Soạn bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6

1. Chuẩn bị nội dung bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6:

– Truyện ngắn là một tác phẩm văn xuôi nhỏ, ít đối tượng, ít sự việc phức tạp,… Các chi tiết, ca từ trong truyện rất cô đọng.

– Khi đọc truyện ngắn:

+ Câu chuyện kể về sự xung đột trong trận đấu bóng đá Nghi và nhân vật Tôi trở thành bạn của bạn. Thời gian và địa điểm xảy ra câu chuyện là buổi chiều hôm đó ở ngã tư đường.

+ Truyện có các nhân vật: tôi, Nghi, Phước. Nhân vật chính là “tôi”, dễ xúc động, nóng nảy, bốc đồng nhưng những lại rất tốt bụng.

+ Câu chuyện được kể theo ngôi kể thứ nhất và có tác dụng bộc lộ chân thực suy nghĩ, tâm trạng nhân vật của tôi.

+ Truyện nêu vấn đề phải bình tĩnh và suy nghĩ kỹ trước khi giải quyết một vấn đề. Vấn đề đó liên quan đến cuộc sống ngày nay khi con người luôn bốc đồng và cư xử theo ý kiến chủ quan mà bỏ qua những yếu tố khách quan bên ngoài. Từ đó, các cá nhân cũng cần thay đổi cách xử lý bất kỳ công việc nào.

– Đọc trước truyện Điều không tính trước; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Nhật Ánh:

+ Nguyễn Nhật Ánh sinh năm 1955 tại Quảng Nam, được biết đến với nhiều tác phẩm văn học về đề tài tuổi thanh xuân và được độc giả rất yêu thích.

+ Ông đã xuất bản khoảng 100 cuốn văn xuôi và là một trong số rất ít nhà văn Việt Nam hiện đại kiếm sống bằng nghề viết văn.

2. Đọc hiểu bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6:

2.1. Trước khi đọc bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6:

Câu hỏi trang 71 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú ý ngôi kể và tác dụng của ngôi kể đó.

Trả lời: 

Câu chuyện được kể theo ngôi kể thứ nhất và có tác dụng bộc lộ chân thực những suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật tôi.

Câu hỏi trang 71 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tình huống dẫn đến ý định “đánh nhau” là gì?

Trả lời: 

Tình huống dẫn đến ý định “đánh nhau” là bàn thắng của nhân vật tôi không được công nhận vì Nghi cho rằng đó là việt vị và giễu cợt nhân vật của tôi.

Câu hỏi trang 71 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú ý các lời đối thoại của hai nhân vật, từ đó có thể thấy rõ hơn đặc điểm nhân vật “tôi”.

Trả lời: 

Chú ý các lời đối thoại của hai nhân vật tôi và Phước cho chúng ta thấy rõ đặc điểm nhân vật “tôi” là dễ nóng giận, hiếu thắng.

Hãy chú ý đến đoạn hội thoại giữa hai nhân vật tôi và Phước, trong đó cho chúng ta biết nhân vật “Tôi” là người dễ nóng giận, hiếu thắng.

Câu hỏi trang 72 SGK Ngữ văn 6 tập 2: So với dự định ban đầu thì sự việc xảy ra ở phần 3 khác như thế nào?

Trả lời: 

Thế nên dự định ban đầu là sẽ đánh nhau khiến Nghi “nhớ đời”, nhưng chuyện xảy ra ở phần 3 là Nghi mang luật bóng đá ra và rủ mọi người đi xem phim về tình bạn.

Câu hỏi trang 72 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tranh minh họa cho chi tiết, sự việc gì trong truyện?

Trả lời: 

Bức tranh minh họa các chi tiết, sự việc về những vật cản đường Nghi, cảm thấy lo lắng khi Nghi tìm thấy mình và sợ bị trả thù.

Câu hỏi trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Trong phần 4, điều gì khiến người đọc hồi hộp?

Trả lời: 

Ở phần 4, người đọc hồi hộp khi Phước giơ súng cao su, căng dây chuẩn bị bắn Nghi mà không nhận ra nhân vật tôi có dấu hiệu ngừng bắn.

Câu hỏi trang 73 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Qua phần 4, em thấy Nghi là người như thế nào?

Trả lời: 

Qua phần 4, tôi thấy Nghi là người nóng nảy, hay trêu chọc trong các trận bóng đá nhưng anh ấy suy nghĩ rất sáng suốt, tìm cách giải quyết vấn đề có lợi cho cả hai bên và tốt bụng.

Câu hỏi trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tranh minh họa nhắc em nhớ tới câu tục ngữ nào về sự đoàn kết?

Trả lời: 

Một cây làm chẳng nên non,/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao

2.2. Sau khi đọc bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6:

Câu 1 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Câu chuyện được kể theo ngôi nào? Dẫn ra một ví dụ về lời người kể chuyện và lời nhân vật trong truyện Điều không tính trước.

Trả lời: 

– Truyện được kể ở ngôi thứ nhất.

– Cho một ví dụ trong truyện Điều không tính trước về:

+ Lời người kể chuyện: Tôi chuẩn bị đánh nhau; Ý nó bảo tôi giỏi tài nấp sắn ở sân đối phương để rình cơ hội ghi bàn “bất hợp pháp”.

+ Lời nhân vật: Nghi – Lần sau đừng “ăn cắp trứng gà” nữa nghen!; Phước – Đánh nhau ấy à?…

Câu 2 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 2: “Điều không tính trước” trong câu chuyện là điều gì? Qua đó, em thấy nhân vật Nghi là người thế nào?

Trả lời: 

– “Điều không tính trước” trong truyện là không có đánh nhau mà thay vào đó là giải quyết vấn đề và cùng nhau đi xem phim. Qua đó, tôi thấy Nghi là người hay cáu gắt, hay trêu chọc trong trận đấu bóng đá nhưng lại suy nghĩ vui vẻ, tìm cách giải quyết vấn đề có lợi cho cả hai bên và là người tốt bụng.

Câu 3 trang 74 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Nhân vật “tôi” trong truyện là người như thế nào? Hãy chỉ ra một số chi tiết (hình dáng, lời nói, suy nghĩ, hành động,…) mà nhà văn đã dùng để khắc họa đặc điểm nhân vật “tôi”.

Trả lời: 

– Nhân vật “tôi” trong truyện là người dễ xúc động, nóng nảy, bốc đồng và cũng rất tốt bụng.

– Một số chi tiết (hình ảnh thời trang, lời nói, suy nghĩ, hành động…) được người viết sử dụng để khắc họa đặc điểm của nhân vật “Tôi”:

+ Đi tìm vũ khí trả thù lại Nghi: Được rồi, nếu mày muốn gây sự, ông sẽ cho mày biết tay!

+ Rủ Phước tham gia trận chiến trả thù cùng mình cùng với những lời nói khiêu khích: Chẳng lẽ mày sợ thằng Nghi… Bỏ qua sao được!…

+ Khi nhìn thấy Phước chuẩn bị “khai hỏa” thì ngay lập tức đứng chắn giữa Phước và Nghi. 

Câu 4 trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Điều gì tạo nên sự hấp dẫn trong phần kết thúc của câu chuyện (phần 4).

Trả lời: 

Điều tạo nên sức hấp dẫn ở cuối truyện là việc họ cùng nhau đi xem phim và trở thành bạn bè.

Câu 5 trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Theo em, qua câu chuyện, tác giả muốn ca ngợi hay phê phán điều gì? Điều gì đối với em là thấm thía và sâu sắc nhất? Vì sao?

Trả lời: 

Theo tôi, qua truyện, tác giả muốn phê phán sự nóng nảy, những hành động thiếu suy nghĩ hay lựa chọn bạo lực để giải quyết vấn đề; ca ngợi cách giải quyết thiện chí, sử dụng lý trí và cùng nhau hợp tác để tạo nên mối quan hệ tốt đẹp. Với tôi, điều thấm thía và sâu sắc nhất chính là phê phán việc lựa chọn bạo lực để giải quyết vấn đề. Bởi vì đây là hành vi, ý định hay suy nghĩ xấu, không tốt. Nếu ai cũng chọn làm như vậy thì cả thế giới sẽ chỉ có bạo lực, con người sẽ không còn chung sống hòa bình hay yêu thương nhau nữa.

Câu 6 trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Em hiểu như thế nào về kết thúc truyện: “Nắng chiều hắt bóng ba đứa xuống mặt đường thành một khối, giống như người khổng lồ trong truyện cổ […]”?

Trả lời: 

Theo tôi, kết truyện mang lại cảm giác gắn kết giữa con người với nhau trong hoàn cảnh của tinh bạn. Vì đánh nhau gây ra hận thù và ghen tị nên cả ba bạn đoàn kết, gắn kết với nhau, cùng nhau chơi đùa để lấy lại niềm vui, hạnh phúc. Từ đó, cùng nhau chia sẻ, giúp đỡ nhau những lúc khó khăn trong cuộc sống.

3. Tìm hiểu về tác giả bài Điều không tính trước – Cánh Diều Ngữ văn lớp 6:

– Tên: Nguyễn Nhật Ánh (1955)

– Quê quán: Quảng Nam

– Sự nghiệp văn học: 

+ Ông được biết đến với nhiều tác phẩm văn học về đề tài thanh niên. Tác phẩm của ông rất được độc giả yêu thích và nhiều tác phẩm của ông đã được chuyển thể thành phim.

+ Năm 13 tuổi ông xuất bản bài thơ đầu tiên. Khoảng hai, năm năm trở lại đây, anh tập trung viết văn xuôi, chuyên viết về đề tài thanh niên.

+ Năm 1995, ông được bình chọn là nhà văn được yêu thích nhất 20 năm (1975-1995) thông qua cuộc thi hỏi ý kiến độc giả về những gương trẻ tiêu biểu trong mọi lĩnh vực của Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh và báo Tuổi Trẻ, đồng thời được Hội Nhà Văn Thành phố Hồ Chí Minh bình chọn là một trong 20 nhà văn trẻ tiêu biểu trong 20 năm (1975-1995). Năm 1998, ông được Nhà xuất bản Kim Đồng trao giải Nhà văn có sách bán chạy nhất.

– Tác phẩm chính

+ Kính vạn hoa (bộ truyện 54 tập, 1995-2002: 45 tập, 9 tập viết thêm sau), Mắt biếc (truyện dài, 1990), Cô gái đến từ hôm qua (truyện dài, 1989), Ngồi khóc trên cây (truyện dài, 27.6.2013), Cây chuối non đi giày xanh (truyện dài, 7.1.2018), Trước vòng chung kết (truyện dài, 1984), Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ (truyện, 1.2008),…