So sánh tội loạn luân với tội hiếp dâm có tính chất loạn luân

1. Quy định về hành vi “có tính chất loạn luân” như thế nào?

Trong quy định của pháp luật hình sự, hành vi loạn luân là hành vi nghiêm cấm và không những được quy định thành tội danh độc lập về tội loạn luân mà còn là tình tiết để định khung tăng nặng đối với một số tội khác như hiếp dâm, cưỡng dâm, …

Đối với hành vi loạn luân được quy định theo tinh thần của Nghị quyết 02/2000/NQ-HĐTP là hành vi giao cấu giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ, giữa anh chị em cùng cha mẹ, giữa anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha. Quy định của pháp luật về hôn nhân cũng cấm việc các bên kết hôn giữa những người có họ trong phạm vi ba đời. Tức là những người cùng một gốc sinh ra mà có đời thứ nhất là cha mẹ; đời thứ hai là anh chị em cùng cha mẹ, cùng mẹ khác cha, cùng cha khác mẹ; đời thứ ba là anh chị em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì. 

Đối với tình tiết định khung “có tính chất loạn luân” được hiểu khoản 1 Điều 4 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP ngày 01/10/2019 của HĐTP TANDTC quy định những hành vi giao cấu có tính chất loạn luận giữa những người người cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha; đối với bác ruột, cô ruột, dì ruột, cậu ruột, chú ruột, cháu ruột; đối với con nuôi, bố nuôi, mẹ nuôi; con riêng của chồng, đối với con riêng của vợ, bố dượng, mẹ kế; đối với mẹ vợ, con rể, con dâu, bố chồng.

Như vậy có thể thấy, hành vi có tính chất loạn luân sẽ bao hàm các trường hợp được xác định là hành vi loạn luân. Để xác định hành vi của một người phạm tôi loạn luân thì phải xác định người đó có hành vi giao cấu thuận tình giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ hoặc giữa các anh chị em cùng cha mẹ, giữa anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha. Còn để xác định tình tiết tăng nặng “có tính chất loạn luân” ở một số tội danh khác thi phải xem xét cấu thành tội phạm đó và quan hệ của những người này là những người không phải là người có dòng máu trực hệ mà là mối quan hệ giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa bố chồng với con dâu; giữa mẹ vợ với con rể; giữa mẹ kế với con riêng của chồng; giữa bố dượng với con riêng của vợ. Trong trường hợp hành vi thỏa mãn dấu hiệu “loạn luân” mà có dấu hiệu dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác, thì tùy vào từng trường hợp cụ thể người thực hiện hành vi đó phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Hiếp dâm (điểm e khoản 2 Điều 141 BLHS năm 2015) hoặc tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi (điểm a khoản 2 Điều 142 BLHS năm 2015); nếu hành vi loạn luân kèm theo dấu hiệu của việc lợi dụng quan hệ lệ thuộc khiến bên kia phải miễn cưỡng cho giao cấu, thì tùy trường hợp người thực hiện hành vi đó phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Cưỡng dâm (điểm d khoản 2 Điều 143 BLHS năm 2015) hoặc tội Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (điểm a khoản 2 Điều 144 BLHS năm 2015); tuy nhiên trong mọi trường hợp hành vi loạn luân được thực hiện đối với trẻ em dưới 13 tuổi, thì người thực hiện hành vi loạn luân phải bị truy cứu truy cứu trách nhiệm hình sự  về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi (điểm b khoản 1 Điều 142 BLHS năm 2015).

2. Quy định của pháp luật về tội hiếp dâm và tội loạn luân:

2.1. Tội hiếp dâm:

Dấu hiệu tội hiếp dâm được quy định tại Điều 141 Bộ luật hình sự năm 2015 khi thỏa mãn bốn yếu tố cấu thành như sau:

* Về mặt khách thể:

Tội phạm này xâm phạm trực tiếp tới sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác, không chỉ được thực hiện bởi hành vi giao cấu mà còn ở các hành vi quan hệ tình dục khác mà trái với ý muốn của nạn nhân.

* Về mặt khách quan:

Hành vi hiếp dâm được thể hiện qua các hành vi sau đây:

+ Có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực nhằm uy hiếp, làm mất khả năng kháng cự của nạn nhân để thực hiện hành vi giao cấu trái với ý muốn của họ.

+ Hành vi lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân (tức là nạn nhân có nhược điểm về thể chất hoặc tinh thần mà không có khả năng kháng cự), không cần dùng vũ lực hay đe dọa dùng vũ lực vẫn có thể giao cấu trái ý muốn với nạn nhân.

+ Hành vi dùng thủ đoạn khác để thực hiện giao cấu với nạn nhân. Chẳng hạn như hành vi cho nạn nhân uống thuốc mê, cho uống rượu say, thuốc kích dục, … để thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn với nạn nhân.

* Về mặt chủ quan: Người thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý.

* Về mặt chủ thể: Là bất kỳ người nào có đầy đủ năng lực hành vi dân sự và năng lực trách nhiệm hình sự, có thể là nam giới hoặc nữ giới.

2.2. Tội loạn luân:

Dấu hiệu của tội loạn luân được quy định tại Điều 184 Bộ luật hình sự năm 2015 phải thỏa mã 04 yếu tố cấu thành như sau:

* Về mặt khách thể:

Hành vi loạn luân là hành vi ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, xâm phạm đến gia đình, truyền thống, ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, sự phát triển lành mạnh của giống nòi và truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Bởi lẽ, giao cấu cận huyết theo nghiên cứu khoa học có khả năng dẫn đến nguy cơ sinh con không khỏe mạnh, chậm phát triển, mang dị tật bẩm sinh cao, …

* Về mặt khách quan:

Tội loạn luân cấu thành khi hai người thực hiện hành vi giao cấu đều tự nguyện và biết rõ người tham gia giao cấu là người cận huyết thống với mình, nếu không có sự tự nguyện thì không cấu thành tội loạn luân mà sẽ được xếp vào loại tội xâm hại tình dục có tính chất loạn luân. 

Tội loạn luân không bắt buộc phải có hậu quả, nếu chỉ chung sống như vợ chồng, kết hôn, … mà chưa có hành vi giao cấu thì cũng chưa cấu thành tội này.

* Về mặt chủ quan:

Người thực hiện hành vi giao cấu với những người biết rõ có cùng dòng máu trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ, cùng mẹ khác cha, cùng cha khác mẹ. Như vậy, người thực hiện hành vi giao cấu phải là người thực hiện với lỗi cố ý.

* Về mặt chủ thể:

Chủ thể của tội này là những người có cùng dòng máu trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ hoặc anh chị em cùng mẹ khác cha hoặc cùng cha khác mẹ. Với những đối tượng khác có tính chất loạn luân như giữa cha mẹ nuôi với con nuôi, giữa mẹ kế với con riêng của chồng, giữa cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, … là hành vi vi phạm pháp luật về hôn nhân gia đình nhưng không phải đối tượng của tội loạn luân.

3. Sự giống nhau giữa tội loạn luân và tôi hiếp dâm có tính chất loạn luân:

Một số điểm tương đồng của tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân như sau:

– Cả tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân đều có yếu tố loạn luân, đối tượng của hai tội này là giữa những người có cùng dòng máu trực hệ giữa anh chị em cùng cha mẹ, cùng mẹ khác cha, cùng cha khác mẹ.

– Chủ thể thực hiện hành vi loạn luân hoặc hành vi có tính chất loạn luân đều là những người có cùng huyết thống với người bị hại, có năng lực trách nhiệm hình sự, đạt độ tuổi theo quy định.

– Độ tuổi của người bị xâm hại từ đủ 16 tuổi trở lên.

– Tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân thì khi thực hiện tội này đều được thực hiện với lỗi cố ý khi có hành vi giao cấu hoàn thành.

– Tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân đều gây ảnh hưởng đến thuần phong mĩ tục làm đảo lộn các mối quan hệ trong gia đình.

– Để cấu thành những tội này thì chủ thể thực hiện hành vi hiếp dâm có tính chất loạn luân hay tội loạn luân đều phải có điều kiện bắt buộc là đạt được độ tuổi nhất định.

4. Sự khác nhau giữa tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân:

Tiêu chí	Tội loạn luân	Tội hiếp dâm có tính chất loạn luân
Căn cứ pháp lý	Căn cứ Điều 184 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017	Căn cứ Điểm e khoản 2 Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự	Cá nhân thực hiện hành vi từ đủ 16 tuổi trở lên	Cá nhân thực hiện hành vi từ đủ 14 tuổi trở lên
Đối tượng bị xâm hại	Phạm tội đối với những người có cùng dòng máu về trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng mẹ khác cha hoặc cùng cha khác mẹ.	Phạm tội đối với người cùng dòng máu về trực hệ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha; với anh chị em cùng cha mẹ, với bác ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chú ruột, cháu ruột; với con nuôi, bố nuôi, mẹ nuôi; với con riêng của chồng, con riêng của vợ, bố dượng, mẹ kế; với con dâu, bố chồng, mẹ vợ, con rể.
Hành vi thực hiện tội phạm	Đối tượng thực hiện hành vi với ý chí tự nguyện, thuận tình giao cấu.	Dùng thủ đoạn dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực lợi dụng thủ đoạn không thể tự vệ của nạn nhân (những người có dòng máu trực hệ hoặc những người có quan hệ họ hàng) hoặc dùng thủ đoạn khác nhằm giao cấu trái ý muốn với nạn nhân
Hình phạt	Khung hình phạt cơ bản: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm	Là tình tiết định khung tăng nặng hình phạt: Mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm
Loại tội	Tội nghiêm trọng	Tội rất nghiêm trọng
Khách thể của tội phạm	Tội loạn luân xâm phạm đến thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, xâm phạm đến truyền thống, quan hệ gia đình, làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.	Ngoài việc xâm phạm đến thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, truyền thống, quan hệ gia đình, làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình thì tội hiếp dâm có tính chất loạn luân còn xâm phạm đến quyền tự do về tình dục, đến danh dự nhân phẩm của con người.

Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:

– Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.