Hệ thần kinh là một trong những hệ thống quan trọng nhất trong cơ thể con người, nó điều khiển và điều chỉnh hầu hết các hoạt động của cơ thể. So sánh hệ thần kinh dạng ống, dạng lưới, dạng chuỗi hạch để hiểu rõ hơn, mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. So sánh hệ thần kinh dạng ống, dạng lưới, dạng chuỗi hạch:
| Hệ thần kinh | Hệ thần kinh dạng lưới | Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch | Hệ thần kinh dạng ống |
| Đại diện | Động vật đối xứng toả tròn: thuộc ngành ruột khoang | Động vạt đối xứng hai bên: thuộc ngành giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp. | Thuộc ngành Cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú. |
| Đặc điểm cấu tạo hệ thần kinh | Các tế bào thần kinh là những tế bào đặc biệt nằm rải rác trong toàn bộ cơ thể của chúng ta. Chúng có khả năng liên lạc với nhau thông qua các sợi thần kinh, tạo thành một mạng lưới phức tạp. Các tế bào thần kinh chịu trách nhiệm điều khiển và điều chỉnh hầu hết các hoạt động của cơ thể, từ những hành động đơn giản như việc di chuyển đến những hoạt động phức tạp như suy nghĩ và cảm nhận. Ngoài ra, các tế bào thần kinh còn liên quan đến nhiều bệnh lý và rối loạn thần kinh như đau đầu, đau thần kinh toàn thân, chứng liệt, chứng co giật và rối loạn tâm lý. Tất cả những điều này cho thấy tầm quan trọng của các tế bào thần kinh trong cơ thể con người. | Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành chuỗi hạch thần kinh dọc theo cơ thể, mỗi hạch thần kinh là trung tâm điều khiển được nối với nhau. | Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành ống thần kinh dọc theo vùng lưng, tập trung mạnh ở phía đầu và phát triển não bộ. |
| Đặc điểm phản ứng | Phản ứng của cơ thể với kích thích là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ phận của cơ thể. Khi một kích thích được nhận thức, não bộ sẽ gửi tín hiệu đến các cơ quan điều khiển, gây ra một loạt các phản ứng sinh lý trên cơ thể. Các cơ bắp sẽ co lại để chuẩn bị cho hành động, tim sẽ đập nhanh hơn để đẩy máu đến các cơ quan, còn các tuyến tiền liệt sẽ sản xuất chất nhờn để giúp chuẩn bị cho hành động tình dục. Tuy nhiên, phản ứng của cơ thể với kích thích cũng đòi hỏi một lượng năng lượng lớn để thực hiện. Các phản ứng sinh lý trên cơ thể đòi hỏi tiêu tốn nhiều năng lượng, vì vậy nếu cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng từ thức ăn và nước uống, nó sẽ dần mất đi sức khỏe và điều khiển kém chính xác. Do đó, đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng và chế độ ăn uống là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và sự hoạt động của cơ thể trong quá trình phản ứng với kích thích. | Phản ứng mang tính chất định khu là một quá trình phản ứng sinh hóa được xảy ra tại vùng bị kích thích của cơ thể, thường là các mô cơ, mà có tính chất chính xác và tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới. Trong quá trình này, các tế bào thần kinh tập trung tại vùng kích thích, tạo ra một mạng lưới liên kết chặt chẽ để truyền tín hiệu với tốc độ cực nhanh. Một số chất trung gian sinh hóa cũng được thải ra để tăng cường hiệu quả của phản ứng. Với cơ chế hoạt động hiệu quả như vậy, phản ứng mang tính chất định khu là một trong những quá trình quan trọng trong cơ thể con người, đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển và điều hòa các hoạt động sinh lý. | Các động vật thích nghi với môi trường sống thông qua phản ứng phản xạ và số lượng phản xạ có điều kiện tăng theo thời gian. Phản ứng trong hệ thần kinh được thực hiện chính xác và tiết kiệm nhất có thể. |
2. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống:
Hệ thần kinh dạng ống là một đặc điểm chung của động vật có xương sống, bao gồm cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú. Hệ thần kinh này bao gồm hai phần rõ rệt là thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên.
Hệ thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống. Não bộ là trung tâm điều hành của hệ thần kinh và phát triển mạnh trong các loài động vật có xương sống. Não bộ được chia thành 5 phần chính bao gồm bán cầu đại não, não trung gian, não giữa, tiểu não và hành não. Các phần của não bộ có nhiệm vụ tiếp nhận và xử lí hầu hết các thông tin đưa từ bên ngoài vào và quyết định cách phản ứng lại.
Hệ thần kinh ngoại biên bao gồm hạch thần kinh và dây thần kinh. Hạch thần kinh là những cụm tế bào thần kinh phân bố trên khắp cơ thể và giúp truyền tín hiệu điện từ các giác quan đến não bộ. Dây thần kinh là những sợi thần kinh kết nối hạch thần kinh với các cơ và các bộ phận khác của cơ thể.
Hệ thần kinh dạng ống giúp cho động vật có xương sống phản ứng và thích nghi với môi trường sống của mình. Đối với con người, hệ thần kinh dạng ống có vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều hòa các chức năng cơ thể, bao gồm các chức năng thần kinh, tiết niệu, hô hấp, tiêu hóa và tâm lý.
Sự phát triển của hệ thần kinh dạng ống trong suốt quá trình tiến hóa đã giúp động vật có xương sống phát triển các kỹ năng sinh tồn và sinh sản tiên tiến hơn. Các đặc điểm chung của hệ thần kinh dạng ống, bao gồm việc phân chia thành hai phần rõ rệt và sự phát triển mạnh của não bộ, đã giúp động vật có xương sống thích nghi và tồn tại trong môi trường sống của mình.
Vì vậy, có thể thấy rằng hệ thần kinh dạng ống là một phần quan trọng của cơ thể động vật có xương sống, giúp chúng ta nhận biết và phản ứng với các tín hiệu từ môi trường bên ngoài, tham gia các hoạt động sinh hoạt, sinh sản và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của con người và các loài động vật khác.
3. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng lưới:
Hệ thần kinh dạng lưới là một mạng lưới các tế bào thần kinh liên kết với nhau qua các sợi thần kinh trong cơ thể. Nó bao gồm các tế bào thần kinh đa dạng, bao gồm các tế bào thần kinh trung ương và tế bào thần kinh ngoại vi, cùng với các sợi thần kinh kết nối chúng với nhau.
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và có chức năng kết nối các tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ. Tế bào thần kinh cảm giác giúp truyền tải các tín hiệu từ các giác quan đến não bộ, trong khi tế bào biểu mô cơ giúp điều khiển các hoạt động của các cơ trong cơ thể. Các tế bào biểu mô cơ là các tế bào có khả năng co rút như tế bào cơ.
Để hiểu rõ hơn về cấu trúc của hệ thần kinh dạng lưới, chúng ta có thể phân tích các thành phần của nó. Những thành phần này bao gồm tế bào thần kinh cảm giác, tế bào thần kinh trung ương, tế bào thần kinh ngoại vi và các sợi thần kinh kết nối chúng. Tế bào thần kinh cảm giác là các tế bào truyền tải các tín hiệu từ các giác quan đến não bộ, trong khi tế bào thần kinh trung ương là các tế bào nằm trong não và tủy sống. Tế bào thần kinh ngoại vi là các tế bào nằm ngoài não và tủy sống, trong khi các sợi thần kinh kết nối chúng với nhau.
Tổ chức hệ thần kinh dạng lưới là rất quan trọng đối với sự hoạt động của cơ thể. Việc hiểu rõ cấu trúc của hệ thần kinh này sẽ giúp chúng ta có thêm kiến thức về các quá trình xử lý tín hiệu trong não bộ và sự điều khiển các hoạt động trong cơ thể.
4. Cấu trúc hệ thần kinh chuỗi hạch gồm:
Chuỗi các hạch thần kinh (gồm các neuron) nối với nhau, tạo thành chuỗi dọc cơ thể. Mỗi hạch thần kinh chịu trách nhiệm điều khiển một vùng xác định của cơ thể.
Các hạch ở phần đầu có kích thước lớn hơn, tạo thành não giúp chi phối các hoạt động phức tạp của cơ thể.
Phản ứng của giun đốt khi bị kích thích ở một điểm trên cơ thể: Giun đốt có hệ thần kinh chuỗi hạch → Khi bị kích thích ở một điểm trên cơ thể, cơ thể chỉ phản ứng ở một phần cơ thể mà không phản ứng toàn thân như động vật có thần kinh dạng lưới.
5. Ý nghĩa của hệ thần kinh:
Hệ thần kinh bao gồm hai phần chính: hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại vi. Hệ thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống, chúng điều khiển các chức năng cơ bản của cơ thể như hô hấp, tim mạch và tiêu hóa. Hệ thần kinh ngoại vi bao gồm các thần kinh và các tế bào thần kinh khác nằm ngoài hệ thần kinh trung ương, chúng điều phối các hoạt động của các cơ và cơ quan trong cơ thể.
Hệ thần kinh trung ương là trọng tâm của hệ thống thần kinh, nơi trao đổi thông tin giữa các cơ quan và các phần khác của cơ thể diễn ra. Nó bao gồm não và tủy sống, với não là cơ quan chủ chốt đại diện cho khả năng tư duy và nhận thức của con người, còn tủy sống là nơi dẫn truyền các tín hiệu điện từ não đến các cơ quan khác của cơ thể. Hệ thần kinh trung ương còn giúp cơ thể có khả năng phản ứng nhanh chóng với các tác nhân bên ngoài, bằng cách kích hoạt các phản ứng sinh học như hoạt động bảo vệ hoặc phản ứng chiến đấu.
Hệ thần kinh ngoại vi bao gồm các thần kinh và các tế bào thần kinh khác nằm ngoài hệ thần kinh trung ương, chúng điều phối các hoạt động của các cơ và cơ quan trong cơ thể. Các tế bào thần kinh này có nhiệm vụ truyền tín hiệu từ các giác quan đến hệ thần kinh trung ương và ngược lại, giúp cho cơ thể có khả năng cảm nhận được các ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài và phản ứng lại chúng.
Việc hiểu rõ hệ thần kinh là rất quan trọng trong việc nghiên cứu và điều trị các bệnh liên quan đến hệ thần kinh, như bệnh Parkinson, tăng động kinh và bệnh Alzheimer. Hiểu được cơ chế hoạt động của hệ thần kinh cũng giúp cho chúng ta có khả năng điều chỉnh các hành vi của mình sao cho phù hợp và đạt được hiệu quả tối đa.
