Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một tác phẩm có giá trị nội dung sâu xa về tình mẹ và giá trị của lời ru trong cuộc đời của mỗi con người. Dưới đây là Soạn bài Con cò của Chế Lan Viên: Tác giả tác phẩm, bố cục
Mục lục bài viết
1. Tác giả Chế Lan Viên:
Chế Lan Viên (1920-1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, là một trong những nhà thơ hàng đầu của nền thơ hiện đại thế kỉ XX ở Việt Nam. Ông sinh ra ở huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị, nhưng lớn lên ở Bình Định. Với hơn 50 năm sáng tác, Chế Lan Viên đã để lại cho đời nhiều tập thơ hay gây được tiếng vang trong công chúng.
Trước Cách mạng tháng 8, Chế Lan Viên đã nổi tiếng với phong trào thơ mới và được biết đến với tập thơ “Điêu tàn” (1937). Sau này, ông tiếp tục phát triển và hoàn thiện phong cách sáng tác của mình. Thơ của ông lấp lánh vẻ đẹp trí tuệ, triết lí và khả năng sáng tạo hình ảnh, đem lại những cung bậc cảm xúc phong phú cho người đọc.
Năm 1996, Chế Lan Viên được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật để tôn vinh tài năng và thành tựu của ông trong sự nghiệp văn học. Bên cạnh đó, ông còn được xem là một nhà thơ có phong cách và đặc sắc, với khả năng tìm tòi và sáng tạo mới lạ trong từng tác phẩm của mình. Tuy đã qua đời nhưng tác phẩm của Chế Lan Viên vẫn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau này và luôn được đánh giá cao trong văn học Việt Nam.
2. Tác phẩm Con cò của Chế Lan Viên:
Bài thơ “Con cò” là một trong những tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc nhất của nhà thơ Chế Lan Viên. Được sáng tác vào năm 1962, bài thơ này đã được in trong tập “Hoa ngày thường- Chim báo bão” của tác giả.
Từ khi được xuất bản, bài thơ “Con cò” đã được đông đảo độc giả yêu thơ ưa chuộng và trở thành một trong những tác phẩm thi ca nổi tiếng nhất của Chế Lan Viên. Bài thơ còn được đưa vào chương trình học tập trong nhiều trường học và trở thành một tài liệu quý giá trong giảng dạy văn học cho học sinh và sinh viên.
3. Bố cục tác phẩm Con cò của Chế Lan Viên:
Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên có bố cục gồm ba khổ, mỗi khổ miêu tả một hình ảnh khác nhau, nhưng đều liên quan đến biểu tượng của con cò.
Khổ đầu tiên, tác giả mô tả hình ảnh con cò được ru ngủ trong lời ru từ tuổi thơ của mình. Con cò được miêu tả với hình ảnh bay lượn, thảnh thơi, tạo nên một không gian yên bình, êm đềm trong tâm trí tác giả. Điều này thể hiện rằng con cò là một biểu tượng đặc biệt trong cuộc đời của mẹ tác giả, đồng thời cũng là hình ảnh để tác giả lắng nghe lời ru và cảm nhận tình cảm mẹ dành cho con.
Khổ thứ hai, tác giả miêu tả hình ảnh con cò trong tiềm thức của mình, một hình ảnh được tác giả ghi nhớ suốt cuộc đời. Con cò được miêu tả với hình ảnh bay cao, đại dương, tạo nên một không gian rộng lớn, mở ra một thế giới đầy sức mạnh và quyền năng. Hình ảnh này thể hiện rằng con cò không chỉ là biểu tượng của tình mẹ, mà còn đại diện cho quyền năng, sức mạnh của con người trên trái đất.
Khổ cuối cùng của bài thơ, tác giả truyền tải ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò, nơi con cò đại diện cho tấm lòng người mẹ. Tác giả miêu tả con cò là biểu tượng của tình mẹ, vì những điều mẹ đã dành cho con, những tình cảm yêu thương mẹ trao cho con, và những bài học mẹ truyền đạt suốt cuộc đời. Con cò là một biểu tượng cho tình mẹ vô tận, sự yêu thương và sự bảo vệ của mẹ cho con trong cuộc đời.
4. Nội dung tác phẩm Con cò của Chế Lan Viên:
Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên không chỉ là một bài thơ đơn thuần về con chim cò mà còn là một tác phẩm thơ ca tình mẹ. Tác giả đã khai thác hình tượng con cò trong những câu hát, lời ru, tập thơ của mình để tả sự gắn bó giữa mẹ và con, cũng như ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời mỗi người.
Tóm lại, bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên không chỉ là một bài thơ tình ca về con chim cò mà còn là một tác phẩm thể hiện tình mẹ, ý nghĩa của lời ru và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên.
5. Giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Con cò của Chế Lan Viên:
5.1. Về nội dung:
Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên không chỉ đơn thuần là một bài thơ về một loài chim mà còn là một tác phẩm sâu sắc, có giá trị nội dung sâu xa về tình mẹ và giá trị của lời ru trong cuộc đời mỗi con người.
Điểm đầu tiên của giá trị nội dung của bài thơ là việc tác giả khai thác hình tượng con cò theo lời ru đến với tuổi thơ của mình, đó là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ. Bằng cách này, Chế Lan Viên gửi gắm tới độc giả một thông điệp sâu sắc về tình mẹ, về sự bao dung và hy sinh của người mẹ.
Khổ thơ thứ hai của bài thơ là một sự khám phá về hình ảnh con cò trong tiềm thức của con người, với sự liên kết giữa những giấc mơ và ký ức. Bằng cách này, tác giả đã khai thác được tính phiêu lưu, khát khao của con người, đồng thời khai thác sự liên kết giữa trí tưởng tượng và thực tế.
Cuối cùng, khổ thơ thứ ba của bài thơ là phần điểm nổi bật nhất trong việc tác giả khai thác hình tượng con cò và giá trị của lời ru. Ý nghĩa của lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ. Tác giả đã thành công trong việc kết nối hình tượng con cò với tình mẹ, mang lại cho người đọc một thông điệp sâu sắc về tình mẹ yêu con, về tình người và sự quan tâm đến sự lớn lên của trẻ.
5.2. Về nghệ thuật:
Giá trị nghệ thuật của bài thơ được thể hiện thông qua nhiều yếu tố khác nhau. Thứ nhất, bài thơ sử dụng chất liệu dân ca đậm đà, đem lại sự gần gũi, thân thiện với người đọc. Thứ hai, bài thơ sử dụng thể thơ tự do, cho phép cảm xúc được thể hiện linh hoạt, tạo nên sự động viên, cổ vũ cho người đọc.
Thứ ba, hình ảnh của con cò trong bài thơ gợi nhớ đến những hình ảnh rất quen thuộc trong ca dao, với giai điệu lời ru ngọt ngào, đằm thắm. Điều này giúp tạo nên sự thân quen, dễ dàng nhận ra và đồng cảm với cảm xúc mà bài thơ muốn gửi gắm.
Bên cạnh đó, bài thơ còn có những hình ảnh mang ý nghĩa đúc kết sâu sắc và có tính triết lí, tạo nên chiều sâu cảm xúc thơ.
6. Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Thông qua hình ảnh con cò, tác giả đã khám phá và phát triển ý nghĩa biểu trưng cho tình yêu thương của người mẹ và những câu hát ru ngọt ngào.
Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Bố cục bài thơ đã được chia như trên. Theo đó, hình tượng con cò phát triển từ lời ru của mẹ thuở ấu thơ, rồi theo suốt hành trình đời người, cuối cùng mở ra những triết lý sâu xa về tình mẫu tử và lời ru.
Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Những câu ca dao được vận dụng là :
– Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng
– Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng
– Con cò mày đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con.
Hình ảnh con cò được gợi nhớ trực tiếp từ những câu ca dao, tác giả chỉ trích dẫn một vài từ trong mỗi câu để gợi nhớ chứ không lấy toàn bộ. Cách sử dụng này phần nào thể hiện sự đa dạng trong ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “con cò”.
Câu 4 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
– Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
→ Tóm tắt một quy luật tình cảm có ý nghĩa bền chặt, sâu rộng và thấm thía – Tình mẫu tử
– Một con cò thôi…
… Vỗ cánh qua nôi.
→ Kết tinh ý nghĩa đa dạng của biểu tượng con cò trong lời ru.
Câu 5 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Bài thơ sử dụng thể thơ tự do, ít sử dụng vần, câu thơ có độ dài ngắn khác nhau. Kết hợp với giọng điệu triết lý và suy ngẫm, nhịp thơ tạo nên âm hưởng như lời hát ru. Việc biểu đạt tư tưởng, cảm xúc của tác giả được thể hiện một cách nhất quán, phong phú và sáng tạo.
Luyện tập
Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” vừa trò chuyện với các em bé Tà-ôi trên lưng mẹ bằng giọng điệu gần gũi như lời ru, vừa có những lời ru trực tiếp từ mẹ, gắn kết tình yêu con với tình yêu đất nước. Tác phẩm “Con cò” gợi lại điệu hát ru để nói về ý nghĩa của lời ru và ca ngợi tình mẫu tử.
Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):
Đoạn văn tham khảo :
Dù ở gần con,
…
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Tình mẹ là một điều thiêng liêng và quý giá. Đôi bàn tay của mẹ che chở và nâng đỡ con trên mỗi bước đi. Hình ảnh cò trắng từ lời ru đi vào đời thực, cò mẹ mãi bên con, luôn yêu thương cò con bé bỏng. Dù con đã lớn khôn, mẹ vẫn dõi theo từng bước, mẹ là hiện thân của sức mạnh kỳ diệu với tình yêu bao la, một tình cảm không thể thay thế được.
