Quy định về các phương thức kê khai tài sản, thu nhập? Điều kiện cán bộ, công chức kê khai tài sản, thu nhập? Quy định về thời điểm kê khai tài sản, thu nhập?
Kê khai tài sản, thu nhập là một thuật ngữ khá quen thuộc. Hiện nay, việc kê khai tài sản, thu nhập được xem là một trong số những biện pháp được sử dụng nhằm mục đích để có thể hạn chế tình trạng tham nhũng trong các chủ thể là những cán bộ, công chức. Pháp luật nước ta cũng đã ban hành các quy định cụ thể về việc kê khai tài sản, thu nhập trong các văn bản pháp luật liên quan. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu quy định phương thức và thời điểm kê khai tài sản, thu nhập?
Căn cứ pháp lý:
–
– Nghị định 130/2020/NĐ-CP.
Mục lục bài viết
1. Quy định về các phương thức kê khai tài sản, thu nhập:
Chúng ta hiểu đơn giản kê khai tài sản, thu nhập chính là việc các chủ thể ghi lại một cách rõ ràng, đầy đủ, chính xác đối với các loại tài sản, thu nhập, biến động tài sản, thu nhập cần phải kê khai, nguồn gốc của các loại tài sản, thu nhập được tăng thêm của các cán bộ, công chức theo mẫu
Căn cứ Điều 36 Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018, pháp luật quy định hiện nay có 03 hình thức được sử dụng để kê khai tài sản, thu nhập cụ thể đó là kê khai lần đầu, kê khai bổ sung và kê khai hằng năm. Theo đó thì mỗi hình thức kê khai sẽ lại được áp dụng với một đối tượng là các cán bộ, công chức khác nhau. Cụ thể như sau:
– Kê khai lần đầu sẽ được thực hiện đối với: Các chủ thể là những người đang giữ vị trí công tác hoặc lần đầu giữ vị trí công tác bao gồm: Các cán bộ, công chức; Sĩ quan Công an và Quân đội, quân nhân chuyên nghiệp; Chủ thể là người giữ chức vụ từ Phó trưởng phòng và tương đương trở lên công tác tại đơn vị sự nghiệp công lập và một số các đối tượng khác theo quy định pháp luật.
– Kê khai bổ sung sẽ được thực hiện đối với: Các chủ thể là những người có nghĩa vụ kê khai có biến động về tài sản, thu nhập trong năm có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên.
– Kê khai hằng năm sẽ được thực hiện đối với: Các chủ thể là những người giữ chức vụ từ Giám đốc Sở trở lên; chủ thể là người công tác tổ chức cán bộ, quản lý tài chính công, tài sản công, đầu tư công hoặc trực tiếp tiếp xúc và giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khác không phải giữ chức vụ từ Giám đốc Sở trở lên.
Cần lưu ý rằng, tại Khoản 3 Điều 15 Nghị định 130/2020/NĐ-CP của Chính Phủ quy định, cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập có thể tổ chức lựa chọn ngẫu nhiên đối với người cần được xác minh. Như vậy, ta nhận thấy, trong các đối tượng phải kê khai hằng năm, sẽ có các chủ thể là những cán bộ, công chức được lựa chọn một cách ngẫu nhiên để nhằm mục đích xác minh việc kê khai.
Các đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập trên thực tế không chỉ phải kê khai tài sản, thu nhập của mình mà khoản 1 Điều 33 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 còn yêu cầu các chủ thể là những đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập và biến động về tài sản, thu nhập ở trên phải kê khai của vợ hoặc chồng, con chưa thành niên.
2. Điều kiện cán bộ, công chức kê khai tài sản, thu nhập:
Theo Khoản 2 Điều 33 Nghị định 130/2020/NĐ-CP của Chính Phủ quy định nội dung như sau:”Người có nghĩa vụ kê khai phải kê khai trung thực về tài sản, thu nhập, giải trình trung thực về nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm theo trình tự, thủ tục quy định tại Luật này và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc kê khai tài sản, thu nhập.”
Như vậy, ta nhận thấy rằng, khi các chủ thể thực hiện việc kê khai tài sản, thu nhập, các chủ thể là những cán bộ, công chức sẽ có trách nhiệm cần phải kê khai một cách trung thực về tài sản, thu nhập cũng như những cán bộ, công chức cần phải giải trình về nguồn gốc của tài sản, thu nhập khi nó tăng thêm. Cùng với đó, các chủ thể là những cán bộ, công chức phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc này.
Bên cạnh đó, bản kê khai tài sản, thu nhập này cũng sẽ được công khai tại cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mà chủ thể này thường xuyên làm việc.
Đặc biệt, chủ thể là người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị nếu như thiếu trách nhiệm trong việc tổ chức kê khai, công khai bản kê khai, nộp bản kê khai thì theo quy định của pháp luật hiện hành, căn cứ vào tính chất, mức độ mà người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị sẽ bị kỷ luật khiển trách, cảnh cáo hoặc giáng chức (theo quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 21 Nghị định 130/2020).
3. Quy định về thời điểm kê khai tài sản, thu nhập:
Như đã phân tích cụ thể ở trên, theo Điều 36 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, hiện nay, có ba hình thức để kê khai tài sản, thu nhập đó chính là: kê khai lần đầu, kê khai bổ sung khi có biến động về tài sản, thu nhập trong năm có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên; kê khai hằng năm.
Kê khai lần đầu:
Trong đó, kê khai lần đầu sẽ được áp dụng với các trường hợp là những người hiện đang giữ các vị trí công tác và lần đầu giữ vị trí công tác trong các trường hợp cụ thể sau đây:
– Thực hiện kê khai lần đầu với các cán bộ, công chức.
– Thực hiện kê khai lần đầu với các sĩ quan Công an nhân dân; sĩ quan Quân đội nhân dân, quân nhân chuyên nghiệp.
– Thực hiện kê khai lần đầu với các chủ thể là người giữ chức vụ từ Phó trưởng phòng và tương đương trở lên công tác tại đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, người được cử làm đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Trong đó, với chủ thể là người hiện đang giữ vị trí công tác thì chủ thể đó sẽ cần phải hoàn thành việc kê khai trước ngày 31/12/2019. Còn đối với người lần đầu giữ vị trí công tác (người mới được tuyển dụng vào công chức) thì chủ thể đó sẽ cần phải hoàn thành việc kê khai chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày mà người đo được tiếp nhận, tuyển dụng, bố trí vào vị trí công tác.
Như vậy, ta có thể thấy, pháp luật quy định đối với những đối tượng cán bộ, công chức mới được tuyển dụng cũng phải kê khai tài sản, thu nhập trong 10 ngày từ ngày được tuyển dụng.
Kê khai bổ sung:
Bên cạnh đó thì những đối tượng có trách nhiệm phải kê khai lần đầu tài sản, thu nhập nếu trong năm có biến động tăng hoặc giảm tài sản, thu nhập có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên thì đều sẽ có trách nhiệm cần phải kê khai bổ sung.
Kê khai hằng năm:
Tại khoản 3 Điều 36 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, việc kê khai hằng năm được thực hiện trong trường hợp sau đây:
– Việc kê khai hằng năm được thực hiện với người giữ chức vụ từ Giám đốc Sở trở lên (việc kê khai hằng năm này phải được hoàn thành trước 31/12).
– Việc kê khai hằng năm được thực hiện với những người không thuộc trường hợp trên thì phải làm công tác tổ chức cán bộ, quản lý tài chính công, tài sản công, đầu tư công hoặc trực tiếp tiếp xúc, giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khác (việc kê khai hằng năm này phải được hoàn thành trước 31/12).
Để nhằm mục đích hướng dẫn cụ thể quy định này, theo Điều 10 Nghị định 130/2020/NĐ-CP của Chính Phủ cũng quy định, chủ thể là người có nghĩa vụ kê khai trong hai trường hợp nêu trên bao gồm:
– Chủ thể là người có nghĩa vụ kê khai là các ngạch công chức và chức danh cụ thể như: Chấp hành viên, điều tra viên, kế toán viên, kiểm lâm viên, kiểm soát viên ngân hàng, kiểm soát viên thị trường, kiểm toán viên, kiểm tra viên của Đảng, kiểm tra viên hải quan, kiểm tra viên thuế, thanh tra viên và thẩm phán.
– Chủ thể là người có nghĩa vụ kê khai là người đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.
– Chủ thể là người có nghĩa vụ kê khai là những người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý từ Phó trưởng phòng trở lên công tác trong 105 lĩnh vực nêu tại phụ lục III ban hành kèm theo Nghị định số 130/2020/NĐ-CP của Chính Phủ.
Chúng ta nhận thấy rằng, đây là một quy định có ý nghĩa rất quan trọng bởi vì các đối tượng được nêu trên là những đối tượng có cơ hội tham nhũng, có nguy cơ tham nhũng cao hơn so với các nhóm khác nên sẽ cần phải kiểm soát thu nhập, tài sản hằng năm.
Đặc biệt, các chủ thể là những người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thiếu trách nhiệm trong việc tổ chức việc kê khai, công khai bản kê khai, nộp bản kê khai thì căn cứ cụ thể vào tính chất, mức độ mà bị kỷ luật khiển trách, cảnh cáo hoặc sẽ bị giáng chức.
Chọn ngẫu nhiên cán bộ, công chức kê khai tài sản, thu nhập:
Theo quy định pháp luật, tất cả các cán bộ, công chức đều cũng có thể được chọn một cách ngẫu nhiên để thực hiện việc xác minh thu nhập, tài sản. Qua đó, cũng sẽ góp phần quan trọng đảm bảo ít nhất 10% các chủ thể là những cán bộ, công chức có nghĩa vụ kê khai hàng năm phải được xác minh.
Cũng cần lưu ý rằng, dù được quy định là xác định một cách ngẫu nhiên nhưng cũng cần phải đảm bảo ít nhất có 01 người là người đứng đầu hoặc cấp phó của chủ thể là người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị. Việc kê khai thu nhập, tài sản của các đối tượng này sẽ được thực hiện vào thời điểm tiến hành kê khai hằng năm.
