Việt Nam là một quốc gia có Quốc ca, Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc hoa, Quốc phục,... Là một người con dân mang trong mình dòng máu lạc hồng thì không thể nào có thể không biết đến quốc ca. Vậy thì Quốc ca là gì? Ý nghĩa bài Tiến quân ca (Quốc ca Việt Nam) được nhận định ra sao?
Mục lục bài viết
1. Quốc ca là gì?
Quốc ca là một sáng tác âm nhạc yêu nước tượng trưng và gợi lên những bài điếu văn về lịch sử và truyền thống của một đất nước hoặc dân tộc. Phần lớn các bài quốc ca là diễu hành hoặc thánh ca theo phong cách riêng. Các quốc gia Mỹ Latinh, Trung Á và Châu Âu có xu hướng hướng tới các tác phẩm được trang trí công phu và đậm chất nghệ thuật hơn, trong khi các quốc gia ở Trung Đông, Châu Đại Dương, Châu Phi và Caribe sử dụng sự phô trương đơn giản hơn. Một số quốc gia được chia thành nhiều quốc gia hợp thành có các tác phẩm âm nhạc chính thức của riêng họ (chẳng hạn như với Vương quốc Anh, Nga và Liên Xô cũ); các bài hát của khu vực bầu cử của họ đôi khi được coi là quốc ca mặc dù họ không phải là quốc gia có chủ quyền.
Vào đầu thời kỳ cận đại, một số chế độ quân chủ châu Âu đã áp dụng các bài quốc ca của hoàng gia. Một số trong số những bản quốc ca này vẫn còn tồn tại trong việc sử dụng hiện nay. “God Save the King / Queen”, được trình diễn lần đầu tiên vào năm 1619, vẫn là bài hát hoàng gia của Vương quốc Anh và các vương quốc Khối thịnh vượng chung. La Marcha Real, được sử dụng làm quốc ca của chế độ quân chủ Tây Ban Nha vào năm 1770, được sử dụng làm quốc ca của Tây Ban Nha vào năm 1939. Đan Mạch vẫn giữ quốc ca của mình, Kong Christian stod ved højen mast (1780) cùng với quốc ca của nó (Der er et đất yndigt, thông qua 1835). Năm 1802, Gia Long ban hành một bài quốc ca theo kiểu Âu châu cho Vương quốc Việt Nam.
Sau khi La Marseillaise được khôi phục lại vào năm 1830, sau Cách mạng tháng Bảy, với tư cách là quốc ca của Pháp, các quốc gia mới thành lập đã trở nên phổ biến để định nghĩa các bài quốc ca, đặc biệt là do kết quả của các cuộc chiến tranh giành độc lập ở Mỹ Latinh, cho Argentina. (1813), Peru (1821), Brazil (1831) và Bỉ (1830). Do đó, việc chấp nhận các bài quốc ca trước những năm 1930 hầu hết được các quốc gia mới thành lập hoặc mới độc lập, chẳng hạn như Cộng hòa Bồ Đào Nha đầu tiên (A Portuguesa, 1911), Vương quốc Hy Lạp (“Hymn to Liberty”, 1865), Cộng hòa Philippines thứ nhất. (Marcha Nacional Filipina, 1898), Lithuania (Tautiška giesmė, 1919), Weimar Germany (Deutschlandlied, 1922), Republic of Ireland (Amhrán na bhFiann, 1926) và Greater Lebanon (“Lebanon National Anthem”, 1927). Mặc dù phong tục về một bài quốc ca được chính thức áp dụng đã trở nên phổ biến vào thế kỷ 19, một số bài quốc ca có trước thời kỳ này, thường tồn tại dưới dạng các bài hát yêu nước rất lâu trước khi được chỉ định là quốc ca.
Nếu một bài quốc ca được định nghĩa là bao gồm cả giai điệu và ca từ, thì bài quốc ca cổ nhất được sử dụng ngày nay là quốc ca của Hà Lan, bài Wilhelmus. Được viết từ năm 1568 đến năm 1572 trong Cuộc nổi dậy của Hà Lan, nó đã là một bài thánh ca phổ biến của đười ươi trong thế kỷ 17, mặc dù phải đến năm 1932, nó mới được chính thức công nhận là quốc ca Hà Lan. Lời bài hát của quốc ca Nhật Bản, Kimigayo, có trước lời bài hát của quốc ca Hà Lan vài thế kỷ, được lấy từ một bài thơ thời Heian (794–1185), nhưng không được đặt thành nhạc cho đến năm 1880. [6] Nếu một bài quốc ca được xác định chính thức là bài hát quốc gia của một bang cụ thể, thì La Marseillaise, được Công ước Quốc gia Pháp chính thức thông qua năm 1796, sẽ đủ điều kiện là bài quốc ca chính thức đầu tiên.
Hiến chương Olympic năm 1920 đưa ra nghi thức chơi quốc ca của những người đoạt huy chương vàng. Kể từ thời điểm này, việc chơi các bài quốc ca ngày càng trở nên phổ biến tại các sự kiện thể thao quốc tế, tạo ra động lực cho các quốc gia chưa có một bài quốc ca chính thức được giới thiệu.
Quốc ca được sử dụng trong nhiều ngữ cảnh. Một số nghi thức nhất định có thể liên quan đến việc chơi quốc ca của một quốc gia. Những điều này thường liên quan đến danh dự quân đội, đứng lên, cởi bỏ mũ nón, v.v. Trong các tình huống ngoại giao, các quy tắc có thể rất trang trọng. Cũng có thể có các bài quốc ca của hoàng gia, quốc ca của tổng thống, quốc ca của nhà nước, v.v. cho những dịp đặc biệt.
Chúng được chơi vào các ngày lễ và lễ hội quốc gia, đồng thời cũng được kết nối chặt chẽ với các sự kiện thể thao. Wales là quốc gia đầu tiên áp dụng điều này, trong trận đấu bóng bầu dục với New Zealand vào năm 1905. Kể từ đó trong các cuộc thi thể thao, chẳng hạn như Thế vận hội Olympic, bài quốc ca của người đoạt huy chương vàng được phát tại mỗi lễ trao huy chương; cũng đã chơi trước các trận đấu trong nhiều giải đấu thể thao, kể từ khi được áp dụng trong môn bóng chày trong Thế chiến thứ hai. Khi các đội của hai quốc gia chơi với nhau, các bài quốc ca của cả hai quốc gia được phát, quốc ca của nước chủ nhà sẽ được phát sau cùng.
Ở một số quốc gia, quốc ca được phát cho học sinh mỗi ngày khi bắt đầu đi học như một bài tập thể hiện lòng yêu nước, chẳng hạn như ở Tanzania. Ở các nước khác, bài quốc ca có thể được phát trong rạp hát trước vở kịch hoặc trong rạp chiếu phim trước khi chiếu phim. Nhiều đài phát thanh và truyền hình đã áp dụng điều này và phát quốc ca khi họ đăng vào buổi sáng và một lần nữa khi họ báo hiệu vào ban đêm.
“Tiến quân ca” là một bài hát do nhạc sĩ Văn Cao (1923–1995) sáng tác vào năm 1944 và được sử dụng làm quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam kể từ năm 1976. Trước đó, bài Tiến quân ca được chọn làm quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1945 đến năm 1976.
Trước Cách mạng tháng 8, lá cờ đỏ sao vàng và bài hát ‘Tiến quân ca’ chỉ có một mục đích là cổ vũ tinh thần đấu tranh, khơi gợi lòng yêu nước của người Việt Nam cùng đứng lên giành độc lập. Ngay trong ngày làm việc thứ 2 của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra sắc lệnh ấn định Quốc kỳ Việt Nam. “Tiến quân ca” ra đời vào năm 1944, được in trên báo Độc lập do chính tác giả tự tay khắc bản nhạc lên phiến đá để in báo. Ngày 13/8/1945, trước khi Tổng khởi nghĩa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức chọn “Tiến quân ca” làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
2. Ý nghĩa bài Tiến quân ca (Quốc ca Việt Nam):
“Tiến quân ca” là một bài hát do nhạc sĩ Văn Cao (1923–1995) sáng tác vào năm 1944 và được sử dụng làm quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam kể từ năm 1976. Trước đó, bài Tiến quân ca được chọn làm quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1945 đến năm 1976.
Trước Cách mạng tháng 8, lá cờ đỏ sao vàng và bài hát ‘Tiến quân ca’ chỉ có một mục đích là cổ vũ tinh thần đấu tranh, khơi gợi lòng yêu nước của người Việt Nam cùng đứng lên giành độc lập. Ngay trong ngày làm việc thứ 2 của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra sắc lệnh ấn định Quốc kỳ Việt Nam.
Quốc ca là bài ca vĩ đại, là biểu tượng của mỗi quốc gia, gắn với lịch sử đặc biệt, vận mệnh thiêng liêng và ý chí, khát vọng của mỗi dân tộc. Quốc ca Việt Nam là niềm tự hào của người dân Việt Nam, khi tiếng hát “Tiến quân ca” cất lên từ trái tim mỗi người Việt Nam cũng là lúc niềm tự hào dân tộc, tình yêu quê hương đất nước trào dâng mạnh mẽ. Và như vậy, mỗi lần hát Quốc ca là một lần người Việt Nam tự bồi đắp tinh thần yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc để nhận thức rõ hơn trách nhiệm của mỗi công dân đối với đất nước. Việc hát Quốc ca trong nghi thức chào cờ Tổ quốc và sinh hoạt dưới cờ vào mỗi sáng thứ hai hằng tuần có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Cảm xúc thiêng liêng, tự hào khi trang nghiêm chào cờ Tổ quốc, khi cất tiếng hát Quốc ca trong ngày đầu tuần sẽ tạo nên một khí thế mới để mỗi công dân Thủ đô hoàn thành trách nhiệm công việc của chính mình.
3. Hoàn cảnh ra đời:
“Tiến quân ca” ra đời vào năm 1944, được in trên báo Độc lập do chính tác giả tự tay khắc bản nhạc lên phiến đá để in báo. Ngày 13/8/1945, trước khi Tổng khởi nghĩa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức chọn “Tiến quân ca” làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Về ca khúc, Văn Cao nói rằng, tên bài hát và lời ca của nó là một sự tiếp tục từ ca khúc Thăng Long hành khúc ca trước đó: “Cùng tiến bước về phương Thăng Long thành cao đứng” và bài Đống Đa: “Tiến quân hành khúc ca, thét vang rừng núi xa”… Và ông đã rút lại những ca từ trong bài hát đó thành Tiến quân ca. Phần ca từ trong bài hát ở thời điểm mới ra đời có nhiều khác biệt so với sau này, như câu đầu Đoàn quân Việt Nam đi, thì ban đầu là Đoàn quân Việt Minh đi,câu thứ sáu của bài hát ở phiên bản đầu là “Thề phanh thây uống máu quân thù” thể hiện sự căm phẫn, đau đớn của Văn Cao trước sự tàn bạo của thực dân Pháp và trước nạn đói đang xảy ra, về sau được nhiều người góp ý, tác giả đã sửa thành Đường vinh quang xây xác quân thù. Câu kết: “Tiến lên! Cùng thét lên! Chí trai là nơi đây ước nguyền!” được Văn Cao sửa thành (…) Núi sông Việt Nam ta vững bền, nhưng đến khi xuất bản thành Quốc ca, ai đó đã sửa thành (…) Nước non Việt Nam ta vững bền, việc này, theo Văn Cao, “Với một ca khúc đòi hỏi trang nghiêm, chữ nước non hát lên bị yếu. Chữ núi sông hát khỏe và hùng tráng”.
Sau khi hoàn thành tác phẩm, Văn Cao gặp và hát cho Vũ Quý nghe. Vũ Quý rất hài lòng, giao cho Văn Cao tự tay viết bài hát lên đá in. Và lần đầu tiên Tiến quân ca được in trên trang văn nghệ của báo Độc Lập tháng 11 năm 1944 bằng bản in đá do chính Văn Cao viết.
