Khi toà án tuyên xử phạt tù không quá 03 năm thì căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và những tình tiết giảm nhẹ khác được pháp luật quy định, nếu xét thấy người phạm tội không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù thì Tòa án cho hưởng án treo và sẽ ấn định thời gian thử thách theo quy định của pháp luật. Vậy việc rút ngắn thời gian thử thách án treo được pháp luật quy định như thế nào?
Mục lục bài viết
- 1 1. Quy định về việc rút ngắn thời gian thử thách án treo:
- 2 2. Mục đích của quy định rút ngắn thời gian thử thách án treo:
- 2.1 2.1. Khuyến khích người chấp hành án treo cải tạo tiến bộ, tuân thủ pháp luật:
- 2.2 2.2. Thể hiện tính nhân đạo và khoan hồng của Nhà nước trong chính sách hình sự:
- 2.3 2.3. Góp phần giảm tải cho công tác quản lý, giám sát thi hành án hình sự ở cơ sở:
- 2.4 2.4. Tạo điều kiện để người được hưởng án treo sớm hòa nhập xã hội, ổn định cuộc sống:
- 3 3. Quy trình rút ngắn thời gian thử thách đối với người hưởng án treo:
1. Quy định về việc rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Thời gian thử thách chính là thời gian cần thiết để cho những người được hưởng án treo chứng tỏ về sự tự cải tạo của mình trong điều kiện mà không bị cách ly khỏi đời sống xã hội và được Toà án ấn định.
Thời gian thử thách cũng chính là thời gian người bị án treo được giao cho các cơ quan nhà nước hoặc cho các tổ chức xã hội nơi mà người đó làm việc hoặc thường trú để thực hiện theo dõi, giáo dục. Đó là ràng buộc pháp lý đối với những người bị án và để các cơ quan có trách nhiệm kiểm tra về kết quả sự tự cải tạo của người này.
Đây là khoảng thời gian để khẳng định điều kiện “không phạm tội mới có thỏa mãn hay không” để tiến hành cho phép được miễn chấp hành hình phạt tù hay người phạm tội buộc phải chấp hành hình phạt đã được tuyên đó. Cụ thể là người được hưởng án treo sẽ chỉ được miễn chấp hành hình phạt tù nếu như trong thời gian thử thách người đó không phạm tội mới; ngược lại thì họ sẽ phải chấp hành hình phạt tù nếu như họ phạm tội mới trong thời gian này.
Rút ngắn thời gian thử thách án treo có những nội dung cần lưu ý như sau:
1.1. Điều kiện rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Theo Điều 89 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, pháp luật quy định cụ thể về việc rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo. Theo đó, người đang chấp hành án treo có thể được xem xét đề nghị rút ngắn thời gian thử thách nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện luật định sau đây:
(1) Họ đã chấp hành được ít nhất là 1/2 thời gian thử thách của án treo.
(2) Họ đã có nhiều tiến bộ mà được thể hiện bằng việc là trong thời gian thử thách họ đã chấp hành nghiêm pháp luật, những nghĩa vụ theo Luật Thi hành án hình sự năm 2019; họ tích cực học tập, lao động, sửa chữa các lỗi lầm của mình hoặc lập được các thành tích trong lao động sản xuất, trong bảo vệ an ninh Tổ quốc đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền trao khen thưởng.
(3) Họ được Ủy ban nhân dân cấp xã, các cơ quan, tổ chức được giao việc giám sát, giáo dục họ đưa đề nghị rút ngắn thời gian thử thách bằng văn bản.
Đối chiếu với căn cứ Điều 87 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định về nghĩa vụ của người hưởng án treo như sau:
- Có mặt theo giấy triệu tập và cam kết việc chấp hành án theo quy định tại khoản 1 Điều 85 của Luật Thi hành án hình sự 2019;
- Thực hiện nghiêm chỉnh cam kết trong việc tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ công dân, nội quy, quy chế của nơi cư trú, nơi làm việc, học tập; chấp hành đầy đủ hình phạt bổ sung, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp vì lý do khách quan được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận;
- Chịu sự giám sát, giáo dục của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi cư trú, nơi làm việc. 4. Chấp hành quy định tại Điều 92 của Luật Thi hành án hình sự 2019;
- Phải có mặt theo yêu cầu của Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu;
- Hằng tháng phải báo cáo bằng văn bản với Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục về tình hình chấp hành nghĩa vụ của mình. Trường hợp vắng mặt theo quy định tại khoản 1 Điều 92 của Luật Thi hành án hình sự 2019 thì khi hết thời hạn vắng mặt, người được hưởng án treo phải báo cáo về tình hình chấp hành nghĩa vụ của mình.
Ngoài ra, nếu như người được hưởng án treo mà lập công hoặc họ mắc các bệnh hiểm nghèo đồng thời họ có đủ các điều kiện đã nêu trên thì Tòa án có thể ra quyết định rút ngắn thời gian thử thách còn lại của họ.
Lập công và mắc bệnh hiểm nghèo được hiểu như sau:
(1) “Lập công” là trường hợp những người được hưởng án treo có:
- Họ có những hành động giúp các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hiện ra, truy bắt, điều tra các tội phạm;
- Họ cứu được người khác mà đang lâm vào trong tình thế hiểm nghèo hoặc họ cứu được tài sản mà có giá trị trên 50 triệu đồng của nhà nước, của tập thể, của công dân trong thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn;
- Họ có sáng kiến mà được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc họ có các thành tích xuất sắc trong lao động, trong học tập, chiến đấu, trong công tác mà được cơ quan nhà nước có thẩm quyền trao khen thưởng, xác nhận.
(2) “Mắc bệnh hiểm nghèo” là những trường hợp mà bệnh viện cấp tỉnh, hay bệnh viện quân đội cấp quân khu trở lên đã có kết luận là những người được hưởng án treo họ đang bị bệnh nguy hiểm đến tính mạng mà khó có các phương thức chữa trị. Như:
- Bệnh ung thư giai đoạn cuối;
- Bệnh xơ gan cổ trướng;
- Bệnh lao nặng độ 4 kháng thuốc;
- Bệnh bại liệt;
- Bệnh suy tim độ 3;
- Bệnh suy thận độ 4 trở lên;
- Bệnh HIV giai đoạn AIDS đang có các nhiễm trùng cơ hội mà không có khả năng tự chăm sóc bản thân và có nguy cơ tử vong cao.
1.2. Mức rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Theo khoản 2 Điều 8 Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP quy định về điều kiện và mức rút ngắn thời gian thử thách của án treo như sau: Mỗi năm người được hưởng án treo chỉ được rút ngắn thời gian thử thách một lần từ 01 tháng đến 01 năm. Người được hưởng án treo có thể được rút ngắn thời gian thử thách nhiều lần, nhưng phải bảo đảm thực tế chấp hành thời gian thử thách là ba phần tư thời gian thử thách Tòa án đã tuyên.
Như vậy, mỗi năm người được hưởng án treo chỉ được xem xét rút ngắn thời gian thử thách 01 lần với mức rút ngắn từ 01 tháng đến 01 năm tùy theo mức độ cải tạo, tiến bộ của họ.
Người được hưởng án treo có thể được rút ngắn thời gian thử thách nhiều lần nhưng phải bảo đảm rằng thời gian thực tế đã chấp hành không dưới 3/4 tổng thời gian thử thách mà Tòa án đã tuyên trong bản án.
2. Mục đích của quy định rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Quy định về rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo là một trong những chính sách hình sự nhân đạo, thể hiện rõ tinh thần khoan hồng của pháp luật Việt Nam. Cụ thể, mục đích của quy định này thể hiện qua các khía cạnh sau:
2.1. Khuyến khích người chấp hành án treo cải tạo tiến bộ, tuân thủ pháp luật:
Việc cho phép rút ngắn thời gian thử thách là động lực để người được hưởng án treo nỗ lực cải tạo, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình trong thời gian thử thách. Khi biết rằng quá trình rèn luyện tốt, có tiến bộ sẽ được Tòa án xem xét rút ngắn thời gian thử thách, người chấp hành án sẽ chủ động hơn trong việc sửa chữa sai lầm, hòa nhập cộng đồng và tránh xa các hành vi vi phạm mới. Đây chính là cách pháp luật tạo “cơ chế thưởng” để khuyến khích hành vi tích cực trong thi hành án.
2.2. Thể hiện tính nhân đạo và khoan hồng của Nhà nước trong chính sách hình sự:
Quy định rút ngắn thời gian thử thách còn phản ánh tính nhân văn, khoan dung và chính sách hướng thiện của Nhà nước đối với người phạm tội. Pháp luật không chỉ dừng lại ở việc trừng phạt mà còn tạo cơ hội để người phạm tội được sửa sai và tái hòa nhập xã hội trong điều kiện nhẹ nhàng hơn. Khi người được hưởng án treo đã chứng minh được sự cải tạo tốt, Nhà nước sẵn sàng công nhận nỗ lực đó bằng việc rút ngắn thời gian giám sát, thể hiện sự tin tưởng và khuyến khích họ trở thành công dân có ích.
2.3. Góp phần giảm tải cho công tác quản lý, giám sát thi hành án hình sự ở cơ sở:
Một mục tiêu thực tế khác của việc rút ngắn thời gian thử thách là giảm áp lực cho cơ quan thi hành án hình sự và chính quyền địa phương trong công tác giám sát, quản lý người chấp hành án treo. Khi một số người đã có quá trình chấp hành tốt được rút ngắn thời gian thử thách, lực lượng Công an xã, phường và cơ quan thi hành án có thể tập trung nguồn lực giám sát hiệu quả hơn đối với những trường hợp còn có nguy cơ tái phạm hoặc vi phạm nghĩa vụ. Qua đó quy định này giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý trong lĩnh vực thi hành án hình sự.
2.4. Tạo điều kiện để người được hưởng án treo sớm hòa nhập xã hội, ổn định cuộc sống:
Rút ngắn thời gian thử thách cũng đồng nghĩa với việc giảm bớt các ràng buộc pháp lý đối với người đang chịu án treo, từ đó giúp họ tái hòa nhập đời sống xã hội nhanh hơn. Khi được công nhận đã hoàn thành thời gian thử thách, người chấp hành án có thể tự do hơn trong việc học tập, lao động, làm việc hoặc di chuyển; từ đó sớm ổn định cuộc sống và hòa nhập cộng đồng. Đây là một yếu tố quan trọng góp phần phòng ngừa tái phạm, bởi người được tạo điều kiện ổn định cuộc sống thường có ý thức giữ gìn danh dự và tuân thủ pháp luật.
3. Quy trình rút ngắn thời gian thử thách đối với người hưởng án treo:
Theo Điều 90 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, việc rút ngắn thời gian thử thách của án treo được thực hiện theo trình tự và thủ tục chặt chẽ với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan giám sát, giáo dục, cơ quan thi hành án hình sự, Tòa án và Viện kiểm sát. Cụ thể:
3.1. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã và đơn vị quân đội:
Ủy ban nhân dân cấp xã (nơi người được hưởng án treo cư trú) và đơn vị quân đội (nếu người đó thuộc lực lượng vũ trang) có trách nhiệm:
- Rà soát những trường hợp người được hưởng án treo đủ điều kiện rút ngắn thời gian thử thách theo khoản 1 Điều 89 Luật Thi hành án hình sự;
- Lập báo cáo kèm các tài liệu liên quan gửi cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu để đề nghị xem xét, lập hồ sơ rút ngắn thời gian thử thách.
3.2. Thẩm quyền và thời hạn lập hồ sơ đề nghị:
- Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được báo cáo:
+ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tiến hành lập hồ sơ và có văn bản đề nghị rút ngắn thời gian thử thách đối với người đủ điều kiện, gửi đến Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp.
+ Nếu xét thấy không đủ điều kiện, cơ quan này phải thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo.
- Đối với lực lượng quân đội, trong thời hạn 07 ngày kể từ khi nhận được báo cáo:
+ Cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu lập hồ sơ và có văn bản đề nghị gửi đến Tòa án quân sự khu vực và Viện kiểm sát quân sự khu vực.
+ Trường hợp không đủ điều kiện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu phải thông báo bằng văn bản cho đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo.
3.3. Hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Đơn đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của người được hưởng án treo;
- Bản sao bản án (đối với lần đầu) hoặc bản sao quyết định thi hành án treo (nếu đề nghị từ lần thứ hai trở đi);
- Văn bản đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo;
- Tài liệu chứng minh về việc người được hưởng án treo lập công, được khen thưởng hoặc mắc bệnh hiểm nghèo (nếu có), kèm quyết định khen thưởng, giấy xác nhận hoặc kết luận y tế của bệnh viện cấp tỉnh hoặc bệnh viện cấp quân khu trở lên;
- Bản sao quyết định rút ngắn thời gian thử thách (nếu đã được rút ngắn trong các lần trước).
3.4. Phiên họp xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách án treo:
Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Chánh án Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc Chánh án Tòa án quân sự khu vực nơi người được hưởng án treo cư trú hoặc làm việc sẽ:
- Thành lập Hội đồng xét rút ngắn thời gian thử thách, trong đó bao gồm 03 Thẩm phán;
- Tổ chức phiên họp có sự tham gia của Kiểm sát viên Viện kiểm sát cùng cấp để xem xét, đánh giá hồ sơ và quyết định việc chấp nhận toàn bộ, chấp nhận một phần hoặc không chấp nhận rút ngắn thời gian thử thách.
Trường hợp hồ sơ cần bổ sung theo yêu cầu của Tòa án, thời hạn mở phiên họp được tính lại kể từ ngày Tòa án nhận đủ hồ sơ bổ sung.
3.5. Ban hành và gửi quyết định của Tòa án:
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ khi ra quyết định, Tòa án phải gửi bản quyết định về việc rút ngắn thời gian thử thách đến các cơ quan, tổ chức có liên quan, gồm:
- Người được hưởng án treo;
- Viện kiểm sát cùng cấp và Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp;
- Cơ quan đề nghị rút ngắn thời gian thử thách;
- Tòa án đã ra quyết định cho hưởng án treo;
- Sở Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định cho hưởng án treo đặt trụ sở.
Có thể thấy, thủ tục rút ngắn thời gian thử thách của án treo được pháp luật quy định rất cụ thể, chặt chẽ và minh bạch, bảo đảm sự xem xét khách quan, đúng điều kiện và trình tự. Người được hưởng án treo khi có quá trình cải tạo tốt, chấp hành nghiêm pháp luật, có thành tích hoặc lập công hoàn toàn có thể được Tòa án xem xét rút ngắn thời gian thử thách, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái hòa nhập cộng đồng sớm hơn.
THAM KHẢO THÊM:
Tư vấn pháp luật qua Zalo
Liên hệ với Luật sư để được hỗ trợ:
Tư vấn pháp luật qua Zalo 
