Sáng kiến xây dựng, rèn nề nếp học tập cho học sinh lớp 1 hệ thống những kinh nghiệm giúp hình thành trong các em học sinh những hành vi nề nếp tốt, các kĩ năng sống để các em phát triển thành những con người hoàn thiện về cả nhân cách và trí tuệ.
Mục lục bài viết
1. Lý do chọn biện pháp:
Bác Hồ – Người cha kính yêu của nước ta đã từng nói: ‘Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người’. Điều đó chứng tỏ Đảng, Nhà nước đã luôn rất chú trọng đến các vấn đề giáo dục. Ngày nay, giáo dục quan trọng hơn bao giờ hết, việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em đặc biệt quan trọng, nhất là trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Đây là sự nghiệp cao cả và trách nhiệm lớn lao vì trẻ em là tương lai của đất nước và đầu tư cho giáo dục được xác định là chính sách ưu tiên hàng đầu của quốc gia.
Tôi cũng là giáo viên đứng lớp và trực tiếp dạy học sinh lớp 1. Đây là giai đoạn hết sức quan trọng, là cơ sở và tiền đề của giáo dục các cấp. Khi trẻ được học tập, vui chơi trong môi trường khoa học, lành mạnh, giàu trí tuệ chính là nền tảng vững chắc để tạo nên một thế hệ vững mạnh cả về thể chất và tinh thần. Việc cho trẻ học và thực hành theo thói quen sẽ tạo nền tảng tốt cho việc học tập và rèn luyện ở cấp trung học và các cấp học khác. Tuy nhiên, không phải học sinh lớp 1 nào cũng có thói quen học tập tốt. Trẻ vừa tốt nghiệp mẫu giáo đã quen với môi trường hoàn toàn mới sẽ bị bối rối. Các con coi cô như người mẹ thứ hai. Mỗi cử chỉ, hành vi giao tiếp của học sinh lớp 1 đều cần sự chỉnh sửa của giáo viên chủ nhiệm.
Vậy phải làm thế nào để truyền cho học sinh tình yêu và sự nhiệt tình trong mọi hoạt động học tập, đồng thời giúp các em hứng thú hơn với các hoạt động nhóm? Ngôi trường có phải là ngôi nhà thứ hai của các em và mỗi ngày đến trường đều là một ngày thực sự hạnh phúc? Và chúng ta cần làm gì để đảm bảo cho học sinh hình thành thói quen học tập nghiêm túc và hiệu quả ngay từ đầu, xây dựng nền tảng vững chắc cho việc học tập lâu dài?
Vì những băn khoăn trên, tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Xây dựng nề nếp học tập cho học sinh lớp 1”.
2. Nội dung và thực hiện các biện pháp:
* Xây dựng tư thế ngồi chuẩn cho học sinh
Dạy học sinh cách ngồi đúng sẽ giúp học sinh hình thành thói quen tốt khi học tập và hỗ trợ phát triển thể chất mà không ảnh hưởng đến sức khỏe như cong vẹo cột sống hay cận thị. Vì vậy, tôi luôn dặn dò học sinh của mình khi học tập hãy chú ý những điểm sau.
– Tư thế khi ngồi viết
+ Thẳng lưng
+ Không tựa ngực vào bàn.
+ Cúi đầu xuống một chút.
+ Mắt nên cách xa vở khoảng 25-30 cm.
+ Cầm bút bằng tay phải.
+ Tay trái tì nhẹ vào mép vở.
+ Hai chân song song và thoải mái.
– Cách cầm bút:
+ Cầm bút bằng 3 ngón: ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa.
+ Khi viết, di chuyển bút từ trái sang phải bằng 3 ngón tay, cán bút sẽ nghiêng sang phải và cổ tay, khuỷu tay, cánh tay sẽ di chuyển nhẹ nhàng, thoải mái.
* Xây dựng thói quen học tập trong giờ học
Khi học sinh tham gia lớp học, các em có được trình độ để nâng cao các lĩnh vực kiến thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Khi học sinh mới đến lớp còn bỡ ngỡ nên giáo viên đứng lớp cần gần gũi và nói chuyện với học sinh để các em hiểu nội quy, quy định của lớp, hướng dẫn và làm mẫu cho học sinh quan sát và thực hiện theo.
Trong giờ học và hoạt động ngoại khóa, giáo viên đưa ra cho trẻ những quy ước để trẻ có thể tuân theo:
Ví dụ: Trong giờ học toán, học sinh chú ý nghe bài, sử dụng bảng đen, mở sách giáo khoa, vở và làm theo hướng dẫn của giáo viên ghi trên mép bảng đen trong lớp học. Nếu thực hiện được tất cả những điều này thì chất lượng học tập trên lớp sẽ rất hiệu quả.
Vì học sinh lớp 1 còn nhỏ nên một số em quên sách và tài liệu giảng dạy như sách toán, sách tiếng Việt, có trường hợp quên bảng đen, phấn nên chất lượng giảng dạy chưa cao. Vì vậy, giáo viên đứng lớp nên trao đổi với phụ huynh học sinh về cách chuẩn bị sách, tài liệu phù hợp trước khi đến lớp.
* Xây dựng nề nếp học tập ở nhà
Hiện nay, Chính phủ đang đẩy mạnh chính sách xã hội hóa giáo dục trong đó gia đình, nhà trường và xã hội cùng chung tay giáo dục trẻ em. Vì vậy, gia đình còn là môi trường để trẻ học tập ngoài giờ học. Học sinh lớp 1 có 9 tiết/tuần nhưng tất cả các bài tập, bài học đều được giáo viên giảng dạy và tiến hành trực tiếp trên lớp. Tuy nhiên, trong trường hợp của trường tôi, học phần thứ hai bao gồm sách luyện tập tiếng Việt và toán. Sách viết chính xác, đẹp mắt nên vẫn dễ dàng dạy cho trẻ những thói quen tốt khi về nhà buổi tối, cách ngồi góc học tập, cách đọc bài sách tiếng Việt, sách luyện tập, luyện viết vần và từ. Các em có thể tự chuẩn bị sách vở, tài liệu học tập cho ngày hôm sau dưới sự hướng dẫn của phụ huynh. Mỗi học sinh đều cần có một góc học tập để nâng cao thói quen học tập hàng ngày tại nhà. * Tạo thói quen xếp hàng khi vào lớp và ra khỏi lớp và tập thể dục vào đầu giờ học.
Ai cũng biết rằng ngoài việc học, giáo dục thể chất còn có vai trò quan trọng trong việc phát triển học sinh thành công dân toàn diện. Hiện nay, nhu cầu về nguồn nhân lực trong xã hội là vô cùng cao. Làm theo lời dạy của Bác Hồ về thể dục thể thao, là ngọn hải đăng soi đường cho mọi nhiệm vụ thể thao hôm nay và mãi mãi. Tập thể dục thường xuyên là cần thiết để khỏe mạnh về thể chất, khỏe mạnh về tinh thần cũng như góp phần xây dựng tổ quốc và tạo dựng cuộc sống mới.
Tạo ra một môi trường nơi học sinh không chỉ tham gia các hoạt động thể chất để giữ sức khỏe và học tập mà còn cho phép các học sinh lớp trên tham gia các cuộc thi như Hội khỏe Phù Đổng. Đó là lý do tại sao tôi luôn chú trọng đến những điều này.
* Tạo thói quen giữ trường học sạch đẹp
Việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học là rất quan trọng và cấp bách, bởi mỗi giờ mỗi ngày chúng ta đều phải trải qua và phải hứng chịu những tác động tiêu cực to lớn của biến đổi khí hậu như lũ lụt, bão, sóng thần. Để ngôi trường luôn tươi đẹp, chúng tôi đã nâng cao nhận thức của học sinh về bảo vệ môi trường và hướng dẫn các em thực hiện các biện pháp sau.
Hàng ngày, giáo viên đứng lớp khuyến khích học sinh vứt rác đúng nơi quy định, dọn dẹp trong và ngoài lớp học, đi vệ sinh đúng nơi quy định. Ở lớp thủ công, học sinh được học cách vứt rác vào giỏ sau giờ học và không xả rác trong lớp, sân trường. Giáo dục học sinh có ý thức giữ gìn bàn ghế, lớp học sạch sẽ, tránh dẫm lên hoặc vẽ bậy lên tường, bàn, ghế. Không trèo cây, bẻ cành, phải chăm sóc cây hàng ngày. Đây là những công việc cần thiết hàng ngày giúp các em bảo vệ tài sản công cộng và môi trường trong sạch để các em có thể khỏe mạnh và rèn luyện trong khi học tập.
* Thực hiện những thói quen tốt hàng ngày thành kỹ năng
Trong đời sống xã hội hiện đại, con người cần được trang bị những kỹ năng sống để thích ứng với mọi hoàn cảnh và sống độc lập, không phụ thuộc hay dựa dẫm vào người khác. Vì vậy, tôi đã dạy các em học sinh những hành động nhỏ để tự chăm sóc bản thân như:
– Thức dậy sớm vào buổi sáng;
– Mặc quần áo sạch sẽ.
– Chải tóc đúng cách.
– Rửa tay trước khi ăn.
– Ăn uống dinh dưỡng hợp lý;
– Uống nhiều nước.
– Đi học đúng giờ.
– Chơi ngoài trời.
– Đứng và ngồi thẳng.
– Đọc một quyển sách;
– Làm việc nhà phù hợp.
– Đi ngủ đúng giờ.
* Nề nếp vở sạch, chữ đẹp
Ông cha thường nói: ‘Nét chữ nết người’ và điều đó đúng, bạn có thể đánh giá một con người bằng cách nhìn vào nét chữ của họ. Nếu chữ viết đẹp thì người đó thận trọng, ngược lại nếu chữ viết xấu thì người đó luôn bất cẩn. Vì vậy, tôi kế hoạch thường xuyên để giữ sổ ghi chép của mình sạch sẽ và cho phép học sinh luyện tập viết tay mọi lúc mọi nơi. Ví dụ như viết đúng, viết đẹp, tránh làm mép vở bị cong, không viết hoặc vẽ nguệch ngoạc vào vở. Tôi còn treo mẫu chữ ở góc lớp để học sinh quan sát và viết đúng. Bắt đầu từ những nền tảng thực tiễn và những chủ đề cần thiết, học sinh lớp 1 cần hình thành thói quen học tập tốt. Tôi hiểu rằng giáo viên cần phải hợp tác với phụ huynh học sinh, kiên trì, liên tục sửa sai khi dạy trẻ để nghiêm túc thực hiện các yêu cầu của giáo viên.
Tôi nhận thấy để đạt được mục tiêu mình đã đặt ra cho bản thân, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, phụ huynh và học sinh đều phải làm tốt công việc của mình.
* Với giáo viên chủ nhiệm
Để quản lý giáo dục tích hợp, giáo viên chủ nhiệm phải nỗ lực hết sức để phối hợp, tổ chức sử dụng các hoạt động trong và ngoài nhà trường nhằm đạt được mục tiêu của giáo dục tích hợp.
– Giáo viên phải tiến hành khảo sát để nắm rõ từng học sinh và đặc điểm của tập thể lớp.
– Cần xây dựng kế hoạch thực hiện các mặt giáo dục toàn diện.
– Cần tiến hành các hoạt động để theo dõi sự tiến bộ của từng trẻ, theo mục tiêu, kế hoạch đặt ra trong lớp học.
Giáo viên nên làm cho quá trình học tập trở nên thú vị đối với trẻ và xây dựng đôi bạn cùng tiến để trẻ có thể tham gia nhiều hơn vào các hoạt động trong lớp. Để xây dựng tốt phong trào này, trước hết giáo viên phải biết bố trí chỗ ngồi trong lớp học. Lớp học có 15 bàn, chia thành 3 hàng. Tôi xếp học sinh ngồi vào hai bàn, nam, nữ xen kẽ nhau, những học sinh giỏi ngồi cạnh những học sinh trung bình, hoặc những học sinh giỏi ngồi cạnh những học sinh học chậm trong lớp. Trong quá trình học, học sinh hướng dẫn lẫn nhau, bắt chước chữ viết của nhau và cùng nhau luyện đọc. Đặc biệt trong các buổi thảo luận nhóm, các em biết tranh luận, đưa ra những góp ý cho nhau để đạt được kết quả tốt.
Như đã biết, học sinh tiểu học rất thích được khen ngợi, động viên nên tôi thường cho các em phải cạnh tranh trong học tập thông qua các bài học đã được soạn sẵn.
* Với học sinh
Trong giờ học, học sinh phải có tư thế ngồi đúng và sử dụng sách đúng chuyên đề. Khi thầy cô giảng bài, phải chú ý theo dõi bài, tích cực xây dựng bài và biết phối hợp với bạn bè, thầy cô. Trong tất cả các hoạt động này, khi luyện vần, âm trên bảng hoặc làm bài tập trên bảng, giáo viên viết các ký hiệu cần thiết lên mép bảng để học sinh đảm bảo thực hiện đúng yêu cầu.
* Với giáo viên bộ môn
Ngoài giáo viên chủ nhiệm, trẻ còn được học từ các giáo viên chuyên môn âm nhạc, thể thao, tiếng Anh, mỹ thuật và các môn học khác. Vì đây là lớp học chín buổi một tuần nên giáo viên chủ nhiệm phải phối hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn để rèn luyện thói quen học tập cho học sinh (ngồi, tư thế cầm bút, nói năng), chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập và học bài cũ, xem trước bài học mới…
* Với phụ huynh học sinh
Bản thân tôi đã đặt ra những quy định để phụ huynh đáp ứng những yêu cầu sau:
– Chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập.
– Đóng gói sách vở và dán nhãn cho chúng một cách chính xác.
– Giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ sạch sẽ.
– Mặc quần áo cho con đúng cách mỗi ngày.
– Đón con đúng giờ.
– Nhắc nhở con học bài và làm bài tập đầy đủ.
– Chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập cho trẻ theo đúng kế hoạch.
– Dạy trẻ gọn gàng, ngăn nắp khi học tập hoặc vui chơi ở nhà.
– Thường xuyên trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để kịp thời nhắc nhở và tạo động lực cho học sinh về thói quen học tập trên lớp và ở nhà.
3. Kết quả thu được qua thử nghiệm và giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:
Sau khi thực hiện các giải pháp, biện pháp trên, tôi đang thấy thói quen học tập và chất lượng học tập của học sinh lớp 1A trong lớp học của tôi có sự cải thiện đáng kể. Tất cả học sinh đều tuân theo những thói quen tốt như:
– Đi học đều đặn và đúng giờ.
– Có ý thức học tập tốt ở lớp và ở nhà
– Biết cách ngồi học đúng tư thế.
– Xếp hàng trong và ngoài lớp và rèn luyện thói quen tập thể dục.
– Giữ gìn trường lớp sạch đẹp.
– Biết giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
– Luôn giữ vở sạch sẽ và viết đẹp.
– Biết đoàn kết giúp đỡ học tập.
* Kết quả khảo sát: … (Một học sinh khuyết tật không được đánh giá)
| Xếp loại | Học sinh có nề nếp tốt | Học sinh có nề nếp chưa tốt |
| Đầu năm | 18 em (64,3%) | 11 em (35,7%) |
| Cuối học kì I | 28 em (100%) | 0 em (0%) |
Vì vậy, việc rèn luyện cho học sinh thói quen học tập hàng giờ, hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng và trong suốt học kỳ đầu tiên sẽ mang lại những kết quả sau:
* Môn học và hoạt động giáo dục
| Xếp loại | Hoàn thành | Chưa hoàn thành |
| Cuối HKI | … em (100%) | … em (0%) |
* Về năng lực
– Đạt: … em
– 1 em (khuyết tật không đánh giá)
* Về phẩm chất
– Đạt: … em
– 1 em (khuyết tật không đánh giá)
Tham gia hội thi vở sạch chữ đẹp cấp trường có 5 em tham gia với kết quả:
– Giải A: 1 em
– Giải B: 2 em
– Giải C: 1 em
