Chủ thể tham gia quan hệ hụi, họ, biêu, phường? Đặc điểm pháp lý của hụi họ? Điều kiện để quan hệ hụi, họ, biêu, phường có hiệu lực? Phân loại hụi, họ, biêu, phường? Trách nhiệm chịu rủi ro khi chơi hụi?
Hụi, họ, phường có thể hiểu là một hình thức giao dịch theo tập quán hình thành từ rất lâu đời trong nhân dân ta ở khắp các vùng miền. Các cá nhân, một bên muốn huy động vốn nhanh mà không muốn tới ngân hàng bởi thủ tục phiền hà, phức tạp của nó; một bên có đồng tiền rảnh rỗi cũng muốn sinh lãi nhưng cũng lại không muốn gửi ngân hàng. Chính vì vậy, ở các vùng miền thường xuất hiện hình thức chơi hụi, họ, phường.
Mục lục bài viết
1. Chủ thể tham gia quan hệ hụi, họ, biêu, phường:
Chủ thể của các quan hệ pháp luật là các bên tham gia quan hệ pháp luật, nói cách khác, đó là các bên tham gia vào quan hệ pháp luật trên cơ sở những quyền và nghĩa vụ do Nhà nước quy định trong pháp luật. Chủ thể của quan hệ pháp luật có thể là cá nhân, tổ chức. Trong hụi, họ, biêu, phường chủ thể tham gia là cá nhân.
Trong quan hệ hụi, họ, biêu, phường chủ thể tham gia quan hệ pháp luật là cá nhân, được thể hiện dưới vai trò là chủ hụi và thành viên tham gia hụi (hụi viên).
– Chủ hụi: Chủ hụi là người tổ chức, quản lí hụi, thu các phần hụi và giao các phần hụi đó cho thành viên được lĩnh hụi trong mỗi thời kì mở hụi cho đến khi kết thúc hụi, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Chủ hụi phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Tùy theo loại hụi mà có các loại chủ hụi: chủ hụi đồng thời là thành viên trong dây hụi (hụi không có lãi và hụi có lãi đầu thảo) và chủ hụi không là thành viên trong dây hụi (chủ hụi hưởng hoa hồng).
– Thành viên: Thành viên là người tham gia hụi, góp phần hụi và được lĩnh hụi. Thành viên có thể góp một hoặc nhiều phần hụi trong một hụi.
2. Đặc điểm pháp lý của hụi họ:
Xét mối quan hệ hụi họ ta thấy, bản chất của việc chơi hụi là một hình thức để dành dụm của cải, một loại giao dịch dân sự dưới dạng hợp đồng. Đây là sự tổ chức dây chuyền, tập trung vận động được nhiều người tham gia đóng góp việc vay và cho vay của nhau, thể hiện đầy đủ đặc điểm của một hợp đồng vay tài sản.
Như vậy xét về hụi, họ, biêu, phường ta thấy, đây là một loại giao dịch dân sự vì nó là sự thỏa thuận của các bên nhằm xác lập, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Hụi họ cũng là một dạng hợp đồng dân sự nói chung và hợp đồng vay tài sản nói riêng vì nó có đầy đủ các đặc trưng của hợp đồng mà Bộ luật dân sự năm 2015 đã quy định.
3. Điều kiện để quan hệ hụi, họ, biêu, phường có hiệu lực:
Hụi, họ, biêu, phường là một loại giao dịch dân sự, một dạng của hợp đồng vay tài sản vì vậy trong quá trình thực hiện và áp dụng pháp luật về hụi họ cần chú ý các quy định chung của
– Về điều kiện có hiệu lực
Bộ luật dân sự năm 2015 quy định, giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau:
+ Người tham gia giao dịch có năng lực hành vi dân sự;
+ Mục đích và nội dụng của giao dịch không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội;
+ Người tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện.
* Hình thức
+ Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.
+ Trong trường hợp pháp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản, phải có công chứng hoặc chứng thực, phải đăng kí hoặc xin phép thì tuân thủ theo các quy định đó.
Khi tham gia chơi hụi, các thành viên cần chú ý các điều kiện có hiệu lực này để tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Các cơ quan Nhà nước cần lưu ý các điều kiện nêu trên khi giải quyết các tranh chấp về hụi, họ đế áp dụng đúng pháp luật.
4. Phân loại hụi, họ, biêu, phường:
* Hụi không có lãi
Là hụi mà theo thỏa thuận của những người tham gia hụi, thành viên được lĩnh hụi nhận các phần hụi và không phải trả lãi cho các thành viên khác. Thành viên đã lĩnh hụi có nghĩa vụ tiếp tục góp hụi để các thành viên khác lĩnh cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh hụi. Như vậy theo thỏa thuận hoặc theo bốc thăm, người lĩnh hụi qua góp bằng cách nhận trực tiếp hoặc thông qua chủ hụi. Số tiền mà các thành viên được lĩnh hụi đều bằng nhau. Hình thức này mang tính chất tương thân, tương ái giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên trong hụi.
Hụi này không phát sinh lãi, các thành viên thực hiện nghĩa vụ chủ yếu dựa trên sự tự giác.
* Hụi có lãi:
Hụi có lãi mà theo thỏa thuận giữa những người tham gia hụi, thành viên được lĩnh hụi nhận các phần hụi khi đến kì mở hụi và phải trả lãi cho các thành viên khác. Thành viên đã lĩnh hụi có nghĩa vụ tiếp tục góp phần hụi để các thành viên khác được lĩnh cho đến khi thành viên cuối cũng lĩnh hụi.
Hụi này mang bản chất kinh doanh, có lãi. Các thành viên bỏ phiếu kín để xác định người được lĩnh hụi trong kì mở hụi. Ai bỏ lãi suất cao nhất thì được hốt hụi trước, các thành viên khác chỉ phải trả đóng góp phần hụi khi đã trừ đi mức lãi suất mà họ đưa ra. Loại họ này thông thường có nhiều thành viên tham gia với khoản tiền góp hụi lớn và các thành viên ngay từ đầu đã có ý thức kinh doanh tiền tệ. Thành viên nào muốn lĩnh hụi sớm thường phải trả một khoản lãi suất khá cao cho những thành viên khác để được lấy trước khi cần huy động vốn làm ăn. Hụi có lãi được thể hiện qua 2 loại sau:
– Hụi đầu thảo: Là loại hụi mà theo sự thỏa thuận giữa những người tham gia hụi, chủ hụi được lĩnh toàn bộ các phần hụi trong một kì mở hụi và không phải trả lãi cho các thành viên khác. Trong các kì mở hụi khác, thành viên trả lãi cao nhất được lĩnh hụi và phải trả lãi cho các thành viên khác.
Chủ hụi (chủ thảo) có trách nhiệm thu tiền của các thành viên khác để giao cho thành viên được lĩnh hụi và có nghĩa vụ đóng hụi chết kể từ lần khui hụi tiếp theo cho đến khi dây hụi kết thúc.
– Hụi hưởng hoa hồng: Là hụi mà theo sự thỏa thuận giữa những người tham gia hụi, chủ hụi có trách nhiệm thu phần hụi của các thành viên góp hụi để giao cho thành viên được lĩnh hụi. Thành viên được lĩnh hụi phải trả lãi cho các thành viên khác và phải trả một khoản hoa hồng cho chủ hụi. Mức hoa hồng do những người tham gia hụi thỏa thuận. Chủ hụi không phải là thành viên của dây hụi. Các thành viên đều phải bốc thăm trả lãi suất. Theo quy ước thành viên nào trả lãi cao nhất thì được lĩnh hụi, số tiền này được coi là tiền lãi của các thành viên khác.
5. Trách nhiệm chịu rủi ro khi chơi hụi:
Tóm tắt câu hỏi:
Kính chào quý luật sư, nhờ luật sư giải đáp giúp tôi một số vướng mắc sau: Nội dung như sau, mẹ tôi có chơi hụi của các chủ hụi khác trong xóm, do kẹt tiền nên mẹ tôi hốt hụi hết lần này đến lần khác, việc hốt hụi với giá quá cao nên hốt không được bao nhiêu, cứ hốt hoài như vậy hụi xoay hụi để đóng cũng không đủ, đến nay mẹ tôi không còn khả năng để chi trả nữa thì các chủ hụi đến nhà tôi để đòi, mẹ tôi có đi nơi khác làm ăn để có thêm thu nhập về đóng hụi, các chủ hụi cũng biết mẹ tôi đi làm như vậy.
Nhưng chưa dừng lại ở đó, họ nói tôi có chơi hụi của họ nhưng thực tế tôi không có chơi hụi và họ bảo mẹ tôi lấy tên tôi chơi hụi để hốt, tôi có hỏi mẹ tôi thì mẹ tôi cũng xác nhận là có lấy tên tôi để chơi hụi.
Vậy luật sư cho tôi hỏi:
– Khi mẹ tôi không còn khả năng chi trả và không còn tài sản nào thì khi mẹ tôi bị kiện có bị gì hay không?
– Việc mẹ tôi lấy tên tôi để hốt hụi trong khi tôi không biết thì tôi có phải trả hay không?
– Khi chủ hụi giao hụi cho mẹ tôi mà không có kí xác nhận giao hụi thì họ có bắt mẹ tôi phải trả hay không?
– Khi hốt hụi quá cao, chẳng hạn như hụi 1.000.000Đ mà bỏ đến tận 720.000Đ để được hốt thì khi ra Tòa án mẹ tôi có được yêu cầu phía Tòa án giảm bớt cho mẹ tôi không?
– Khi có người chủ hụi dẫn người lạ (như các hội viên, thanh niên quậy phá) đến nhà tôi thì có được hay không? Nếu họ có hâm dọa thì bị xử lí như thế nào? Mong rằng quý luật sư tư vấn cho tôi những ý kiến trên, vì hiện giờ tâm lí của cả gia đình tôi đang rất bất ổn, luôn lo sợ có những chuyện không hay xảy ra với gia đình mình, xin chân thành chia sẽ đến luật sư!
Luật sư tư vấn:
Điều 471
“Điều 471. Họ, hụi, biêu, phường
1. Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.
2. Việc tổ chức họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật.
3. Trường hợp việc tổ chức họ có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định của Bộ luật này.
4. Nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi.”
– Thứ nhất: Mẹ bạn lấy hụi nhưng sau đó không còn khả năng chi trả hàng tháng cho những người chơi khác. Do đó, những người này có quyền yêu cầu khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp quận, huyện nơi mẹ bạn đang cư trú để yêu cầu thanh toán số tiền phải đóng.
– Thứ hai: Mẹ bạn lấy hụi nhưng lại ghi tên bạn. Tuy nhiên, bạn chưa từng ủy quyền để mẹ bạn lấy số tiền đó. Điều 385 Bộ luật dân sự 2015 định nghĩa về hợp đồng như sau:
“Điều 385. Khái niệm hợp đồng
Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.”
Do vậy, giữa bạn và người chủ hụi chưa từng có với nhau hợp đồng. Bạn không có nghĩa vụ phải thanh toán số tiền phải trả hàng tháng.
– Thứ ba: Về vấn đề lãi suất:
Khoản 3 Điều 471 Bộ luật dân sự 2015 quy định trường hợp việc tổ chức họ có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định của Bộ luật này.
Do đó, phần lãi suất cao hơn 20%/năm/ khoản tiền thì sẽ không được pháp luật công nhận.
– Thứ tư: Nếu người chủ hụi kéo theo những người khác đến quậy phá, hăm dọa gia đình thì bạn có thể trình báo đến cơ quan công an cấp xã, phường nơi bạn đang cư trú. Những người đó có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 5
