Hướng sẫn soạn bài Bài học đường đời đầu tiên lớp 6 tập 1 sách mới, trích Dế Mèn phiêu lưu kí của nhà văn Tô Hoài dưới đây chắc chắn là tài liệu cần thiết và hữu ích cho các em học sinh trong quá trình ôn luyện về tác phẩm này.
Mục lục bài viết
1. Trước khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 12)
Có lẽ bạn đã từng đọc một câu chuyện hoặc xem một bộ phim kể về những niềm vui nỗi buồn mà các nhân vật đã trải qua. Bạn nghĩ gì sau khi đọc/xem nó?
+ Giải pháp:
Có thể nhớ lại những bộ phim và câu chuyện đã được xem và đọc.
+ Trả lời chi tiết:
Tháng trước tôi có đọc truyện ‘Tôi Thấy Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh’ của tác giả Nguyễn Nhật Ánh. Cuối truyện, người bạn thân nhất của cậu bé Thiều là cô bé Mận phải rời xa quê hương, để lại cậu bé Thiều và nỗi buồn mất đi người bạn thuở nhỏ. Chi tiết này khiến tôi xúc động vì sự phải chia xa. Điều này cho chúng ta thấy tình bạn rất quý giá. Bạn phải yêu thương và trân trọng bạn bè của mình vì bạn không biết mình sẽ ở bên nhau bao lâu.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 12)
Khi bạn nghĩ về bản thân, hãy chia sẻ một số điều khiến bạn hạnh phúc hoặc không hài lòng.
+ Giải pháp:
Hãy suy nghĩ về bản thân và liệt kê những điểm tốt và điểm xấu của bạn.
+ Trả lời chi tiết:
Điều bản thân hài lòng: giàu tình cảm, ham học hỏi và biết giúp đỡ ông bà, cha mẹ. Tinh thần đoàn kết với bạn bè.
Điểm bản thân chưa hài lòng: Không biết cách chăm sóc sức khỏe, đôi khi ích kỷ hoặc ghen tị với bạn bè vì những điều nhỏ nhặt.
2. Trong khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 14)
Làm thế nào để bạn dự đoán những gì sẽ xảy ra?
+ Giải pháp:
Cố gắng đưa ra dự đoán theo suy nghĩ của bạn.
+ Trả lời chi tiết:
Dự đoán trước sự việc sẽ kể: Bởi vì chàng Dế Mèn hung hãn, hống hách, kiêu ngạo và tự phụ, luôn tự cho mình là một kẻ tài giỏi, có thể vươn lên đứng đầu thế giới nên sẽ coi thường những kẻ yếu đuối và có thể trêu chọc mọi người.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 16)
Hãy thử suy nghĩ xem, khi bày trò dại dột trêu ghẹo chị Cốc, Dế mèn có lường trước hậu quả sẽ xảy ra sau đó không?
+ Giải pháp:
Tìm kiếm chi tiết cho thấy Dế mèn nghĩ gì về kết quả.
+ Lời giải chi tiết:
Khi rủ rê Choắt trêu chọc chị Cốc, Dế mèn đã không hề nghĩ đến hậu quả của vụ việc. Bởi vì cậu ta chủ quan minh mạnh mẽ, cường tráng nhưng thực tế cậu ta chưa từng trải qua cuộc sống. Cậu ta nghĩ rằng có thể sử dụng sức mạnh của mình để chọc giận chị Cốc và sẽ không có hậu quả gì xảy ra.
Câu hỏi 3 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 18)
Chuyện gì đã xảy ra với Choắt? Và Dế mèn đã làm gì khi nhìn thấy điều này?
+ Giải pháp:
Đọc kỹ văn bản để tìm ý tưởng.
+ Lời giải chi tiết:
Dế mèn không hề biết rằng trò trêu chọc ngu ngốc của anh ta sẽ dẫn đến cái chết của người bạn bất hạnh Choắt dưới tay bà chị Cốc.
Sự hy sinh của Choắt khiến các Dế mèn rất buồn và rất thất vọng về bản thân. Từ đó, cậu ta rút ra bài học rằng mình phải sống tốt hơn và bỏ những thói quen xấu.
3. Sau khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 19)
Câu chuyện này kể về nhân vật nào, ai kể câu chuyện?
+ Giải pháp:
Hãy nghĩ lại hai ngôi kể đã được học (một ở ngôi thứ nhất và một ở ngôi thứ ba).
+ Lời giải chi tiết:
Truyện được kể theo nhân vật chính Dế.
Người kể là “tôi”. Làm cho câu chuyện trở nên đáng tin hơn => Nhân vật dễ dàng thể hiện tâm trạng, ý nghĩa, thái độ.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 19)
Đọc phần 1 của đoạn trích để tìm hiểu thêm về nhân vật Dế Mèn khiến bạn liên tưởng đến đặc điểm của con người. Mô tả này thường được sử dụng trong những loại câu chuyện nào?
+ Lời giải chi tiết:
Dưới đây là một số từ mô tả hình dáng, tập tính của loài dế và khiến người ta liên tưởng đến chúng:
Chàng dế khỏe mạnh, cường tráng, càng rắn chắc bóng loáng, các vuốt chân và gân kheo dần trở nên cứng và sắc hơn.
Khi giẫm lên ngọn cỏ và vỗ cánh, nghe thấy tiếng đập rõ ràng.
Đôi cánh bây giờ đã biến thành một chiếc áo choàng dài đến tận đuôi.
Cơ thể tôi chắc nịch có thể nhìn thấy trong gương, đầu to nổi từng tảng, răng đen tuyền, râu dài và uốn cong.
Tôi hay trêu chọc hàng xóm, chị Cào Cào và anh Gọng Vó
Mô tả này thường được sử dụng trong truyện ngụ ngôn.
Câu hỏi 3 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 19)
Bạn thích và không thích điều gì về cách nhân vật Dế mèn miêu tả bản thân trong phần đầu tiên?
+ Lời giải chi tiết:
Đọc, hiểu và chia sẻ suy nghĩ của bạn.
+ Lời giải chi tiết:
– Điều tôi thích:
Dế mèn tự hào miêu tả và khẳng định ngoại hình, hình thể và lối sống điều độ của mình. Bởi sự tự tin là thứ mà ai cũng cần trong cuộc sống.
Lối sống khoa học đã giúp Dế có cơ thể khỏe mạnh và dẻo dai. chúng ta nên học điều đó
– Không thích: Cách nói chuyện ngạo mạn và thái độ trịch thượng, như thể đang bắt nạt người khác. Vì đó là tính xấu và không lịch sự trong cách cư xử với mọi người.
Câu hỏi 4 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 19)
Khi sang thăm nhà Dế Choắt, Dế mèn đã có những lời nói như thế nào? Những lời này thể hiện thái độ gì?
+ Giải pháp:
Đọc kỹ phần Dế mèn nói chuyện với Choắt.
+ Lời giải chi tiết:
Khi Choắt nhờ giúp đỡ, Dế mèn trịch thượng nhìn anh ta và nói: Dế Choắt hôi như cú, không chịu được. Ai bảo cái tội đào tổ nông, thì cho chết
Những lời này thể hiện thái độ khinh thường, chế nhạo của nhân vật Dế mèn, đồng thời thể hiện cả tính khí không biết giúp đỡ người gặp khó khăn và không quý trọng tình láng giềng cùng thái độ ích kỷ.
Câu hỏi 5 (Sách giáo khoa Văn lớp 6 tập 1 trang 19)
Nhân vật Dế mèn đã nghĩ gì khi chứng kiến cái chết của Choắt? Những cảm xúc và suy nghĩ này đã thay đổi Dế mèn như thế nào?
+ Giải pháp:
Vui lòng đọc kỹ đoạn cuối của văn bản.
+ Lời giải chi tiết:
Chứng kiến cái chết của Choắt, dế mèn cảm thấy vô cùng hối hận về hành động dại dột của mình và nói: Chính những trò đùa nghịch ngợm của cậu ta đã khiến Choắt phải chết một cách đau khổ. Dế mèn tức giận vì thói kiêu ngạo và hung hăng của chính mình. ”
Những cảm xúc, suy nghĩ này cho thấy Dế đã ăn năn, suy nghĩ chín chắn hơn và rút ra cho mình một bài học khó quên.
Câu hỏi 6 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 19)
Bạn nghĩ nhân vật chính trong tác phẩm đã học được bài học gì từ những trải nghiệm khó quên này?
+ Giải pháp:
Suy nghĩ kĩ về bài học được rút ra.
+ Lời giải chi tiết:
Sau cái chết của người bạn tội nghiệp và bệnh tật Choắt, Dế mèn học được bài học lớn đầu tiên trong đời. Điều đó có nghĩa là trong cuộc sống người ta không nên kiêu ngạo, bốc đồng hay ức hiếp kẻ yếu. Sự kiêu ngạo và thiếu kiên nhẫn khi còn trẻ có thể làm hại người khác và bạn có thể hối hận suốt đời.
Câu hỏi 7 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 tập 1 trang 19)
Hãy thử tưởng tượng, nếu bạn gặp một người bạn có tính cách giống choắt, bạn sẽ đối xử với anh ấy như thế nào?
+ Lời giải chi tiết:
Hình ảnh nhân vật Dế choắt trong em: Một cậu bạn nhỏ bé, yếu đuối, tốt bụng và nhút nhát. Dù là một nhân vật nhỏ bé, yếu đuối nhưng lại rất hiểu biết về cuộc sống và cách đối xử với những người xung quanh. Dù bị chê bai, nhưng Choắt tội nghiệp chỉ biết than than thở và phải chịu đựng sự mặc cảm của mình. Cậu ấy đã chết một cách oan uổng. Trong hơi thở cuối cùng, cậu không hề đổ lỗi cho Dế mèn mà còn cho một số lời khuyên để tránh hậu quả sau này.
Nếu gặp được một người bạn có tố chất tương tự Dế choắt, tôi sẽ ở bên cạnh, động viên bạn rèn luyện thể dục thể thao, nâng cao kiến thức và giúp đỡ bạn khi cần.
4. Bài tập liên hệ:
Câu hỏi: Hãy viết đoạn văn nêu bài học rút ra từ “Bài học đường đời đầu tiên”
Trả lời:
Đoạn trích ‘Bài học đường đời đầu tiên’ của nhà văn Tô Hoài đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc. Dưới ngòi bút tài hoa của Tô Hoài, nhân vật chính Dế mèn hiện lên vô cùng đẹp đẽ và sống động. Cậu ta đã chọc ghẹo chị Cốc, bởi thế gây ra cái chết bi thảm cho Dế Choắt. Chỉ khi đó cậu mới nhận ra sai lầm của chính mình. Dế mèn rất đau buồn, tiếc nuối trước cái chết của Choắt và rút ra được bài học đầu tiên trong đời mình. Sự kiêu ngạo và nghịch ngợm của cậu ta đã khiến dế phải trả giá đắt. Đây là một bài học khó quên cho tất cả những kẻ ngạo mạn và hốc hach. Chỉ vì lỗi lầm của chính mình mà gây tổn hại cho người khác. Qua những trích đoạn trong tác phẩm này, người đọc không chỉ thấy được vẻ đẹp bề ngoài của Dế mèn mà còn tự mình rút ra được những bài học qua những sai lầm, những bài học đầu tiên của cậu : Bạn phải luôn quan tâm và giúp đỡ những người xung quanh, không được kiêu ngạo hay bốc đồng.
5. Giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
5.1. Giá trị nội dung:
Trong tác phẩm, nhân vật Dế mèn được miêu tả là chàng dế có vẻ đẹp mạnh mẽ khi còn trẻ nhưng cũng có tính cách kiêu ngạo và bốc đồng. Chỉ vì trêu ghẹo chị Cốc mà cậu đã gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Mèn hối hận vô cùng và học được bài học đầu tiên trong đời.
5.2. Giá trị nghệ thuật:
– Cách kể chuyện tự nhiên, lôi cuốn từ góc nhìn thứ nhất.
– Nghệ thuật miêu tả các con vật sống động và độc đáo.
– Sử dụng kho ngôn từ chính xác và hình ảnh phong phú.
