Quota là gì? Cách tính hạn ngạch và tác động của Quota đến nền kinh tế?

Dịch theo một quy tắc tiếng Anh thông thường thì Quota có nghĩa là “hạn ngạch”, nó có nghĩa là giới hạn tối đa của cơ quan Nhà nước về giá trị hay khối lượng hàng hóa mà các doanh nghiệp được phép thực hiện nhập khẩu hoặc xuất khẩu trong một kì được cho phép.

1. Quota là gì?

Quota (Cô ta) là hạn ngạch về số lượng (hoặc giá trị) mặt hàng do Nhà nước ấn định được phép xuất hoặc nhập khẩu qua thị trường trong thời hạn nhất định. Biện pháp này áp dụng đối với một số mặt hàng có tầm quan trọng đặc biệt với nền kinh tế trong nước.

Một cách khác về Quota có thể hiểu được chính là quy định mỗi quốc gia nhất định về hạn mức số lượng của một mặt hàng, một nhóm hàng hóa được cấp phép chấp nhận xuất nhập khẩu trên thị trường trong một khoảng không gian nhất định thông qua nhiều hình thức hàng hóa khác nhau.

Hạn ngạch nhập khẩu là hạn chế trực tiếp về số lượng một số hàng hóa được nhập khẩu vào một nước. Hạn chế này thường được thực hiện dưới dạng ban hành các giấy phép nhập khẩu cho một nhóm các cá nhân hoặc công ty. Ví dụ, Hoa Kỳ áp dụng hạn ngạch đối với pho-mát nhập khẩu theo đó chỉ các công ty thương mại được cho cấp phép mới được tham gia nhập hàng và hàng năm chỉ được phân bổ một khối lượng pho-mát nhập khẩu tối đa nhất định.

Dù là mang ý nghĩa nào nhưng những quy định của Nhà nước trong vấn đề quản lý hàng hóa trong xuất nhập khẩu của các công ty, doanh nghiệp cần đảm bảo được mục tiêu cũng như chất lượng của hàng hóa trên thực tế mang tính pháp lý của Quota không được cao, không minh bạch nhưng rất dễ để lại biến tướng.

2. Điều kiện được áp dụng Quota (hạn ngạch):

Không phải trong trường hợp nào cũng có thể áp dụng được hạn ngạch cũng không thể tự ý sử dụng, quá trình sử dụng hạn ngạch cần phải được sự cho phép của quản lý mỗi quốc gia trong và ngoài nước, áp dụng theo đúng quy định nhất định một cách rõ ràng trong những định luật hiện nay. Trong đó theo điều, XI – CATT Ban hành vào năm 1994 quy định rõ ràng: 

”Các quốc gia không được tự ý sử dụng biện pháp hạn ngạch để tránh những trường hợp hạn ngạch không minh bạch, sự biến tướng và tạo điều kiện cho cơ hội phát sinh các vấn đề tiêu cực…”.

Hạn ngạch sẽ được áp dụng trong một số những trường hợp nhất định như:

• Hạn ngạch với mục đích bảo vệ các loại động vật quý hiếm
• Hạn ngạch bảo vệ sức khỏe con người
• Hạn ngạch bảo vệ đạo đức xã hội
• Hạn ngạch đem tới những giá trị về văn hóa, nghệ thuật, lịch sử, tài nguyên thiên nhiên quý hiếm, khảo cổ,…

Nhưng bên cạnh đó, hạn ngạch được WTO quy định kèm theo những điều kiện tùy quốc gia phải nắm lòng để nhằm mục đích đáp ứng được như:

• Những quốc gia bị hạn chế sản xuất tiêu dùng những mặt hàng hóa ở các thị trường khác trong nước.
• Các quốc gia thực hiện những cam kết về sử dụng và thay đổi hạn ngạch của mình không làm ảnh hưởng đến lợi ích của các thành viên trong các quốc gia cũng như nới lỏng những quy định mức hạn ngạch sau khi kinh tế có dấu hiệu chuyển biến và phục hồi, phát triển sẽ dỡ bỏ hoàn toàn để thực đúng nhưng những nguyên tắc của WTO.
• Hạn ngạch mang tính pháp lý cao và áp dụng trong thời gian nhất định bởi vậy trong quá trình áp dụng hạn ngạch các quốc gia cần phải nhanh chóng công bố thời gian cũng như thay đổi hạn ngạch nhanh chóng và chi tiết nếu có.

Tuy nhiên, tại Điều XVIII - GATT ban hành năm1994, Tổ chức thương mại quốc tế (WTO) cũng cho phép các quốc gia được áp dụng Quota (hạn ngạch) trong các trường hợp đặc biệt như sau:

- Các quốc gia được áp dụng Quota (hạn ngạch) nhằm hạn chế tạm thời, khắc phục sự khan hiếm trầm trọng của thị trường về lương thực, thực phẩm hay yếu phẩm cần thiết khác

Ví dụ: Quota (hạn ngạch) xuất khẩu gạo, gỗ, than, dầu.

Các quốc gia được áp dụng Quota (hạn ngạch) trong trường hợp nhằm bảo vệ tình hình tài chính đối ngoại và cán cân thanh toán. Các quốc gia được áp dụng Quota (hạn ngạch) trong trường hợp thị trường tại quốc giá đó đang có dấu hiệu thâm hụt nặng nề và nghiệm trọng trong các vấn đề như dự trữ tiền tệ, hay số dự trữ hàng hóa hiện tại hiện quá ít và cần được bổ sung và nâng cao mức dự trữ mặt hàng hay nhóm hàng hóa đó lên một cách hợp lý nhất Bên cạnh đó, đối với những trường hợp của các nước đang phát triển thì có thể áp dụng được Quota (hạn ngạch) tại các chương trình trợ giúp của chính phủ trong việc đẩy mạnh và phát triển kinh tế, hay cũng có thể là hạn chế việc nhập khẩu hàng hóa để bảo vệ sự phát triển ổn định cho một số ngành công nghiệp trong nước.

3. Các hình thức Quota:

4. Quota (hạn ngạch) có giống với thuế quan?

+ Dạng theo từng nước: Tuỳ thuộc vào đặc điểm kinh tế của từng nước mà ta quy định danh sách những hàng hoá xuất hoặc nhập khẩu quản lý bằng hạn ngạch. Ngoài ra còn có ca loại hạn ngạch cấp cho các loại hàng hoá xuất hoặc nhập khẩu được hưởng chế độ ưu đãi thuế quan.

5. Hạn ngạch hàng hóa được quy định trong các văn bản nào?

Hiện tại danh mục hàng nhập khẩu theo hạn ngạch được liệt kê theo các văn bản sau:

• Thông tư 01/2017/TT-BCT 24/01/2017 Hạn ngạch NK từ các nước Liên minh kinh tế Á-Âu năm 2017, 2018, 2019
• Thông tư 03/2018/TT-BCT 30/03/2018 Điều hành hạn ngạch nhập khẩu muối, trứng gia cầm năm 2018;
• Thông tư 04/2018/TT-BCT 02/04/2018 Không áp dụng hạn ngạch muối, trứng gia cầm NK từ các nước Asean;
• Thông tư 07/2015/TT-BCT 12/05/2015 Không áp dụng hạn ngạch NK nguyên liệu thuốc lá từ Asean;
• Thông tư 12/2018/TT-BCT 15/06/2018 Hướng dẫn Luật Quản lý ngoại thương và Nghị định 69/2018/NĐ-CP;
• Thông tư 22/2018/TT-BCT 21/08/2018 Hướng dẫn đấu giá thí điểm hạn ngạch nhập khẩu đường năm 2018;
• Thông tư 25/2017/TT-BCT 29/11/2017 Hạn ngạch thuế quan nhập khẩu nguyên liệu thuốc lá năm 2018;
• Thông tư 56/2015/TT-BCT 31/12/2015 Hạn ngạch thuế suất 0% hàng nhập khẩu từ Lào;
• Thông tư liên tịch số 47/2011/TTLT-BCT-BTNMT 30/12/2011 Thủ tục, hạn ngạch nhập khẩu chất làm suy giảm tầng ô zôn.