Quan hệ với người thiểu năng, bị tâm thần là tội hiếp dâm?

1. Tìm hiểu chung về các khái niệm: 

1.1. Quan hệ tình dục là gì?

Quan hệ tình dục hay còn được gọi là giao hợp hay giao cấu, thường chỉ hành vi đưa bộ phận sinh dục nam/đực vào trong bộ phận sinh dục nữ/cái. Quan hệ tình dục cũng có thể là giữa những thực thể khác hoặc cùng giới tính hoặc lưỡng tính. Những năm gần đây, việc thực hiện với những bộ phận không phải là bộ phận sinh dục (quan hệ đường miệng, đường HM, hoặc dùng ngón tay) cũng được bao gồm trong định nghĩa này.

1.2. Bệnh tâm thần là gì?

Bệnh tâm thần là tình trạng rối loạn hoạt động não bộ bị ảnh hưởng, dẫn đến những thay đổi bất thường về lời nói, ý thức, hành vi, cảm xúc và tác phong, gây cản trở cho cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Một số dạng rối loạn phổ biến bao gồm:

+ Trầm cảm: Cảm giác buồn bã, chán nản kéo dài, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, kèm theo thay đổi về giấc ngủ, ăn uống và suy nghĩ.

+ Rối loạn lo âu: Lo lắng quá mức, thường xuyên, ảnh hưởng đến khả năng tập trung và sinh hoạt.

+ Tâm thần phân liệt: Ảo giác, hoang tưởng, suy nghĩ rối loạn, hành vi kỳ quặc.

+ Rối loạn ăn uống tâm thần: Chán ăn tâm thần, ăn tham, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý.

+ Hành vi gây nghiện: Lạm dụng chất gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khỏe, công việc và các mối quan hệ.

Bệnh tâm thần có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau nhiều tháng. Người bệnh thường có biểu hiện bất thường về lời nói, hành động, nhân cách so với người bình thường, nhưng không nhận thức được sự bất thường của bản thân. Họ gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày và giảm sút khả năng làm việc.

Dấu hiệu cảnh báo về bệnh tâm thần:

+ Thay đổi tâm trạng, hành vi, cảm xúc đột ngột hoặc từ từ.

+ Mất ngủ, thay đổi khẩu vị, sụt cân hoặc tăng cân bất thường.

+ Khó tập trung, suy giảm trí nhớ.

+ Lo lắng, sợ hãi quá mức.

+ Ảo giác, hoang tưởng.

+ Có ý định tự hại hoặc làm hại người khác.

1.3. Thiểu năng trí tuệ là gì?

Thiểu năng trí tuệ (hay còn gọi là chậm phát triển trí tuệ) là tình trạng rối loạn phát triển thần kinh xuất hiện từ thời thơ ấu. Nó ảnh hưởng đến khả năng học tập, ghi nhớ thông tin mới, cũng như các hành vi thường ngày như kỹ năng xã hội và thói quen vệ sinh.

Đặc điểm:

+ Khả năng trí tuệ dưới mức trung bình (thường được đánh giá bằng chỉ số IQ);

+ Khó khăn trong học tập và tiếp thu kiến thức mới;

+ Hạn chế trong phát triển các kỹ năng sống và kỹ năng xã hội;

+ Có thể gặp các vấn đề về hành vi, giao tiếp, và cảm xúc.

2. Quan hệ tình dục với người bị tâm thần, thiểu năng trí tuệ có được coi là phạm tội hiếp dâm không?

Theo Điều 141 của Bộ Luật Hình sự 2015, sửa đổi và bổ sung năm 2017, hiếp dâm được xác định là hành vi sử dụng vũ lực, đe dọa bằng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ của nạn nhân; hoặc thực hiện các hành vi giao cấu hoặc tình dục khác mà không có sự đồng ý của nạn nhân.

Mặc dù một số quan điểm vẫn cho rằng chỉ khi có sử dụng vũ lực, đe dọa bằng vũ lực; hoặc thực hiện các hành vi giao cấu trái ý mới có thể bị kết án về tội hiếp dâm và chịu trách nhiệm hình sự, nhưng từ quan điểm pháp lý, Luật Dương Gia cũng muốn giải thích rằng việc quan hệ tình dục giữa một người nam có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự với một người phụ nữ mất khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi sẽ được coi là hiếp dâm. Điều này bởi vì người mất khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi thì sẽ không có khả năng tự vệ.

Tùy theo từng trường hợp cụ thể. Pháp luật cũng có những quy định về mức xử phạt khác nhau. Cụ thể:

2.1. Trường hợp đối tượng thực hiện hành vi biết rõ nạn nhân bị tâm thần:

Trong một trường hợp cụ thể, đối tượng đã lợi dụng tình trạng không tự vệ được của nạn nhân để cố ý quan hệ tình dục. Theo định nghĩa về tội hiếp dâm trong Bộ Luật Hình sự, hành vi này được coi là dấu hiệu của tội hiếp dâm. Mặc dù trong một số trường hợp, dù nạn nhân có thể nhận biết hành vi của người khác tùy theo tình trạng sức khỏe, nhưng vì hạn chế về khả năng nhận thức, họ không thể đánh giá đúng mức độ nguy hiểm và hậu quả của hành vi đó.

Do đó, việc quan hệ tình dục với người thiểu năng trí tuệ,  người tâm thần, ngay cả khi nạn nhân tự nguyện, vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 141 của Bộ Luật Hình sự 2015 về tội hiếp dâm. Mức án tù đối với đối tượng có thể từ 2 đến 7 năm tù.

2.2. Trường hợp đối tượng thực hiện hành vi không biết nạn nhân bị tâm thần:

Nếu đối tượng thực hiện hành vi không biết nạn nhân bị tâm thần, giữa hai người không quen biết nhau từ trước. Đồng thời nạn nhân cũng không có bất cứ dấu hiệu bất thường gì để buộc người khác nhận biết là họ bị tâm thần Trường hợp hai bên tự nguyện quan hệ tình dục (nạn nhân đã đủ 18 tuổi trở lên). Hành vi này có thể không cấu thành Tội hiếp dâm.

3. Các biện pháp hạn chế việc xâm phạm tình dục:

3.1. Giáo dục và nâng cao nhận thức:

Tăng cường giáo dục giới tính: Giúp trẻ em hiểu về cơ thể, giới tính và tình dục một cách lành mạnh, đồng thời trang bị cho các em kỹ năng tự bảo vệ bản thân.

Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tăng cường tuyên truyền về tác hại của xâm hại tình dục, đồng thời khuyến khích mọi người lên tiếng và tố cáo hành vi xâm hại.

3.2. Tăng cường luật pháp và thực thi pháp luật:

Hoàn thiện luật pháp: Bổ sung và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến xâm hại tình dục, đảm bảo tính nghiêm minh và hiệu quả trong việc xử lý hành vi vi phạm.

Tăng cường thực thi pháp luật: Nghiêm túc điều tra, truy tố và xử lý các hành vi xâm hại tình dục, đảm bảo tính công bằng và trừng trị thích đáng cho thủ phạm.

3.3. Hỗ trợ nạn nhân:

Cung cấp dịch vụ hỗ trợ: Cung cấp dịch vụ hỗ trợ tâm lý, y tế và pháp lý cho nạn nhân xâm hại tình dục, giúp các em phục hồi sau tổn thương.

Bảo vệ quyền lợi của nạn nhân: Đảm bảo quyền lợi của nạn nhân trong quá trình tố tụng, bao gồm quyền được bảo vệ bí mật cá nhân, quyền được hỗ trợ pháp lý và quyền được bồi thường thiệt hại.

3.4. Tạo môi trường an toàn:

Giám sát trẻ em: Cha mẹ và người chăm sóc cần quan tâm, giám sát trẻ em chặt chẽ, đặc biệt là khi trẻ em ở những nơi đông người hoặc sử dụng internet.

Tạo môi trường an toàn: Xây dựng môi trường an toàn cho trẻ em trong gia đình, trường học và cộng đồng, giảm thiểu nguy cơ bị xâm hại.

3.5. Phối hợp liên ngành:

Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng: Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng như công an, tư pháp, y tế và giáo dục trong việc phòng chống và xử lý xâm hại tình dục.

Mở rộng mạng lưới hỗ trợ: Mở rộng mạng lưới hỗ trợ nạn nhân xâm hại tình dục, bao gồm các tổ chức phi chính phủ, các trung tâm tư vấn và các đường dây nóng hỗ trợ.

Lưu ý:

Xâm hại tình dục là một vấn đề nhức nhối trong xã hội, cần sự chung tay góp sức của tất cả mọi người để phòng chống và đẩy lùi vấn nạn này. Mọi người cần nâng cao ý thức và trách nhiệm trong việc bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ bị xâm hại. Nạn nhân của xâm hại tình dục cần được hỗ trợ và giúp đỡ để có thể vượt qua tổn thương và tiếp tục sống một cuộc sống bình thường.

Ngoài các biện pháp trên, mỗi cá nhân cũng cần có ý thức tự bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ bị xâm hại:

+ Nói “không” với những hành vi xâm hại: Nạn nhân cần dũng cảm lên tiếng và từ chối những hành vi xâm hại, đồng thời báo cáo cho người lớn hoặc cơ quan chức năng để được hỗ trợ.

+ Tránh đi đến những nơi vắng vẻ: Hạn chế đi đến những nơi vắng vẻ, đặc biệt là vào ban đêm.

+ Cẩn thận khi sử dụng internet: Không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên internet và cẩn thận khi kết bạn online.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

Bộ Luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.