Sơ đồ tư duy Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải rất chi tiết dễ hiểu, sẽ giúp các bạn học sinh lớp 9 nắm được các luận điểm, luận cứ rõ ràng, rành mạch. Từ đó biết cách trình bày, sắp xếp các lí lẽ để làm nổi bật vấn đề có hệ thống, mời các bạn cùng tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Sơ đồ tư duy bài thơ Mùa xuân nho nhỏ dễ đọc và dễ hiểu:
Sơ đồ tư duy bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu số 1
Sơ đồ tư duy bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu số 2
Sơ đồ tư duy bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu số 3
Sơ đồ tư duy bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu số 4
2. Tóm tắt về tác giả, tác phẩm bài Mùa xuân nho nhỏ:
2.1. Tác giả Thanh Hải:
Thanh Hải, tên thật là Phạm Bá Ngoãn, là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam thế kỷ 20. Ông sinh ra và lớn lên tại Phong Điền, Thừa Thiên Huế – một nơi có sự hòa quyện của thiên nhiên và văn hóa truyền thống. Cuộc đời và sự nghiệp của Thanh Hải chứa đựng nhiều giai đoạn đáng chú ý.
Từ năm 1954 đến 1964, ông hoạt động trong lĩnh vực tuyên truyền và từ năm 1964 đến 1967, ông là người phụ trách báo cờ giải phóng tại Huế. Với tư cách là Ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, ông đã đóng góp không nhỏ vào văn hóa và văn học Việt Nam.
Sau năm 1975, Thanh Hải tiếp tục công tác với vị trí Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên và là ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam cùng với việc là Ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam. Sự đa dạng trong vai trò và công việc của ông chứng tỏ sự đóng góp to lớn và tầm ảnh hưởng của mình trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.
Các tác phẩm của Thanh Hải không chỉ đơn thuần là sự sáng tạo mà còn là cách ông thể hiện tình yêu với thiên nhiên và cuộc sống. Phong cách viết của ông được đánh giá là bình dị, nhẹ nhàng nhưng vẫn chứa đựng sâu sắc triết lí về cuộc sống và con người. Ông thường tập trung vào việc mô tả vẻ đẹp tự nhiên và cảm xúc của con người đối diện với cuộc sống hàng ngày.
Những công trình của Thanh Hải không chỉ là di sản văn học mà còn là tấm gương sáng trong việc truyền cảm hứng và tri thức cho thế hệ sau.
2.2. Bài thơ mùa xuân nho nhỏ:
Bài thơ “Mùa Xuân Nho Nhỏ” là một tác phẩm mang tính biểu cảm cao của nhà thơ Thanh Hải. Được sáng tác vào tháng 11 năm 1980, bài thơ chứa đựng những cảm xúc sâu lắng và triết lí về cuộc sống, được viết ra trong bối cảnh đất nước đang trải qua những thay đổi sau khi thống nhất, mở đầu cho một giai đoạn xây dựng mới, nhưng vẫn phải đối mặt với vô vàn khó khăn và thử thách.
Tác phẩm này thể hiện sự nhẹ nhàng, thiết tha và tận tụy của Thanh Hải đối với vẻ đẹp của mùa xuân, cùng với khát vọng tạo ra một cái gì đó đẹp đẽ, một “mùa xuân nho nhỏ” để dâng hiến cho cuộc sống.
Một trong những đặc điểm quan trọng của bài thơ là việc sử dụng thể thơ năm tiếng, tạo nên sự nhẹ nhàng, gần gũi và mộc mạc. Những từ ngữ, hình ảnh được sắp xếp một cách tinh tế, tạo nên nhịp điệu và âm nhạc riêng, gần gũi với dân ca, tạo nên một tác phẩm mà người đọc có thể cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn của tác giả.
Điều đáng chú ý là bài thơ không chỉ đơn thuần là một diễn đạt cảm xúc mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, thông qua việc sử dụng nhiều hình ảnh đẹp, giản dị nhưng ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu xa về cuộc sống và tình yêu đối với tự nhiên.
3. Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải:
Thanh Hải không chỉ là một nhà thơ nổi tiếng mà còn được coi là hiện tượng đặc biệt trong văn học Việt Nam. Ông sở hữu sức sáng tạo đặc biệt, giàu nghệ thuật và tinh tế trong việc lắng nghe những âm điệu khác nhau của cuộc sống, thậm chí khi đối mặt với nguy cơ gần kề của cái chết, ông vẫn khao khát sống và dành hết tâm huyết cho nghệ thuật và đời sống.
Bài thơ “Mùa Xuân Nho Nhỏ” không tập trung vào những điều lớn lao, ồn ào, mà thể hiện sự tinh túy, sâu sắc và lắng động của Thanh Hải trước lúc ông ra đi. Những câu thơ nhỏ nhẹ mang đậm ý nghĩa sâu sắc và đầy sức cuốn hút. Việc không nhắc đến một “mùa xuân nho nhỏ” từ một nhà thơ tài hoa như Thanh Hải sẽ là một thiếu sót lớn đối với văn học thời kỳ đó.
Bắt đầu bài thơ, Thanh Hải đưa chúng ta vào thế giới thiên nhiên, với sự tái sinh của mùa xuân sau những ngày đông lạnh buốt. Ông mô tả một cảnh tượng tươi mới, ấm áp của mùa xuân bằng những hình ảnh mơ hồ như “dòng sông xanh”, “bông hoa tím biếc”, và “tiếng chim chiền chiện”. Bằng những đường nét tinh tế, Thanh Hải đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân tràn ngập sức sống và hạnh phúc.
Đối tượng được nhà thơ miêu tả sâu sắc đó là hình ảnh:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
Cảm giác tuyệt vời trong thơ ca thường được tạo ra thông qua các chi tiết hình ảnh sắc nét. Trích đoạn “Giọt long lanh rơi” trong bài thơ “Mùa Xuân Nho Nhỏ” của Thanh Hải là một ví dụ điển hình. Câu thơ này không chỉ mô tả một hình ảnh về mùa xuân mà còn chứa đựng sự chuyển đổi cảm giác một cách tuyệt vời.
Khi nhà thơ miêu tả những “giọt long lanh rơi”, ông đang tạo ra một hình ảnh tươi mới, đầy sức sống của mùa xuân. Những giọt xuân được mô tả như những viên ngọc lấp lánh, mang trong mình vẻ đẹp kỳ diệu và sắc màu rực rỡ. Đây không chỉ là mô tả về sự xuân mới của thiên nhiên mà còn là sự thể hiện về sự trân trọng, yêu quý của tác giả đối với mùa xuân, như việc ông “đưa tay hứng” để ôm trọn cả mùa xuân đất trời, cảm nhận từng giọt xuân như một tác phẩm nghệ thuật tinh tế.
Cảm hứng trong bài thơ sau đó chuyển từ màu sắc thiên nhiên tươi đẹp của đất trời sang mùa xuân của đất nước, đặc biệt là mùa xuân trong giai đoạn Cách mạng. Thanh Hải không chỉ tạo hình ảnh về mùa xuân bằng thiên nhiên mà còn kết nối mùa xuân với sự tiến lên, phát triển của đất nước. Việc nhắc đến “mùa xuân người cầm súng” hay “mùa xuân người ra đồng” không chỉ là việc mô tả cảnh sắc, mà còn là việc miêu tả sự khích lệ, sự đổi mới, năng động trong xây dựng đất nước, thể hiện qua những hình ảnh quen thuộc và ý nghĩa sâu sắc.
“Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao….”
“Mùa xuân” đã được hiểu theo một cách khác với hai mục tiêu khác nhau: sản xuất, chiến đấu, xây dựng và bảo vệ đất nước. Từ “lộc” ở đầu câu có nhiều ý nghĩa khác nhau: “lộc” có thể là sự nảy nở của cây non, là sức sống, là mùa xuân; nó cũng là sự sinh sôi của con người, của đất nước trong cuộc chiến, trong việc sản xuất. Người ta mang mùa xuân theo mình, mang sức sống, sự sinh sôi và nảy nở cho cuộc sống, với mỗi bước chân đi chịu trách nhiệm làm đẹp cho mùa xuân của đất nước.
“Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
Động từ “cứ” thể hiện sự khẳng định vững chắc, tự tin của cả dân tộc sau mỗi mùa xuân, khi họ nhìn lại quá khứ và tiến lên phía trước. Từ mùa xuân đại diện cho đất nước và cách mạng, Thanh Hải hy vọng góp phần vào cuộc sống chung thông qua một mùa xuân nhỏ nhặt.
Nhịp thơ trong các khổ thơ trên thể hiện sự hối hả, khẩn trương, thực tế và tưởng tượng, đựng đầy ý nghĩa về sức sống mùa xuân của đất nước to lớn. Còn những dòng thơ dưới đây đem lại tự hào với mùa xuân như sau:
“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
Tâm trạng nhỏ nhẹ, khiêm tốn nhưng thực sự chân thành, cảm động và sâu lắng lại được thể hiện. Câu “chúng ta làm” ở đầu mỗi câu thơ như một khẳng định về những ước muốn chính đáng, cao quý, thể hiện lòng khao khát làm việc, cống hiến hết mình trong cuộc đời.
Sự tương phản lặp lại ở đầu bài thơ với hình ảnh “con chim,” “cành hoa,” “nốt trầm” thể hiện mong muốn cụ thể của nhà thơ, muốn đóng góp một phần nhỏ bé nhưng có ý nghĩa cho cuộc sống. Con chim mang lại âm thanh vang vọng, tiếng hót đầy sức cuốn hút, nốt nhạc, nốt trầm trong bản nhạc không thể thiếu giàn hợp xướng, trong bản hòa ca của mọi người.
Trong từng dòng thơ này, Thanh Hải đã biến những điều cá nhân, nhỏ bé thành một khía cạnh rộng lớn, kết nối với mọi người. Giọng văn nhỏ nhẹ, chân thành và không cầu kỳ, không ồn ào mà thấm đẫm, lắng đọng, sâu sắc, ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm trạng và suy nghĩ của người đọc. Khổ thơ tiếp theo là tiếng nói cao quý của nhà thơ, của những con người hướng tới một mùa xuân đẹp, sống với lý tưởng, mục đích, và ước mơ:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
Tác giả lặp lại tiêu đề bài thơ như một thông điệp, thể hiện ý chí sống một cuộc đời ý nghĩa, khiêm nhường, và mang lại lợi ích cho xã hội một cách tĩnh lặng và nhỏ nhẹ, không quan trọng đến tuổi tác hay thời gian.
Những dòng thơ sáng tỏ và phản chiếu vẻ đẹp của tinh thần luôn mong muốn hướng tới một cuộc sống tươi đẹp như mùa xuân, lan tỏa khắp cả vũ trụ, góp phần làm cho mùa xuân của quê hương thêm rực rỡ, hào hoa. Tố Hữu đã viết:
“Nếu là con chim chiếc lá
Con chim phải hót chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”
Thơ từ xưa đến nay thường gắn liền với mùa xuân, tuy nhiên mùa xuân trong tác phẩm của Thanh Hải nhỏ bé nhưng không hề nhỏ về ý nghĩa. Điều này thể hiện một lời tâm niệm sâu sắc từ một tâm hồn trước khi rời khỏi cuộc sống đáng quý và quay về với cõi vĩnh hằng hư vô.
Khi con người đối diện với cái chết, họ thường khao khát sống hơn bao giờ hết. Nhưng điều đáng khâm phục ở Thanh Hải là tấm lòng của ông, mở rộng, thanh thản, và cao đẹp, sống có ý nghĩa cho từng khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời. Bài thơ “mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ được phổ nhạc như một ước nguyện, một lần nữa đem cảm xúc bay cao vào giai điệu hoà âm, một nốt trầm sâu làm xúc động lòng người.
