sống cao đẹp

– Chàng không muốn mang nỗi thống khổ đến cho thành Tơ-roa, những người đàn em của mình và đặc biệt là Ăng-đrô-mác.

Câu 4: Hình dung về cảnh tượng được miêu tả

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn trang 102 khi Héc-to từ biệt vợ con

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự liên hệ, miêu tả lại theo trí tưởng tượng của bản thân

Gợi ý: Héc-to lưu luyến nhìn vợ con, không nỡ đi, muốn ôm con trai nhưng thằng bé lại khóc ré lên vì sợ, chàng tháo mũ và bế ẵm đứa con, cầu cho cậu bé những điều tốt đẹp nhất. Ăng-đrô-mác vừa đau lòng vừa không nỡ xa chồng, giúp chàng bế con và lưu luyến từ biệt chồng.

Câu 5: Chú ý đến ý thức của Héc-to về số phận và bổn phận

Phương pháp giải:

Đọc kĩ lời từ biệt của Héc-to với Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Ý thức của Héc-to về số phận và bổn phận được thể hiện qua câu nói:

– Vì đã sinh ra trên mặt đất này, chẳng một ai, dù quả cảm hay rụt rè, có thể chạy trốn được số phận

– Chiến tranh là bổn phận của mỗi người đàn ông sinh ra tại thành I-li-ông này, nhất là ta

4. Sau khi đọc: 

Câu 1: Biến cố nào dẫn đến việc Héc-to phải từ biệt Ăng-đrô-mác? Vì sao có thể xem đó là biến cố đặc trưng cho thể loại sử thi?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ văn bản

– Chú ý tới những lời nói của Héc-to với Ăng-đrô-mác

– Ôn tập lại kiến thức về đặc trưng của thể loại sử thi

Lời giải chi tiết:

– Biến cố dẫn đến việc Héc-to phải từ biệt Ăng-đrô-mác là khi Ăng-đrô-mác muốn chàng từ bỏ chiến trận về đoàn tụ với vợ con.

– Có thể xem đây là biến cố đặc trưng của thể loại sử thi vì sử thi thường xây dựng những nghệ thuật hoàng tráng, hào hùng về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại vậy nên hình tượng người anh hùng đã trở thành nhân vật cổ điển trong thể loại này. Đối với người anh hùng, việc phải cân bằng giữa lý tưởng chiến đấu và tình cảm gia đình là một trong những biến cố lớn nhất.

Câu 2: Xác định những từ ngữ lặp lại khắc họa đặc điểm cố định của nhân vật trong đoạn trích. Theo bạn, vì sao sử thi lại có cách khắc họa nhân vật như vậy?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ văn bản, chú ý những chi tiết miêu tả Héc-to và Ăng-đrô-mác

– Liên hệ giữa những chi tiết khắc họa về ngoại hình với tính cách của nhân vật

Lời giải chi tiết:

Những từ ngữ khắc họa đặc điểm cố định của nhân vật trong đoạn trích:

– Ăng-đrô-mác: cánh tay trắng ngần, xống áo thướt tha, trang phục diễm lệ, hiền thục, cao quý, dịu hiền

– Héc-to: lẫy lừng, mũ trụ sáng loáng, ánh đồng sáng lóa, cái ngù bờm ngựa cong cong, hồn hậu, mũ trụ đồng thau sáng loáng

Nhân vật được khắc họa qua những từ ngữ lặp đi lặp lại nhằm nhấn mạnh đặc điểm đặc trưng, tạo nên dấu ấn riêng của mỗi nhân vật trong văn bản, không nhầm lẫn với bất cứ một nhân vật nào. Đồng thời việc khắc họa này còn tạo nên kiểu nhân vật điển hình trong thể loại sử thi.

Câu 3: Phân tích những đặc trưng của không gian sử thi trong đoạn trích?

Phương pháp giải:

Chú ý tới những không gian được nhắc tới trong văn bản, liên hệ chúng với đặc trưng của thể loại sử thi

Lời giải chi tiết:

Những không gian tòa tháp, thành lũy, phố xá thành Tơ-roa, cổng Xkê,… đều là những không gian rộng lớn, kì vĩ trong đời sống của cộng đồng cư dân thời cổ đại. Chúng được nhắc tới trong văn bản đã thể hiện sự xây dựng nghệ thuật hình tượng hoành tráng của thể loại sử thi.

Câu 4: Những lời nói, hành động của Ăng-đrô-mác thể hiện phẩm chất gì của nhân vật?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ văn bản, chú ý những lời nói, hành động của Ăng-đrô-mác

– Liên hệ những lời nói, hành động ấy với tâm trạng được thể hiện trong văn bản của nhân vật

Lời giải chi tiết:

Trong văn bản, Ăng-đrô-mác hiện lên với những hình ảnh:

– Hành động: “nước mắt đầm đìa”, “xiết chặt tay Héc-to”, “nức nở”, “ôm chặt con vào bầu ngực thơm tho, cười qua hàng lệ”; khi Héc-to ra đi, nàng “bước về nhà, hàng lệ tuôn rơi, chốc chốc lại ngoái nhìn qua bóng hình phu quân yêu quý”.

– Lời nói:

+ “Lòng can đảm của chàng sẽ hủy hoại chàng… thiếp nguyện xuống hồ sâu còn hơn để mất chàng. Chàng bỏ thiếp lại một mình, còn gì thiết tha trên cõi đời này nữa”

+ “Héc-to chàng hỡi, giờ đây với thiếp, chàng là cha và cả mẹ kính yêu; chàng là cả anh trai duy nhất, cả đức lang quân cao quý của thiếp”

+ Xin chàng hãy rủ lòng thương thiếp và con mà đừng ra trận,… đừng để trẻ thơ phải mồ côi, vợ hiền thành góa phụ

Những lời nói và hành động của Ăng-đrô-mác trong đoạn trích “Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác” đã cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ này. Trước hết, Ăng-đrô-mác là một người phụ nữ yêu chồng, thương con vô bờ bến. Cô tha thiết mong muốn Héc-to ở nhà, không phải ra trận. Cô lo lắng cho sự an nguy của chồng, lo lắng cho tương lai của con. Thứ hai, Ăng-đrô-mác là một người phụ nữ tha thiết với gia đình và luôn khao khát hạnh phúc. Cô mong muốn có một cuộc sống bình yên, hạnh phúc bên chồng và con. Tuy nhiên, Ăng-đrô-mác cũng là một người phụ nữ cảm tính, thiên về cảm xúc. Cô lo lắng đến mất đi lý trí khi thấy Héc-to ra trận. Cô khóc nức nở, van xin chồng đừng đi. Đây cũng là tính cách chung của những người phụ nữ có chồng đi chinh chiến trong sử thi. Họ luôn lo lắng cho sự an nguy của chồng, luôn khao khát được sống trong bình yên, hạnh phúc. Đoạn văn viết lại đã làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của Ăng-đrô-mác. Cô là một người phụ nữ yêu chồng, thương con, tha thiết với gia đình và luôn khao khát hạnh phúc. Tuy nhiên, cô cũng là một người phụ nữ cảm tính, thiên về cảm xúc.

Câu 5: Vì sao Héc-to vẫn quyết định mở cổng thành nghênh chiến với quân Hy Lạp? Bạn suy nghĩ gì về hành động đó của nhân vật?

Phương pháp giải:

– Chú ý tới hành động và lời nói của Héc-to khi Ăng-đrô-mác khuyên chàng đừng ra trận

– Liên hệ với hình tượng người anh hùng trong sử thi và tính cách nhân vật để lý giải cho hành động này

Lời giải chi tiết:

Héc-to mở cổng thành quyết chiến với quân Hy Lạp mặc dù bị Ăng-đrô-mác ngăn chặn bởi nhiều lí do:

– Lòng tự trọng và ý chí của người anh hùng.

– Héc-to đã quen là người đứng đầu, muốn mang chiến thắng về cho gia đình và bản thân chứ không thể nào trở thành người hèn nhát đứng ngoài lề cuộc chiến

– Chàng muốn chinh chiến vì thành Tơ-roa, chàng không muốn họ phải sống khổ cực mà muốn lên đường chiến đấu nhằm giữ sự bình yên cho thành phố và đời sống của mọi người ở đây

Hành động mở cổng thành quyết chiến với quân Hy Lạp của Héc-to là một hành động dũng cảm và thể hiện lí tưởng của người anh hùng trong tình thế phải chọn lựa giữa gia đình và tổ quốc. Hành động trên đã cho thấy sự dũng cảm, gan dạ và quyết tâm của chàng, là tiêu biểu cho hình ảnh người anh hùng Hy Lạp.

Câu 6: Đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác đã đặt ra những vấn đề nhân sinh nào? Những vấn đề đó còn có ý nghĩa đối với đời sống ngày nay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ văn bản, chú ý quan điểm khác nhau của hai vợ chồng về việc ra trận của Héc-to

– Liên hệ những vấn đề trong văn bản với thực trạng xã hội ngày nay

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn đã nêu bật vấn đề về việc hy sinh hạnh phúc gia đình để suy nghĩ về hạnh phúc, tồn vong của dân tộc, đưa tình cảm cá nhân vào trong tình cảm lớn lao của người anh hùng. Ngoài ra còn có những vấn đề khác về tình cảm cha con, tình đồng chí, lí tưởng sống, . ..

Những vấn đề này rất có giá trị trong xã hội hiện nay bởi vì đây là các vấn đề mà bất kỳ cá nhân nào cũng sẽ mắc phải. Và trong xã hội ngày nay, việc chỉ sống vì cá nhân mà quên mất những giá trị chung của cộng đồng, của xã hội, sống ích kỷ đang ngày càng phổ biến, bên cạnh đó đây cũng có những bạn trẻ không có lý tưởng sống cho nên việc lồng ghép các vấn đề xã hội trên vào chương trình giảng dạy là một điều hết sức quan trọng.

Câu 7: Qua những lời nói, hành động của Héc-to, hãy xác định những phẩm chất tạo dựng nên hình mẫu người anh hùng của Hy Lạp thời cổ đại.

Phương pháp giải:

Chú ý những chi tiết liên quan đến Héc-to và tính cách, quyết định của chàng trong lời lẽ với Ăng-đrô-mác

Lời giải chi tiết:

Qua nhân vật Héc-to – kiểu nhân vật điển hình cho người anh hùng Hy Lạp thời cổ đại, có thể nhận thấy người anh hùng thời kì này thường mang những phẩm chất:

– Dũng cảm, có lý tưởng chiến đấu và luôn sẵn sàng xông pha chiến trận

– Kiên cường, không chịu thua, có lòng tự tôn, kiêu hãnh dân tộc

– Phân biệt rạch ròi giữa tình cảm gia đình, vợ chồng cá nhân và lợi ích của dân tộc, biết cân bằng những mối quan hệ xung quanh

5. Kết nối đọc – viết:

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một chi tiết mà bạn cho là đặc sắc nhất trong đoạn trích

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ văn bản, chọn 1 chi tiết mà em ấn tượng nhất (nên chọn chi tiết tiêu biểu)

– Dựa vào các đặc điểm của nhân vật và vị trí xuất hiện, ý nghĩa của chi tiết để phân tích

Lời giải chi tiết:

Chi tiết “Héc-to lừng danh cúi xuống ôm con trai vào lòng” sau khi nói rõ với Ăng-đrô-mác về lý tưởng ra trận của mình đã để lại trong lòng em nhiều ấn tượng sâu sắc. Đó là cái ôm từ biệt, từ biệt đứa con trai yêu quý và cũng là từ biệt Ăng-đrô-mác để lên đường. Cái ôm ấy là một hành động thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của người cha dành cho con trai. Héc-to là một người anh hùng, nhưng anh cũng là một người cha. Anh yêu thương con trai của mình hơn bất cứ thứ gì trên đời. Tuy nhiên, đứa con lại sợ hãi chàng mà không muốn gần cha. Héc-to lúc đó đã tháo mũ trụ của mình để bồng đứa bé. Hành động này đã cho thấy sự tinh tế, thấu hiểu của Héc-to. Anh biết rằng con trai mình sợ hãi chiếc mũ trụ oai phong của mình, vì vậy anh đã tháo nó ra để con trai cảm thấy an tâm hơn. Hành động của Héc-to đã thể hiện hình ảnh một người cha hồn hậu, ấm áp. Anh không chỉ là một người anh hùng mạnh mẽ, oai phong trên chiến trường, mà còn là một người cha yêu thương con hết mực. Chi tiết này đã cho thấy sự đa chiều, phức tạp trong tính cách của Héc-to. Anh không chỉ là một người anh hùng, mà còn là một người cha, một người chồng yêu thương gia đình. Cái ôm của Héc-to đã mang lại cho người đọc nhiều cảm xúc. Đó là cảm xúc xúc động, cảm động trước tình yêu thương của người cha dành cho con trai. Đó cũng là cảm giác ngưỡng mộ trước phẩm chất cao đẹp của một người anh hùng. Chi tiết này đã góp phần làm nên thành công của đoạn trích “Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác”. Nó đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật Héc-to, cũng như những giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm.