Soạn bài Đừng gây tổn thương (Cánh diều Ngữ văn lớp 10)

1. Chuẩn bị trước khi soạn bài:

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): 

– Đừng gây tổn thương là văn bản trích từ tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay của Ca-ren Ca-xây (Karen Casey).

– Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm, lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trả lời:

Tìm hiểu thêm về tác giả Ca-ren Ca-xây (Karen Casey) và tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay:

Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là một tác giả nổi tiếng người Mỹ chuyên về tâm lý và nghệ thuật sống. Cô đã đạt được rất nhiều thành công trong sự nghiệp viết sách và có ảnh hưởng lớn đến độc giả trên toàn thế giới.

Tác giả đã trải qua nhiều trải nghiệm và thử thách trong cuộc sống, từ đó cô đã rút ra những bài học quý giá và chia sẻ thông qua việc viết sách. Bằng cách kết hợp kiến thức về tâm lý và sự hiểu biết sâu sắc về con người, Ca-ren Ca-xây đã tạo ra những tác phẩm mang tính cách mạng, giúp người đọc thay đổi cuộc sống của mình.

Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay là một phần nhỏ trong cuốn sách đầy cảm hứng này. Tác giả đã sử dụng những lời văn sâu sắc và ngôn ngữ tinh tế để truyền tải thông điệp về sự thay đổi và sự tiến bộ trong cuộc sống.

Tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay không chỉ là một cuốn sách, mà là một tác phẩm nghệ thuật. Tác giả đã sắp xếp các chương sách một cách thông minh và rõ ràng, giúp độc giả dễ dàng tiếp thu và áp dụng những bài học vào cuộc sống hàng ngày.

Đồng thời, tác phẩm này cũng đã truyền đạt đến người đọc một điều nhận định sâu sắc về cuộc sống mà chúng ta thường bỏ qua. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, dù cho không phải lúc nào cuộc sống cũng dễ dàng, chúng ta vẫn có khả năng thay đổi và tạo ra sự khác biệt. Cuốn sách này khuyến khích chúng ta không nên quá chìm đắm trong sự thất vọng và sợ hãi, mà hãy chọn cách mở lòng và kết nối với người khác bằng cách thay đổi thói quen và cách tiếp cận trong mối quan hệ.

Qua cuốn sách này, chúng ta được nhắc nhở rằng không thể thay đổi ai đó hoặc hoàn cảnh sống của mình, nhưng chúng ta có thể thay đổi bản thân. Chúng ta có thể thay đổi cách ứng xử, cách suy nghĩ trước khi hành động, và học cách yêu thương thay vì tổn thương người khác. Cuốn sách này đem đến cho chúng ta cơ hội để tự phát triển và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Cuốn sách Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay là một nguồn cảm hứng và sự khích lệ cho những ai đang tìm kiếm sự thay đổi và tiến bộ trong cuộc sống. Nó khám phá các khía cạnh khác nhau của sự thay đổi, từ việc hiểu rõ bản thân đến việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với người khác. Cuốn sách này cung cấp những phương pháp và nguyên tắc thực tiễn để chúng ta áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, giúp chúng ta trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.

2. Nội dung chính: 

Văn bản “Đừng gây tổn thương” là một văn bản nghị luận quan trọng và cần thiết, nhằm nhấn mạnh việc không gây tổn thương cho người khác dưới bất kỳ hình thức nào. Văn bản này khuyến khích mọi người đề cao giá trị của sự tôn trọng và sự chăm sóc đến nhau, đồng thời cảnh báo về những hậu quả tiêu cực của việc gây tổn thương cho người khác.

3. Soạn bài Đừng gây tổn thương – Cánh diều Ngữ văn lớp 10:

3.1. Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nên vấn đề của tác giả

Trả lời:

Tác giả rất quan tâm đến vấn đề của việc khiến người khác tổn thương và đã đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương” để khám phá sâu hơn vấn đề này. Từ đó, tác giả tiến hành phân tích, đi vào chi tiết và dẫn dắt người đọc vào cuộc tranh luận về vấn đề này. Bằng việc làm như vậy, tác giả tạo ra một không gian để thảo luận và đưa ra các quan điểm khác nhau về việc xem xét hậu quả của việc khiến người khác tổn thương.

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?

Trả lời:

Các câu hỏi mở đầu phần 2 được tập trung vào việc tránh gây tổn thương cho người khác bằng cách sử dụng lời nói không thích hợp hoặc không tôn trọng.

Việc đặt câu hỏi mở đầu trong phần 2 rất quan trọng để đảm bảo rằng không có ai bị xúc phạm hoặc bị tổn thương vì lời nói của chúng ta.

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác. 

Trả lời:

– Cách nhận ra khi mình đã làm tổn thương một người khác: Cặp mắt trừng trừng, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống, ánh nhìn lơ đi… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận biết các lí lẽ và dẫn chứng của người viết.

Trả lời:

Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết là một kỹ năng quan trọng. Khi đối mặt với vấn đề, chúng ta cần tập trung trí óc để tìm ra phương pháp giải quyết hợp lý. Để rèn luyện kỹ năng này, chúng ta cần không ngừng học hỏi và tránh nói những điều mà chúng ta không muốn nghe.

Lí lẽ: Một phương pháp hiệu quả để giải quyết vấn đề là tập trung trí óc và suy nghĩ sâu sắc. Khi chúng ta dành thời gian để suy ngẫm về vấn đề, chúng ta có thể tìm ra những lý lẽ hợp lý và đưa ra quyết định thông minh.

Bằng chứng: Một câu chuyện thú vị về một phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế trong một tình huống khó khăn. Thay vì đáp trả một kẻ bán báo vô văn hóa, người phóng viên đã giữ bình tĩnh và tôn trọng, tạo ra một tương tác tích cực và mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Trả lời:

Bất kỳ điều gì không thể hiện sự tập trung của chúng ta đều đồng nghĩa với việc thiếu suy nghĩ cẩn thận và kỹ lưỡng. Thái độ thiếu suy nghĩ cẩn thận và kỹ lưỡng này có thể gây hại đến tinh thần của những người liên quan trong quá trình tương tác. Chúng ta cần đặc biệt chú ý và suy nghĩ kỹ càng trước khi hành động, để tránh việc gây ra những hậu quả không mong muốn cho bất kỳ ai trong quan hệ của chúng ta.

Câu 6 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Trả lời:

Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Một trong những lý do là do chúng ta bị xao lạc tâm trí, suy nghĩ đang bị mải mê vào những việc khác.

Ngoài ra, sự thô lỗ thường là biểu hiện của cảm giác bất an trong tâm trí của chúng ta.

Hơn nữa, đôi khi sự thiếu kiên nhẫn cũng có thể dẫn đến cách cư xử thô lỗ.

Câu 7 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Trả lời:

Nội dung “cam kết” ở phần này là:

Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng và ý nghĩa với cuộc sống của chúng ta.

Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp thực hiện nguyên tắc quan trọng trên, và ngoài ra, chúng ta cũng nên tìm cách giúp đỡ và làm hạnh phúc cho người khác.

Việc sống một cuộc sống có ý nghĩa không chỉ là về bản thân mình mà còn là về cộng đồng và thế giới xung quanh chúng ta.

Câu 8 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

Tránh làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả và cảm thấy nhẹ nhõm cả về thể chất lẫn tinh thần.

Tránh đoán mò hành động của mình sẽ gây ra những hậu quả gì cho người khác.

Mỗi ngày có những thay đổi mới, hứa hẹn mang đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

3.2. Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

Em hiểu rằng nhan đề này sẽ bàn luận về vấn đề chúng ta đừng nên gây tổn thương cho người khác. Tuy nhiên, việc đề cập đến vấn đề này cũng cần phải xem xét một số yếu tố khác. Chẳng hạn, chúng ta cần phải xem xét cách mà lời nói của chúng ta có thể ảnh hưởng đến tâm lý và cảm xúc của người khác. Ngoài ra, chúng ta cũng cần phải xem xét cách mà hành động của chúng ta có thể gây ra hậu quả không mong muốn đối với người khác. Vì vậy, để duy trì một môi trường giao tiếp lành mạnh và tôn trọng, chúng ta cần phải hết sức thận trọng trong việc truyền đạt ý kiến mà không gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản

Trả lời:

Mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản là rất quan trọng. Phần mở đầu nhấn mạnh rằng chúng ta thường khó nhận ra khi mình đã gây tổn thương cho người khác. Các phần sau đó giúp chúng ta nhận thức được cách nhận ra việc gây tổn thương và đề xuất cách không làm tổn thương người khác. Việc này sẽ giúp chúng ta có hiệu quả trong việc duy trì mối quan hệ tốt với mọi người xung quanh.

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”

Trả lời:

Để làm sáng tỏ ý kiến của tác giả được đề cập ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn chứa dưới nhiều hình thức khác nhau”, chúng ta có thể tìm hiểu thêm về những cách mà sự tổn thương có thể xảy ra trong giao tiếp:

Trong quá trình phát ngôn, có thể bạn không thực sự nhận ra rằng những lời phê bình của mình có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến người khác. Điều này có thể xảy ra khi ta không đủ nhạy bén để nhận biết những từ ngữ hay cách diễn đạt gây tổn thương trong lời nói của mình.

Ngoài ra, một cách gây tổn thương khác có thể là khi bạn đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng những nhận xét đầy ác ý và sắc bén. Thậm chí, việc phản ứng quá mạnh mẽ và không kiềm chế có thể làm tăng thêm sự tổn thương và gây mất mát đến mối quan hệ.

→ Điều này cho thấy rằng chúng ta cần phải cẩn trọng trong cách diễn đạt và phản ứng của mình để tránh gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Bên cạnh đó, những cử chỉ không verbala như cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, mép nhếch, môi trễ xuống cũng có thể gây tổn thương cho người khác. Thái độ và biểu hiện cơ thể của chúng ta có thể truyền tải thông điệp không tích cực và làm cho người khác cảm thấy không thoải mái hoặc bị xúc phạm.

→ Điều này nhắc chúng ta rằng chúng ta cần phải giữ thái độ tôn trọng và không xúc phạm trong giao tiếp không chỉ bằng lời nói mà còn bằng cử chỉ và thái độ của chúng ta.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”

Trả lời:

Tác hại của việc làm tổn thương người khác:

Không chỉ gây tổn thương cho người khác mà còn ảnh hưởng đến trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần của chúng ta.

Khi làm tổn thương người khác, chúng ta sẽ phải đối mặt với những hệ quả tiêu cực như sự mất lòng tin, mất tôn trọng và mất mối quan hệ tốt đẹp.

Hơn nữa, việc làm tổn thương người khác cũng có thể dẫn đến mất cân bằng trong cuộc sống, gây ra căng thẳng, lo lắng và áp lực không cần thiết.

Những hệ quả tích cực từ việc cam kết không làm tổn thương người khác:

Khi tuân thủ cam kết này, chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhàng và yên bình cả về thể chất lẫn tinh thần.

Chúng ta sẽ không cần lo lắng và đoán mò những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào đối với người khác.

Tuân thủ cam kết này sẽ mang đến một tình trạng tâm lý tích cực và cảm giác hạnh phúc cho chúng ta hàng ngày.

Hơn nữa, việc không làm tổn thương người khác còn giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, tạo dựng niềm tin và tôn trọng đối tác.

Mỗi ngày, chúng ta sẽ cảm nhận được dòng chảy mới của hạnh phúc và bình yên trong cuộc sống nhờ cam kết này.

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản “Đừng gây tổn thương” có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Trả lời:

Đừng nói những điều không muốn nghe

Đối xử tử tế với người khác

Đừng đáp trả khi bị đối xử tệ

Ứng xử với yêu thương thay vì đáp trả tàn nhẫn

“Yêu thương lẫn nhau là nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta. Nếu không thể làm được, hãy kiềm chế để không xúc phạm nhau.”

Vấn đề trong văn bản mang ý nghĩa quan trọng với cuộc sống hiện đại. Đừng gây tổn thương cho người khác. Hãy sống yêu thương vì mọi người đều mệt mỏi trong cuộc sống đầy bận rộn. Nếu không gây tổn thương, tâm hồn và thể chất chúng ta cũng sẽ nhẹ nhõm, thanh thản.