Chúng tôi xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 8: Bồng chanh đỏ, thuộc sách Chân trời sáng tạo, tập 2. Tài liệu này của chúng tôi sẽ giúp ích cho học sinh lớp 8 khi chuẩn bị bài. Hãy cùng tham khảo dưới đây để chuẩn bị bài nhanh chóng hơn.
Mục lục bài viết
1. Chuẩn bị đọc:
(trang 19, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Theo em, chúng ta có nên nuôi nhốt các loài động vật hoang dã hay không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức thực tế
Lời giải chi tiết:
Theo em là không nên vì các loài động vật hoang dã thường có môi trường sống và cách sinh tồn riêng biệt. Việc nuôi nhốt chúng đòi hỏi sự can thiệp sâu vào cuộc sống của chúng, và có thể dẫn đến sự phụ thuộc mạnh vào con người. Việc nuôi nhốt các loài hoang dã có thể gây ra căng thẳng và sự thiếu hụt môi trường tự nhiên, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của động vật.
2. Trải nghiệm cùng văn bản:
Câu 1 (trang 20, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Em hình dung như thế nào về vẻ đẹp của chim bồng chanh đỏ qua lời miêu tả của chú bé Hoài?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Hình dung vẻ đẹp của chim bồng chanh đỏ:Chim bồng chanh đỏ có một bộ lông rực rỡ và đa dạng màu sắc, làm cho chúng trở thành một trong những loài chim đẹp nhất trong vương quốc của các loài chim. Đặc điểm nổi bật nhất của chim bồng chanh đỏ là màu đỏ rực trên phần trên của cơ thể, từ đầu đến đuôi. Phần mũi và vùng quanh mắt của chim thường có màu đen sâu, tạo điểm nhấn rõ nét trên khuôn mặt.
Câu 2 (trang 21, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Điều gì sẽ xảy ra khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim bồng chanh làm tổ?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim bồng chanh xây tổ, đã xuất hiện chim bồng chanh đỏ cùng với các con non và mong muốn sở hữu chúng của hai anh em Hoài.
Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh thể hiện nét tính cách gì của Hoài?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Khi Hoài vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh, điều đó thực sự thể hiện sự yêu thương mà anh dành cho động vật. Hoài luôn biết cách nâng niu và chăm sóc chúng, đồng thời có tình yêu đặc biệt dành cho loài vật này.
Câu 4 (trang 23, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Em đã bao giờ trải nghiệm cảm giác “tiếc ngẩn tiếc ngơ” khi từ bỏ một thứ mình yêu thích?
Phương pháp giải:
Viết lại cảm xúc của bản thân
Lời giải chi tiết:
Em đã từng “tiếc ngẩn tiếc ngơ” khi phải nhường đồ chơi rất thích của mình cho em trai.
3. Suy ngẫm và phản hồi:
Câu 1 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Xác định đề tài và nội dung bao quát của văn bản.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Truyện Bồng chanh đỏ kể về hai anh em chủ bé Hoài. Hai người này thường xuyên tận hưởng sự hiện diện của loài chim bồng chanh đỏ tại đầm nước quê hương. Vì yêu thích động vật này, họ đã không ngần ngại tìm cách bắt những chú chim về để nuôi trong gia đình. Những khoảnh khắc bắt chim đỏ rực rỡ màu, với các bông hoa xinh đẹp nở rộ quanh đầm nước, đã tạo ra những kỷ niệm đáng yêu cho hai anh em. Sau khi bắt xong, hai anh em quyết định thả những chú chim về tổ tự nhiên của chúng. Họ muốn để cho vợ chồng chú chim có cuộc sống tự do, được bay lượn trong không gian tự nhiên rộng lớn, tận hưởng cảm giác thật sự thuần khiết và tự do của loài chim.
Câu 2 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Liệt kê các chi tiết miêu tả hành động, tình cảm, suy nghĩ của nhân vật Hoài trong các thời điểm:
– Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước
– Khi đi bắt chim bồng chanh đỏ với anh Hiền trong đêm.
– Khi ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về tổ cũ.
Từ những chi tiết đó, em có nhận xét gì về sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài?
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài rất đáng chú ý. Ban đầu, anh chỉ có thói quen nhìn ngắm chim một cách thoáng qua, nhưng sau đó, đó trở thành một thói quen hàng ngày. Anh bắt đầu khao khát được nuôi những chú chim này, muốn chia sẻ không gian sống với chúng, tạo điều kiện tốt nhất để chúng phát triển. Tuy nhiên, khi anh Hiền quyết định tha chú chim đi, Hoài cảm thấy tiếc nuối và thất vọng. Điều này khiến anh nhận ra rằng, những loài động vật cũng cần được tôn trọng và được sống tự nhiên như con người.
Câu 3 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Phân tích một số điểm giống và khác nhau (trong suy nghĩ, tình cảm, hành động) của Hiền và Hoài. Qua việc miêu tả hai nhân vật này, nhà văn thể hiện cách nhìn cuộc sống, con người như thế nào?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
So sánh nhân vật Hiền và Hoài (trong suy nghĩ, tình cảm, hành động) có điểm tương đồng là cả hai đều yêu mến loài chim bồng chanh đỏ. Cả Hai đều có ý định ban đầu là phải sở hữu được loài chim quý này bằng mọi cách.
Tuy nhiên, có sự khác biệt đáng kể giữa hai nhân vật. Anh Hiền thể hiện sự chín chắn và chững chạc trong suy nghĩ. Ông ý đã ý thức về việc tôn trọng quyền tự do của đôi chim bồng chanh trước cả khi chú bé Hoài nhận ra điều này. Anh Hiền chính là người phân tích, giúp Hoài nhận ra tại sao không nên bắt chim về nhà nuôi.
Trái ngược lại, về hành động, anh Hiền thể hiện một tind hành động quyết liệt khi ngăn cản Hoài bắt chim bồng chanh lần thứ hai. Hành động này thực chất là một biểu hiện của sự yêu thương và hiểu biết sâu sắc đối với loài chim.
Nhà văn Đỗ Chu đã thông qua việc miêu tả hai nhân vật Hiền và Hoài, thể hiện cách nhìn cuộc sống và con người vô cùng phong phú và đa dạng. Tác giả đã khắc họa nét nhân ái, đôn hậu, tình yêu thương, vị tha (biết nghĩ cho người khác) và thái độ tôn trọng quyền tự do của mọi người và mọi sinh vật sống.
Câu 4 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Lựa chọn và phân tích ý nghĩa của một số chi tiết tiêu biểu trong truyện.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng tạo phân tích chi tiết
Lời giải chi tiết:
Vẻ đẹp của đôi chim tượng trưng như một bức tranh tuyệt mỹ được vẽ nên giữa không gian sông nước vô tận.
Tác giả đã diễn đạt rằng, đôi chim này thật sự sở hữu một vẻ đẹp rực rỡ, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên đặc biệt không gì sánh bằng. Cái mỏ sắc bén và oai vệ, dài như một cây bút mực, tạo nên vẻ nghiêm trang và uy nghi. Lông vũ phía ngực lấp lánh màu vàng, tạo điểm nhấn rực rỡ, trong khi toàn bộ cơ thể mang gam màu đỏ hồng tươi như một tia lửa bén.
Câu 5 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Chủ đề của truyện này là gì? Nêu một vài căn cứ giúp em xác định chủ đề.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Chủ đề của truyện Bồng chanh đỏ tập trung vào tình yêu thương và sự tôn trọng đối với quyền sống tự do của loài vật.
Để xác định chủ đề, ta có thể nhìn vào các sự kiện diễn ra trong truyện. Từ việc phát hiện chim bồng chanh, việc đi bắt giống chim quý, cho đến việc trả chúng về tổ cũ và thậm chí những lần lén đi bắt chim một mình, mỗi tình tiết đều phản ánh sự quan tâm đặc biệt đến loài chim bồng chanh đỏ.
Ngoài ra, mối quan hệ giữa nhân vật chủ bé Hoài với không gian làng quê và đầm sen thơ mộng cũng đóng vai trò quan trọng. Đây là nơi sinh sống của giống chim quý, tạo nên một môi trường tương thích cho chúng. Mối quan hệ giữa Hoài và anh trai cũng được thể hiện rõ, với sự truyền đạt tình yêu và đam mê đối với các giống chim quý hiếm. Những người bạn của Hoài cũng cùng sở thích và say mê chim bồng chanh, tạo nên một cộng đồng đam mê đáng yêu.
Việc đặt nhan đề là “Bồng Chanh Đỏ” cũng mang ý nghĩa quan trọng, từ việc phát hiện ra chim bồng chanh, việc đi tìm bắt chúng, đến cảm xúc háo hức khi bắt được chim quý và cuối cùng là việc thả chúng về tổ cũ. Các hành động và thái độ của các nhân vật sau khi nhận thức về vấn đề cũng phản ánh sự yêu thương, tôn trọng và mong muốn điều tốt đẹp cho loài chim bồng chanh.
Điều đáng chú ý là, câu chuyện được kể từ góc nhìn của nhân vật Hoài – một chủ bé nông thôn tinh nghịch nhưng nhân hậu. Cách kể chuyện của Hoài tạo nên cái nhìn chân thực và cảm xúc, đồng thời thể hiện tính chất nhân ái, biết nhận lỗi và sửa sai của cậu bé.
Câu 6 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Lời nhắn nhủ của chú bé Hoài dành cho vợ chồng bồng chanh đỏ ở cuối truyện gợi cho em suy nghĩ gì về cách ứng xử của con người với loài vật? Viết khoảng năm câu để trả lời câu hỏi này.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng tạo lập văn bản
Lời giải chi tiết:
Thông điệp chân thành của chú bé Hoài dành cho cặp vợ chồng chim bồng chanh đỏ được truyền đạt qua lời nhắn này. Hai anh em Hiền và Hoài đều có niềm đam mê đặc biệt đối với các loài chim. Trong đó, Hiền đặc biệt sâu rộng về kiến thức về đủ loại chim, có thể nhận diện và nói về từng đặc điểm của chúng. Một ngày, họ tình cờ bắt gặp một cặp chim bồng chanh đỏ, loài chim đẹp và hiếm hoi, đang xây tổ tại đầm sen trong làng. Niềm vui và sự say mê tràn ngập trong lòng cả hai. Mỗi ngày, họ không thể không ra ngắm nhìn chúng và mơ ước có thể nuôi chúng trong tay. Một đêm trăng sáng, bầu trời đầy sao, sau bữa cơm tối, Hiền mời Hoài ra đầm sen với mục tiêu là bắt đôi chim bồng chanh đỏ này về nuôi. Quá trình này không dễ dàng, nhưng cuối cùng, Hiền đã thành công trong việc bắt một chú bồng chanh đỏ. Tuy nhiên, khi nhìn thấy ánh mắt tiếc nuối của Hoài, Hiền đã quyết định thả chú về tổ cũ. Tình yêu thương đối với đàn con nhỏ của chúng đã làm Hiền quyết định giữ vững lập trường này. Cho dù đã lớn lên và Hiền đi nhập ngũ, nhưng cả hai anh em vẫn luôn ghi nhớ đôi chim bồng chanh đỏ và không ngừng yêu quý chúng. Điều quan trọng mà Hiền và Hoài học được từ trải nghiệm này là tình yêu không phải là sự chiếm hữu. Đối với tình yêu thương thì cần phải để nó tự do phát triển, chứ không phải bị ràng buộc bởi lòng ích kỷ.
4. Đọc hiểu tác phẩm:
4.1. Tìm hiểu chung:
– Xuất xứ: Trích Bồng chanh đỏ (1973), đoạn trích trong SGK thuộc Phần 1, 2, 3 của truyện
– Thể loại: truyện ngắn
– Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
– Tóm tắt: Hai anh em Hiền và Hoàn đam mê động vật, đặc biệt là Hiền, người có kiến thức sâu về nhiều loài chim. Một ngày, họ nhìn thấy một cặp chim Bồng chanh đỏ, loài hiếm và đẹp. Vui mừng và say mê, họ mong ước nuôi chúng. Một đêm trăng sáng, Hiền rủ Hoàn ra đầm sen để bắt đôi chim này về. Hiền bắt được một con, nhưng vì tình yêu đến đàn con nhỏ của chúng, anh đã thả chú về tổ. Dù đã lớn lên và Hiền nhập ngũ, cả hai vẫn nhớ đôi chim và yêu thích chúng. Hiền đã học bài học quý giá về tình yêu, rằng cần để nó tự do phát triển thay vì chiếm hữu.
4.2. Giá trị nội dung, nghệ thuật:
– Giá trị nội dung: Bồng chanh đỏ của Đỗ Chu mang lại cái nhìn khái quát về sự gần gũi của tuổi thơ với thiên nhiên. Đây là một tác phẩm tôn vinh tình bạn trong trẻo và yêu thương của trẻ nhỏ đối với thế giới động vật và cây cỏ.
– Giá trị nghệ thuật: Sử dụng ngôn từ giản dị, thân thuộc
