Soạn bài Ca Huế (Sách Cánh diều 7 Ngữ văn 7 trang 103)

1. Chuẩn bị: 

Ca Huế trên sông Hương là một hình thức sinh hoạt nghệ thuật độc đáo của người dân Cố đô Huế, đã được lưu giữ và phát triển qua hàng trăm năm. Nó là một phần không thể thiếu trong văn hóa và truyền thống của người dân Huế, mang đậm nét đẹp văn hóa truyền thống Việt Nam. Ca Huế không chỉ là một thể loại âm nhạc, mà còn là một biểu tượng của sự tao nhã và thanh lịch.

Ca Huế được chia thành hai điệu chính, gồm điệu Bắc và điệu Nam. Điệu Bắc mang đến sự trang trọng vui tươi, với âm sắc trong sáng rộn rã như cổ bản, long ngâm, hành vân, long điệp… Điệu Nam lại mang trong mình một cảm xúc trữ tình sâu lắng, xen lẫn cái da diết bi thương thổn thức như nam bình, tương tư khúc… Những điệu ca này tạo nên một bức tranh âm nhạc phong phú, đa dạng và tinh tế.

Ngoài hai điệu chính, ca Huế còn có nhiều hơi nhạc khác như thương, ai, xuân, thiền… để diễn tả những cung bậc sắc thái tình cảm khác nhau khi thể hiện. Điều này thể hiện sự đa dạng và sáng tạo trong âm nhạc Huế, tạo nên những trải nghiệm độc đáo và đặc biệt cho người thưởng thức.

Ca Huế không chỉ là một hoạt động biểu diễn âm nhạc, mà còn là một dịp để gặp gỡ, giao lưu và truyền thống nghệ thuật. Buổi biểu diễn thường diễn ra trong không gian hẹp, tạo nên sự gần gũi và thân thiết giữa người biểu diễn và người nghe. Số lượng người tham gia biểu diễn ca Huế từ 8 đến 10 người, trong đó có từ 5 đến 6 nhạc công. Dàn nhạc sử dụng đạt chuẩn 4 hoặc 5 nhạc cụ trong dàn ngũ tuyệt cổ điển, bao gồm đàn nguyệt, đàn tì bà, đàn nhị, đàn tranh, đàn tam… Ca Huế cũng được biểu diễn trong các hội làng, cưới hỏi và phục vụ du lịch trên sông Hương.

Ca Huế không chỉ đơn thuần là một hoạt động biểu diễn, mà còn là một phương tiện truyền tải những giá trị văn hóa và tâm hồn của người dân Huế. Thông qua những làn điệu dân ca Huế ngọt ngào, sâu lắng, người thưởng thức có thể cảm nhận được vẻ đẹp cổ kính và tinh tế của người Huế. Ca Huế là một thú vui tao nhã, một trải nghiệm không thể bỏ qua khi đến thăm cố đô Huế.

Điều đáng chú ý là ca Huế không chỉ tồn tại trong văn hóa dân gian, mà còn được coi là một thể loại âm nhạc đỉnh cao trong toàn bộ các di sản âm nhạc truyền thống Việt Nam. Nó là sự kết hợp giữa dân gian, chuyên nghiệp và bác học của ca nhạc thính phòng. Điều này thể hiện sự đa dạng và giàu sắc thái của âm nhạc Huế, và đồng thời là một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa của đất nước.

Trên hết, ca Huế là một biểu tượng văn hóa và nghệ thuật độc đáo, mang trong mình sự tinh tế và sự đặc trưng của người dân Huế. Thưởng thức ca Huế trên thuyền, trôi nhẹ trên dòng sông Hương là một trải nghiệm tuyệt vời, cho phép người thưởng thức thấm đượm những làn điệu dân ca Huế, cảm nhận sự tươi trẻ và sức sống của nghệ thuật truyền thống. Ca Huế là một món quà văn hóa độc đáo mà người dân Huế tự hào mang đến cho thế giới.

2. Trả lời câu hỏi giữa bài: 

2.1. Nguồn gốc của ca Huế:

Ca Huế có nguồn gốc từ hát cử quyền trong cung vua phủ chúa. Đây là hình thức diễn xướng đặc trưng của vùng Huế, được phát triển từ thời cổ đại. Nó mang tính bác học cao, là một nghệ thuật truyền thống được giới thượng lưu ưa chuộng. Ca Huế không chỉ là một phần của di sản văn hóa quốc gia, mà còn là biểu tượng văn hóa đặc biệt của Huế, thu hút sự quan tâm và yêu thích từ cả trong và ngoài nước.

2.2. Quy định và luật lệ của ca Huế:

Diễn xướng thưởng là một hoạt động âm nhạc đặc biệt diễn ra trong không gian hẹp, có số lượng người trình diễn và khán giả hạn chế. Điều này bởi vì diễn xướng thưởng mang tính chất tâm tình, tự sự, tập trung vào việc truyền tải cảm xúc và thông điệp tinh tế của âm nhạc.

Ca Huế, một thể loại diễn xướng thưởng đặc trưng của vùng Huế, thường có sự tham gia của từ 8 đến 10 người trình diễn. Trong số đó, có từ 5 đến 6 nhạc công đảm nhận các vai trò quan trọng trong việc tạo ra âm thanh độc đáo và đa dạng cho ca Huế.

Để tạo ra âm nhạc chất lượng cao trong ca Huế, dàn nhạc ngũ nhạc cần sử dụng ít nhất 4 hoặc 5 nhạc cụ từ dàn ngũ tuyệt cổ điển. Những nhạc cụ như đàn nguyệt, đàn tì bà, đàn nhị, đàn tranh, đàn tam nhị, đàn tam nguyệt, đàn tranh và đàn bầu đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên âm thanh đặc trưng của ca Huế.

Buổi biểu diễn ca Huế không chỉ đơn thuần là một quy trình cứng nhắc giữa người trình diễn và khán giả. Thay vào đó, nó thể hiện sự hiểu biết và giao lưu lẫn nhau giữa người tổ chức và khách mời. Có hai phong cách biểu diễn chính trong ca Huế, đó là biểu diễn truyền thống và biểu diễn dành riêng cho du khách, mang đến trải nghiệm âm nhạc đa dạng và thú vị cho mọi người tham dự.

2.3. Sự khác nhau giữa hai phong cách trình diễn ca Huế:

2.4. Thông tin chính của phần 3:

Đoạn cuối đưa ra thông tin chi tiết về thành tựu hiện tại của ca Huế. Hiện nay, ca Huế đã trở thành một di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, góp phần quan trọng vào sự phát triển du lịch và văn hóa của thành phố Huế. Ngoài ra, ca Huế cũng đã được biểu diễn và truyền bá ra nước ngoài, trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của Việt Nam. Sự phát triển và quảng bá của ca Huế đã thu hút sự chú ý và yêu thích của rất nhiều người, góp phần làm nổi bật hơn nữa giá trị và tầm quan trọng của nghệ thuật ca Huế trong cộng đồng nghệ thuật và văn hóa quốc tế.

3. Trả lời câu hỏi cuối bài:

3.1. Hoạt động nghệ thuật nào được giới thiệu trong văn bản:

Văn bản ca Huế giới thiệu về đặc điểm, tính chất, quy luật của nhã nhạc cung đình Huế. Nó còn nêu rõ về lịch sử và nguồn gốc của nhã nhạc này, từ những ngày đầu ra đời cho đến thời kỳ phát triển hùng mạnh. Ngoài ra, văn bản cũng đề cập đến sự ảnh hưởng của nhã nhạc cung đình Huế đến văn hóa và nghệ thuật Việt Nam nói chung, và cung cấp thông tin về những nghệ sĩ và nhóm nhạc nổi tiếng trong thể loại này. Đồng thời, văn bản cũng đề xuất một số ý kiến và gợi ý để duy trì và phát triển sự thịnh vượng của nhã nhạc cung đình Huế trong tương lai.

3.2. Xác định nội dung từng phần của văn bản:

Phần 1: Tìm hiểu về nguồn gốc của ca Huế và những câu chuyện hấp dẫn xoay quanh nó.

Phần 2: Khám phá những quy định, luật lệ trong quá trình chuẩn bị và biểu diễn ca Huế, cùng những bí quyết để thực hiện một buổi biểu diễn thành công.

Phần 3: Đánh giá và phân tích giá trị của ca Huế ngày nay, cũng như tầm quan trọng của nó trong văn hóa và di sản Việt Nam.

3.3. Quy định và luật lệ trong hoạt động ca Huế:

3.4. Câu văn khái quát giá trị của hoạt động ca Huế trong văn bản:

Đã có một câu văn tổng quan về giá trị của hoạt động ca Huế trong văn bản: “Ca Huế là một thể loại âm nhạc độc đáo kết hợp giữa các yếu tố dân gian, chuyên nghiệp và học thuật của âm nhạc thính phòng. Đây là một thể loại âm nhạc vượt trội trong số các di sản âm nhạc truyền thống của Việt Nam.”

3.5. Trình bày hiểu biết về ca Huế:

Ca Huế là một hình thức sinh hoạt nghệ thuật độc đáo, mang phong cách cổ điển đặc sắc, được truyền bá và truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác trong văn hóa Việt Nam. Ca Huế không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà còn là một cách thể hiện tâm hồn và tình cảm của người dân Huế. Khi nghe ca Huế trên thuyền, trôi nhẹ trên dòng sông Hương, du khách sẽ được trải nghiệm một cảm giác thanh bình và tao nhã, như những làn sóng êm dịu của sông Hương đưa lữ khách vào một thế giới thần tiên. Những giai điệu dân ca Huế ngọt ngào và sâu lắng sẽ mang đến cho du khách một trạng thái thư thái, một cảm xúc ngọt ngào và sâu lắng. Ca Huế là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá văn hóa Huế, nơi tô điểm bởi những di sản văn hóa cổ kính và những nét đẹp truyền thống.

3.6. Nêu hoạt động nghệ thuật truyền thống tương tự như ca Huế:

Ở quê hương em, cũng có rất nhiều hoạt động văn hóa truyền thống diễn ra vào lễ hội đầu năm của làng, và trong số đó, hoạt động ca nhạc truyền thống là một phần không thể thiếu. Đó là dịp để mọi người cùng nhau tận hưởng những giai điệu đặc trưng và tạo ra một không khí vui tươi, sôi động.

Trong lễ hội này, không chỉ có các hoạt động trò chơi dân gian như đấu vật hay chọi gà, mà còn có sự tham gia của những người trình diễn ca Huế và quan họ trên chiếc thuyền rồng. Ca Huế, với những làn điệu nhẹ nhàng và thân thương, mang đậm tinh thần của vùng đất Huế, đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của địa phương này.

Bên cạnh đó, dân ca quan họ cũng là một hình thức văn hóa nghệ thuật đặc trưng của vùng đất Kinh Bắc, quê hương em. Với những giai điệu quan họ nhẹ nhàng, thân thuộc, ngọt ngào, quan họ đã truyền tải những tâm tư, tình cảm của người dân địa phương và là một phần không thể thiếu trong cuộc sống và văn hoá của địa phương này.

Những hoạt động văn hóa truyền thống này không chỉ có ý nghĩa văn hóa mà còn mang trong mình giá trị gắn kết cộng đồng. Chúng là cầu nối giữa các thế hệ, tạo ra sự gần gũi, hòa quyện và gắn bó giữa mọi người. Nhờ vào những hoạt động này, người dân có thể cùng nhau tận hưởng những khoảnh khắc đáng nhớ, kỷ niệm và chia sẻ những giá trị văn hóa truyền thống.

Với sự phát triển và quảng bá của ca Huế và quan họ, nghệ thuật này đã thu hút sự chú ý và yêu thích của rất nhiều người, không chỉ trong cộng đồng nghệ thuật và văn hóa Việt Nam, mà còn trên phạm vi quốc tế. Điều này đã làm nổi bật hơn nữa giá trị và tầm quan trọng của nghệ thuật này trong việc bảo tồn và phát triển văn hoá và di sản Việt Nam.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi dân ca quan họ và ca Huế đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và văn hoá của quê hương em. Những giai điệu nhẹ nhàng, thân thuộc và sâu lắng của ca Huế và quan họ sẽ mãi mãi gắn bó với em, mang trong mình hương vị và tình yêu đối với quê hương mình.