Soạn bài Chất làm gỉ (Cánh diều SGK Ngữ văn 7 trang 65)

1. Chuẩn bị trước khi soạn bài:

Rây Brét-bơ-ry (1920-2012) là một nhà văn Mỹ nổi tiếng về truyện khoa học viễn tưởng. Ông được coi là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất thế kỷ 20 và 21 của nước Mỹ. Tác phẩm của ông đã được chuyển thể thành phim và chương trình truyền hình và ông cũng đã nhận được nhiều giải thưởng lớn như giải thưởng O Hen-ry và Benjamin Franklin. Rây Brét-bơ-ry đã góp phần không nhỏ vào lĩnh vực văn học trên toàn thế giới. Những câu chuyện của ông không chỉ đơn thuần là truyện viễn tưởng mà còn mang tính triết lý và sự phê phán xã hội.

Em đã từng thấy gỉ sắt rồi. Hiện tượng gỉ sắt là một vấn đề phổ biến trong cuộc sống hàng ngày. Gỉ sắt xảy ra khi vật liệu và thiết bị bằng sắt bị oxi hóa, làm thay đổi màu sắc, trở nên giòn, xốp và dễ vỡ. Hiện tượng này gây hư hỏng và ảnh hưởng đến tính chất sử dụng của các thiết bị bằng sắt. Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này là độ ẩm trong không khí, khiến quá trình oxi hóa sắt diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ hơn. Đặc biệt, khi sắt tiếp xúc với nước hoặc không khí ẩm, quá trình oxi hóa xảy ra nhanh chóng và không thể tránh khỏi.

Hiểu rõ về hiện tượng gỉ sắt giúp chúng ta áp dụng các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ hiệu quả hơn cho các vật liệu và thiết bị bằng sắt. Ví dụ, việc sơn phủ hoặc bọc các vật liệu bằng sắt bằng lớp chống gỉ sẽ giảm nguy cơ bị oxi hóa và kéo dài tuổi thọ của chúng. Đồng thời, duy trì môi trường khô ráo và không khí thoáng đãng cũng giúp hạn chế quá trình oxi hóa sắt. Hiểu rõ hiện tượng gỉ sắt cũng giúp chúng ta tận dụng tối đa nguyên liệu và tài nguyên, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới như sử dụng vật liệu chống gỉ hoặc mạ điện sẽ giúp chúng ta giải quyết vấn đề gỉ sắt một cách hiệu quả và bền vững.

2. Đọc hiểu Chất làm gỉ:

Nội dung chính: Truyện kể về cuộc nói chuyện sâu sắc giữa một đại tá già dặn và một trung sĩ trẻ tuổi, người mang trong lòng niềm tin mãnh liệt về việc chống lại chiến tranh và xây dựng một thế giới hòa bình. Trong cuộc trò chuyện, trung sĩ trẻ tuổi không chỉ chia sẻ ý tưởng của mình mà còn đặt ra những câu hỏi sâu sắc về tình hình hiện tại và tương lai của cuộc chiến. Đại tá già dặn trân trọng lắng nghe và cùng nhau họ thảo luận về các giải pháp khả thi để chấm dứt cuộc chiến và đem lại hòa bình cho đất nước. Cuộc trò chuyện này không chỉ là một cuộc gặp gỡ giữa hai thế hệ khác nhau, mà còn là một cuộc thảo luận về ý nghĩa của sự hy vọng và ý chí bất khuất trong việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.

3. Soạn bài Chất làm gỉ:

3.1. Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 65 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Đại tá đã quyết định chuyển viên trung sĩ sang một đơn vị công tác khác vì anh ta không thể hoàn thành các nhiệm vụ được giao một cách đầy đủ và chính xác như yêu cầu. Đây là một quyết định cần thiết để đảm bảo sự hiệu quả và thành công của công việc.

Câu 2 (trang 66 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Viên trung sĩ muốn sống trong một thế giới không có chiến tranh. Anh ước mơ rằng tất cả các loại vũ khí, bao gồm cả đại bác và bom mìn, sẽ biến mất hoàn toàn, để mọi người có thể tận hưởng cuộc sống bình yên trong sự hòa bình và không chiến tranh. Bên cạnh đó, anh cũng mong muốn xây dựng một xã hội công bằng, trong đó mọi người được đối xử công bằng và có cơ hội phát triển. Anh tin rằng việc loại bỏ chiến tranh và xây dựng hòa bình sẽ tạo ra một tương lai tươi sáng hơn cho mọi người.

Câu 3 (trang 66 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Đại tá không tin vào những lời nói của viên trung sĩ nói.

Câu 4 (trang 66 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Cơ sở phát minh mà viên trung sĩ đề xuất bao gồm các ý sau:

Phát minh này dựa trên cơ sở cấu trúc chi tiết của các nguyên tử. Ý tưởng này có thể giúp đưa ra những phát hiện mới về cấu trúc và tính chất của các nguyên tử trong vũ khí thép.

Nếu đaị tá nghiên cứu và tìm hiểu kỹ, họ sẽ nhận ra rằng các nguyên tử trong vũ khí thép được sắp xếp theo một trật tự nhất định. Việc hiểu rõ về trật tự này có thể giúp nâng cao hiệu suất và độ bền của vũ khí.

Trong quá trình suy nghĩ sáng tạo, tôi đã nảy ra một ý tưởng thú vị là trong khí quyển luôn có chất gây ra sự hoen gỉ, và đó chính là hơi nước. Hiểu rõ về tác động của hơi nước trong khí quyển có thể giúp chúng ta tìm ra cách ngăn chặn hiện tượng hoen gỉ và bảo vệ vũ khí khỏi sự ảnh hưởng của nó.

Câu 5 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Đại tá khuyên viên trung sĩ đã quyết định đến gặp bác sĩ Mét-thiu vì ông nghi ngờ rằng mình đang mắc phải một căn bệnh về tâm lý, chính xác là chứng hoang tưởng. Ý tưởng của ông đang phản đối những lý tưởng mà chính nơi làm việc của ông đề ra, và việc thực hiện điều này là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn.

Trong cuộc trò chuyện với bác sĩ, đại tá khuyên viên trung sĩ đã mô tả chi tiết về những suy nghĩ và ý tưởng mà ông đang trăn trở. Ông đã giải thích rằng những ý tưởng đó không chỉ ảnh hưởng đến ông cá nhân mà còn đối lập với sứ mệnh và mục tiêu của tổ chức mà ông đang phục vụ.

Bác sĩ Mét-thiu đã lắng nghe và hiểu những lo ngại của đại tá khuyên viên trung sĩ. Sau khi thực hiện một cuộc phân tích kỹ lưỡng, ông đã xác định rằng ý tưởng của ông không phải là một căn bệnh thực sự mà chỉ là một sự mất cân bằng tạm thời. Ông đã đề xuất một kế hoạch điều trị bao gồm các phương pháp tâm lý và tư vấn để giúp đại tá khuyên viên trung sĩ thoát khỏi tình trạng hoang tưởng và đạt lại sự cân bằng trong tâm lý và tinh thần.

Đại tá khuyên viên trung sĩ đã chấp nhận lời khuyên và quyết tâm thực hiện kế hoạch điều trị của bác sĩ Mét-thiu. Ông hy vọng rằng qua quá trình điều trị, ông sẽ có thể vượt qua những khó khăn và trở lại công việc với tinh thần lạc quan và động lực cao hơn bao giờ hết.

Câu 6 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Viên trung sĩ đề xuất:

Tạo một thiết bị nhỏ để chứa vừa bao diêm

Tầm hoạt động là chín nghìn dặm

Có thể điều chỉnh cho bất kỳ loại thép nào trong vài ngày đi khắp châu Mỹ.

Hủy diệt bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào chống lại chúng ta. Sau đó, sang châu Âu. Trong vòng một tháng, làm cho cả thế giới tránh thảm họa chiến tranh.

Câu 7 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

– Đến lúc này rồi đại tá vẫn không tin vào những điều viên trung sĩ nói.

Câu 8 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Phần 2: Hội thoại giữa đại tá và bác sĩ Mét-thiu và phản ứng của đại tá khi chứng kiến ý tưởng của viên trung sĩ thành hiện thực.

Câu 9 (trang 68 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Tất cả các vũ khí đã bị hủy hoại, biến thành đống sắt màu vàng. Anh lính gác đang chứng kiến sự việc đó, gây ra sự sợ hãi, bất ngờ và không hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Câu 10 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Kết thúc truyện: Đại tá ra ngoài tìm dụng cụ để xử lí viên trung sĩ, không dùng cái gì bằng thép, chỉ tìm đồ bằng gỗ.

Em nghĩ đại tá sẽ không tìm được viên trung sĩ, vì anh sẽ đoán và trốn đi, thực hiện các dự định của mình.

3.2. Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Truyện kể về một anh trung sĩ với lý tưởng cao cả, ông đã phát minh ra một thiết bị độc đáo có khả năng biến những vũ khí chiến tranh khủng khiếp thành đống đổ nát. Tuy nhiên, không ai tin anh làm được cho đến khi anh quyết định thử nghiệm thiết bị của mình với những vũ khí thật sự. Kết quả là đáng ngạc nhiên, thiết bị của anh hoạt động tốt và chứng minh được hiệu quả của ý tưởng của anh.

Trong câu chuyện, chúng ta gặp gỡ viên trung sĩ trẻ và đại tá, hai nhân vật chính có vai trò quan trọng trong cuộc phiêu lưu này.

Câu 2 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Theo em, “chất làm gỉ” là chất ăn mòn vật liệu làm bằng sắt, thép, phá hủy chúng.

Ý tưởng làm hoen gỉ vật liệu kim loại của viên trung sĩ dựa trên cấu trúc nguyên tử.

Đoạn văn nêu những kiến thức khoa học liên quan đến ý tưởng đó là đoạn từ “Không, tôi nói hoàn toàn nghiêm túc đấy… tan vụn thành bụi ngay.”

Câu 3 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Sự hình dung và tưởng tượng trong tác phẩm được tác giả thể hiện rất sinh động và phong phú khi mô tả tác động của các đối tượng như sau:

“Ông đặt tạm ống nói sang một bên, nhìn khắp mặt bàn,… cầm lấy máy điện thoại.” thể hiện sự tập trung của ông khi ông bỏ qua ống nói để nhìn xung quanh bàn và sau đó lấy máy điện thoại.

“Đại tá ngồi phịch… chiếc lốp cao su lăn đi một cách vô định trên mặt đường.” mô tả cảnh tượng khi đại tá ngồi chờ đợi một cách bình tĩnh, trong khi chiếc lốp cao su lăn đi trên mặt đường một cách không có hướng đi cố định.

“Nói rồi ông quẳng ống nghe xuống…tránh xa cái bàn.” cho thấy ông đã nói xong và sau đó vứt ống nghe xuống, di chuyển xa bàn.

Những đoạn văn trên tạo nên sự sống động và đa dạng trong cách miêu tả tác động của các đối tượng trong câu chuyện.

Câu 4 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Ý tưởng sử dụng chất làm gỉ để vô hiệu hoá tất cả các vũ khí được làm bằng kim loại của viên trung sĩ có ý nghĩa mang lại một tham vọng về một thế giới không còn chiến tranh, không còn vũ khí hạt nhân, một thế giới hòa bình, nơi mà con người có thể chung sống và hòa thuận với nhau. Ý tưởng này đề cao tình yêu thương, sự công bằng và sự hiểu biết đối tác. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một môi trường hòa bình và tạo ra sự đồng lòng trong xã hội.

Câu 5 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Nhận xét của em về tính cách nhân vật đại tá: đó là một người cương trực, thẳng thắn, luôn giữ vững lí tưởng, lập trường của mình là người chỉ huy quân đội, người tham gia trực tiếp vào cuộc chiến. Ngoài ra, anh ta cũng được biết đến với sự tận tụy, sự quyết đoán và khả năng lãnh đạo mạnh mẽ. Tính cách của đại tá thể hiện sự quyết tâm và sự kiên nhẫn trong công việc của mình, và anh ta luôn đề cao sự trung thực và công bằng trong mọi tình huống. Bên cạnh đó, anh ta cũng có khả năng phân tích tình huống và ra quyết định đúng đắn trong thời gian ngắn. Tính cách của đại tá đã tạo ra sự tôn trọng và sự tín nhiệm từ đồng nghiệp và cấp dưới, và anh ta là một mẫu người điển hình trong lĩnh vực quân đội.

Câu 6 (trang 69 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Truyện thể hiện mơ ước của người viết về một thế giới hòa bình, không chiến tranh. Trong thế giới mà chúng ta đang sống, điều này vẫn còn rất quan trọng và đáng để chúng ta suy nghĩ. Với sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, các vũ khí ngày càng được nâng cấp và trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Nếu chiến tranh xảy ra, hậu quả sẽ làm tổn thương không chỉ con người mà còn cả cơ sở vật chất. Vì vậy, việc mong ước và hành động để xây dựng một thế giới hòa bình, không chiến tranh là điều cần thiết và cấp bách.

Ngoài ra, trong thời đại hiện nay, mơ ước về một thế giới hòa bình không chỉ đơn thuần là một ý tưởng mà còn là một mục tiêu mà chúng ta cần cùng nhau hướng đến. Chúng ta cần thực hiện các biện pháp nhằm ngăn chặn sự bùng nổ của chiến tranh và thay thế nó bằng sự hợp tác và hiểu biết lẫn nhau. Chúng ta cần xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp với nhau, tôn trọng sự đa dạng và khác biệt, và tạo điều kiện cho sự phát triển và tiến bộ chung. Chỉ khi chúng ta tập trung vào việc xây dựng một thế giới hòa bình, không chiến tranh, chúng ta mới có thể đạt được sự tiến bộ và phát triển bền vững cho tương lai của chúng ta và thế hệ tương lai.