Soạn bài Gió lạnh đầu mùa – SGK Ngữ văn 6 Kết nối tri thức

1. Trước khi đọc:

1.1. Câu 1 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Sự giúp đỡ và chia sẻ là những hành động nhân ái và đáng quý trong cuộc sống hàng ngày. Tôi đã trải qua nhiều trải nghiệm về việc giúp đỡ và chia sẻ với người khác. Dưới đây là một số ví dụ về những lần tôi đã làm điều đó:

Ủng hộ sách vở và quần áo cho các bạn có hoàn cảnh khó khăn:

Trong một kỳ nghỉ hè, tôi tham gia một chiến dịch từ thiện của trường để giúp đỡ các em nhỏ trong cộng đồng có hoàn cảnh khó khăn. Chúng tôi tổ chức một buổi gây quỹ để mua sách vở, quần áo, và đồ dùng học tập cho các em. Tôi cùng với bạn bè đã tự nguyện làm tình nguyện viên trong việc tổ chức sự kiện này. Chúng tôi đã cùng nhau quyên góp tiền, mua sắm và tặng quà cho các em nhỏ. Thấy vui vẻ và hạnh phúc trên khuôn mặt của các em khi nhận quà, tôi cảm thấy thực sự hạnh phúc và tự hào về việc chia sẻ của chúng tôi.

Được bạn cùng lớp đèo về nhà khi trên đường xe của em bị hỏng:

Một buổi tối, sau giờ học tôi và một người bạn cùng lớp phát hiện rằng xe đạp của tôi bị hỏng một cách nghiêm trọng và không thể tự mình sửa chữa được. Tình hình lúc đó đã rất tối và mưa đang rơi. Thấy tôi gặp khó khăn, bạn của tôi đã tự nguyện đèo tôi về nhà bằng xe đạp của mình mặc dù đường xa và thời tiết không thuận lợi. Điều này thật sự khiến tôi rất biết ơn và cảm ơn bạn của mình vì sự hỗ trợ và tình bạn đáng quý.

Những trải nghiệm như vậy đã giúp tôi hiểu rõ giá trị của việc giúp đỡ và chia sẻ với người khác. Đôi khi, những hành động nhỏ như vậy có thể mang lại niềm vui và sự ấm áp cho người khác và làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn

1.2. Câu 2 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Đọc nhan đề “Gió lạnh đầu mùa”, em dự đoán nhà văn sẽ kể về thời tiết giá lạnh, khắc nhiệt và sự chia sẻ, giúp đỡ mà con người dành cho nhau. 

1.Theo dõi cảm nhận của Sơn về thời tiết và cảnh vật:

Sơn thấy đất khô trắng, luôn luôn có cơn gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ và thổi lăn những cái lá khô lạo xạo. Điều này cho thấy môi trường xung quanh là khô hanh và bất ổn.

Trời không u ám, toàn một màu trắng đục, có thể thể hiện sự khắc nghiệt và cảm giác trống trải.

Những cây lan trong chậu bị ảnh hưởng bởi thời tiết lạnh, lá rung động và hình như còn lại vì rét. Điều này tạo ra bức tranh của một môi trường lạnh giá.

Sơn thấy lạnh, điều này làm cho người đọc cảm nhận được sự khắc nghiệt của thời tiết và tạo ra một tình huống đáng lo lắng.

2.Dự đoán về chiếc áo bông cũ:

Có khả năng chiếc áo bông cũ sẽ xuất hiện ở phần tiếp theo của truyện, có thể liên quan đến việc Sơn hoặc các nhân vật khác cần nó để giữ ấm trong thời tiết lạnh giá.

3.Theo dõi ngoại hình của các bạn nhỏ ở ngoài chợ:

Các bạn nhỏ ở ngoài chợ ăn mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo màu nâu bạc đã vá nhiều chỗ. Điều này cho thấy họ đang trong hoàn cảnh khó khăn và không có đủ điều kiện để mua quần áo mới.

Môi của chúng tím lại và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi. Điều này miêu tả tình trạng sức khỏe và sự khốn khó của các bạn nhỏ. Mỗi cơn gió đến, họ lại run lên và hàm răng đập vào nhau, cho thấy họ đang trải qua những ngày lạnh giá và khó khăn

4.Miêu tả về dáng vẻ bề ngoài của bé Hiên:

Hiên đứng co ro bên cột quán, chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay. Miêu tả này cho thấy Hiên mặc áo rách và không đủ ấm, tạo ra hình ảnh của một đứa trẻ có hoàn cảnh khó khăn.

5.Miêu tả suy nghĩ và cảm xúc của Sơn:

Sơn nhớ rằng mẹ của Hiên rất nghèo và không có đủ tiền để mua áo mới cho con. Điều này thể hiện sự nhạy cảm và empati của Sơn đối với tình hình của Hiên.

Sơn cảm thấy động lòng thương, tương tự như cảm xúc khi anh nhớ đến em Duyên ngày trước, người mà anh đã chơi cùng với Hiên.

Một ý nghĩ tốt bất ngờ hiện ra trong tâm trí Sơn, và anh quyết định mang chiếc áo bông cũ để tặng Hiên.

Sơn đứng lặng yên đợi, và cảm thấy lòng mình ấm áp và vui vẻ, cho thấy hành động này mang lại niềm hạnh phúc cho anh.

6.Lời đối thoại giữa vú già với Sơn và giữa hai chị em Sơn:

Cuộc đối thoại giữa vú già và Sơn: Rồi vú già nhìn rõ vào mặt Sơn hỏi: “…con mang áo ấy về cho mợ Hiên, mợ Hiên không lấy thì cho mợ Hiên bảo cái Hiên trả lại thì không việc gì.” Cuộc đối thoại này cho thấy vú già đang khuyến khích Sơn thực hiện hành động tốt là tặng áo cho Hiên.

Cuộc đối thoại giữa chị em Sơn: Lan trách em: “…có lẽ mợ không mắng đâu.” Cuộc đối thoại này thể hiện sự thấu hiểu và đồng tình giữa hai chị em Sơn, cho thấy họ không quan trọng việc bị mắng nếu họ làm điều tốt cho Hiên.

7.Sự phạt của mẹ Sơn:

Dựa vào thông tin trong câu chuyện, không có đủ dữ liệu để kết luận liệu mẹ Sơn có phạt hai chị em Sơn hay không. Câu chuyện chỉ đề cập đến việc Sơn tự quyết định tặng áo cho Hiên mà không hỏi ý kiến mẹ. Điều này có thể dẫn đến việc em dự đoán mẹ Sơn có thể phạt hoặc không phạt hai chị em, nhưng câu chuyện không cung cấp thông tin cụ thể về việc này.

8.Đoán đúng trong phần kết:

Em không đoán đúng những gì xảy ra trong phần kết của câu chuyện.

2. Sau khi đọc nội dung:

Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba. Người kể chuyện giấu mặt, không xuất hiện và xưng tên.

Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Dưới đây là danh sách các chi tiết và hình ảnh miêu tả thái độ của chị em Sơn đối với các bạn nhỏ:

Sơn và chị Sơn duy trì một mối quan hệ thân mật và chơi đùa với các bạn nhỏ, không thể hiện sự kiêu kì và khinh khỉnh đối với các em họ của Sơn.

Chị Lan giơ tay vẫy một con bé đứng dựa vào cột quán, thể hiện sự thân thiện và sẵn sàng kết bạn với các bạn nhỏ.

Sơn chịu khó tiếp cận gần hơn, để hỏi về tình trạng của Hiên và thể hiện tâm hồn quan tâm.

Chị Lan cũng thể hiện tình cảm quan tâm khi nhận ra áo rách của Hiên và tỏ ý quan tâm về tình trạng của em bé.

Sơn đề xuất mang đến chiếc áo bông cũ cho Hiên, thể hiện lòng nhân ái và sẵn sàng chia sẻ.

Chị Lan vui vẻ chạy về nhà để lấy áo cho Hiên, thể hiện sự hăm hở và sẵn sàng giúp đỡ người khác.

Những chi tiết này cho thấy tình cảm và tâm hồn nhân ái của chị em Sơn trong câu chuyện, và là một phần quan trọng trong việc truyền đạt thông điệp về lòng nhân ái và tình thương đến độc giả

Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Mẹ Sơn nhắc đến làm Sơn nhớ em, cảm động và thương em quá. Sơn thấy mẹ rơm rớm nước mắt.

Một ý nghĩ thoáng qua, Sơn lại gần chị thì thầm: “Hãy là chúng ta mang cho nó cái áo bông cũ chị ạ.”

Sơn đứng lặng yên, tự dưng trong lòng thấy ấm áp, vui vui.

Những suy nghĩ và cảm xúc này cho thấy Sơn là một cậu bé nhạy cảm, giàu lòng thương người, và có khả năng hiểu và chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn

Câu 4 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối của câu chuyện thể hiện những đặc điểm tích cực của họ:

Cách ứng xử của mẹ Sơn: Mẹ Sơn thể hiện lòng nhân ái và sẵn sàng giúp đỡ người khác bằng cách cho mẹ Hiên mượn năm hào để may áo cho con. Điều này thể hiện lòng hảo tâm và sẵn sàng chia sẻ của mẹ Sơn.

Cách ứng xử của mẹ Hiên: Mẹ Hiên cho thấy sự tự trọng và lòng tự lập khi quyết định đem trả lại chiếc áo. Mặc dù có sự giúp đỡ từ mẹ Sơn, nhưng mẹ Hiên không muốn nhận những thứ mình không thể tự kiếm được. Điều này thể hiện tính cách kiên định và tự lập của mẹ Hiên.

Cả hai mẹ con đều có những đặc điểm tích cực, và cách ứng xử của họ cuối cùng thể hiện tình cảm và nhân đạo trong câu chuyện

Câu 7 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

– Học sinh tự bày tỏ ý kiến (Thích/Không thích)

– Nguyên nhân: Những đoạn văn miêu tả lại những đổi thay của đất trời khi mùa đông hiện lên rất chân thực. Nó góp phần thể hiện ngòi bút miêu tả tinh tế của Thạch Lam.

Câu 8 (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Giống nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm và Hiên là cả hai đều là những cô bé trẻ tuổi đang phải đối mặt với hoàn cảnh khó khăn và thiếu thốn.

Tuy nhiên, có những khác biệt quan trọng giữa họ:

– Cô bé bán diêm không có sự yêu thương và quan tâm từ gia đình hoặc người thân, và cuối cùng, cô phải đối mặt với cái chết trong đêm giao thừa với thời tiết giá rét.

– Hiên, ngược lại, được yêu thương và quan tâm bởi người mẹ, chị em Sơn và nhận được sự giúp đỡ từ họ trong cuộc sống khó khăn của mình

3. Viết kết nối với đọc:

Bài tập (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Có nhiều nhân vật trẻ em xuất hiện trong truyện “Gió lạnh đầu mùa”. Hãy viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận về một nhân vật mà em thấy thú vị. 

Trả lời:

Bức tranh về nhân vật Sơn trong truyện “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam thật sự rất ấm áp và đáng yêu. Sơn được miêu tả là một cô bé có tâm hồn trong sáng, đáng kính trọng. Một số điểm đáng chú ý về nhân vật Sơn trong câu chuyện này. Sơn thể hiện tình yêu và tôn trọng đối với mẹ, chị Lan và em nhỏ của mình. Hành động đắp chăn cho em trong buổi sáng lạnh là một minh chứng cho tình thương gia đình sâu sắc. Sơn không chỉ quan tâm đến gia đình mình mà còn đối xử với bạn bè và người láng giềng rất hào phóng. Việc muốn mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, người hàng xóm nghèo, là minh chứng cho lòng nhân ái và tình cảm chia sẻ của Sơn. Sơn và chị Lan không kiêu kì và khinh khỉnh như mấy đứa em họ của Sơn. Họ thể hiện sự tôn trọng và hòa nhã đối với bạn nhỏ ở xóm chợ. Sau khi nhận ra sự nhầm lẫn về việc mượn áo của em Duyên, Sơn và chị Lan cúi đầu lặng im và nhận lỗi. Điều này cho thấy tính khiêm tốn và khả năng học hỏi của họ. Nhân vật Sơn thật sự là một tấm gương đáng kính trong truyện, và sự ấm áp và lòng nhân ái của cô bé đã làm cho câu chuyện trở nên đầy ý nghĩa và đáng nhớ