Phương thức sản xuất là gì? Phân loại và lấy ví dụ thực tế?

1. Phương thức sản xuất là gì?

Đầu tiên muốn hiểu được phương thức sản xuất là gì chúng ta cần phải biết những vấn đề căn bản như sản xuất vật chất là gì? Phương thức sản xuất là tổ hợp hữu cơ cụ thể của Lực lượng sản xuất và Quan hệ sản xuất đó là một quá trình con người sử dụng công cụ lao động tác động vào tự nhiên và nó góp phần để cải tiến các dạng vật chất của giới tự nhiên nhầm tạo ra của cải vật chất thỏa mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con người

VD: Máy may có thể may trang phục.

Có thể thấy trong hoạt động lao động thì sản xuất vật chất giữ vai trò là nhân tố quyết định sự sinh tồn, phát triển của con người và xã hội là hoạt động nền tảng làm phát sinh, phát triển những mối quan hệ xã hội của con người, nó chính là cơ sở của sự hình thành, biến đổi và phát triển của xã hội loài người.

VD: Muốn thực hiện các hoạt động kinh tế, chính trị, pháp luật… đều phải ăn, ở, mặc và tư liệu tiêu dùng và muốn có được những điều đó, con người phải sản xuất vật chất như nông – lâm – ngư – công nghiệp, xây dựng,…

2. Phân loại phương thức sản xuất và ví dụ thực tế mới nhất:

2.1. Phương thức sản xuất để lưu kho:

Sản xuất để lưu kho (Make to stock – MTS) được hiểu là một chiến lược trong quá trình thực hiện sản xuất truyền thống dựa trên dự báo nhu cầu về các mặt hàng trong xã hội. Có thể thấy phương pháp này hữu dụng khi có dự báo về cầu, từ đó sản xuất trên nhu cầu đó. Cụ thể như có thể dự đoán nhu cầu đồ chơi vào các dịp có lễ hội diễn ra. Bên cạnh đó thì phương thức sản xuất để lưu kho có thể là vấn đề nếu cầu khó dự đoán được. Với doanh nghiệp hoặc sản phẩm có chu kì kinh doanh không thể đoán trước, phương thức sản xuất để lưu kho có thể dẫn đến quá nhiều hàng tồn kho và có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận, hoặc quá ít hàng tồn kho và những cơ hội lợi nhuận bị bỏ lỡ.

2.2. Sản xuất theo đơn đặt hàng:

Phương thức sản xuất theo đơn đặt hàng (Make to order – MTO) được hiểu là một phương thức cho phép khách hàng có nhu cầu với một loại sản phẩm nào đó thực hiện đặt mua các sản phẩm được xây dựng theo thông số kĩ thuật của họ, đặc biệt hữu ích với các sản phẩm cần tùy chỉnh rất nhiều.

Ví dụ cụ thể như về các sản phẩm đặt hàng bao gồm máy tính và các phụ kiện máy tính, ô tô, thiết bị nặng và các mặt hàng có giá trị lớn khác và các công ty có thể giảm bớt các vấn đề về hàng tồn kho với phương thức sản xuất theo đơn đặt hàng, nhưng thời gian chờ đợi của khách hàng thường dài hơn đáng kể.

2.3. Sản xuất lắp ráp theo đơn hàng:

Phương thức sản xuất lắp ráp theo đơn hàng  có nghĩa là sự kết hợp giữa MTS và MTO trong đó các công ty dự trữ các bộ phận cơ bản dựa trên dự đoán nhu cầu, nhưng không lắp ráp chúng cho đến khi khách hàng đặt hàng. Phương thức này trên thực tế thì có các ưu điểm của chiến lược này cho phép tùy biến nhanh các sản phẩm dựa trên nhu cầu của khách hàng.

Ví dụ cụ thể như phương thức là trong ngành nhà hàng, họ sẽ chuẩn bị trước một số nguyên liệu thô và sau đó chờ đợi đơn đặt hàng của khách hàng để bắt đầu thực hiện món ăn. Phương thức này có một nhược điểm của phương thức sản xuất lắp ráp theo đơn hàng là một công ty có thể nhận được quá nhiều đơn đặt hàng để xử lí, trong khi chỉ có số lượng giới hạn lao động và các thành phần trong tay.

3. Vai trò của phương thức sản xuất:

Vai trò của phương thức sản xuất được hiểu cụ thể là những cách thức con người thực hiện quá trình sản xuất vật chất theo từng thời kì và từng giai đoạn lịch sử cụ thể trong xã hội loài người. Trong khi đó thì sản xuất vật chất là hoạt động khi con người sử dụng công cụ lao động để thực hiện các hoạt động lao động tác động vào đối tượng lao động nhằm mục đích để cải biến các dạng vật chất của tự nhiên, tạo ra của cải cần thiết mà các dạng vật chất trong tự nhiên không có để thoả mãn nhu cầu tồn tại và phát triển.

Bởi vì sản xuất vật chất có tính khách quan và bên cạnh đó nó còn có tính xã hội, tính lịch sử và tính sáng tạo. Cho nên ở bất kỳ một quá trình sản xuất nào cũng được tạo nên từ ba yếu tố cơ bản là sức lao động của người lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động mới có thể hoàn thiện được quá trình sản xuất. Còn phương thức sản xuất được biểu thị dựa trên cách thức con người thực hiện quá trình sản xuất vật chất ở những giai đoạn lịch sử cụ thể trong xã hội loài người, thông qua đó ta thấy cách thức mà con người tiến hành sản xuất là sự thống nhất giữa lực lượng sản xuất ở một trình độ nhất định và quan hệ sản xuất tương ứng.

Phương thức sản xuất có vai trò rất to lớn nó thể hiện ở chỗ mỗi phương thức sản xuất đều có yếu tố kỹ thuật và kinh tế của mình và trong đó yếu tố kỹ thuật là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình sản xuất được tiến hành bằng cách thức kỹ thuật, công nghệ nào để tác động biến đổi các đối tượng của quá trình đó, bên cạnh đó còn yếu tố kinh tế của phương thức sản xuất là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình sản xuất được tiến hành với những cách thức tổ chức kinh tế nào. Hai yếu tố chúng tôi đưa ra như trên của phương thức sản xuất vận động theo hướng tách biệt và phụ thuộc lẫn nhau tạo ra vai trò của phương thức sản xuất là quy định tính chất, kết cấu, sự vận động và phát triển của xã hội.

Bên cạnh đó phương thức sản xuất còn có vai trò của phương thức sản xuất vật chất có tác động đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội. Sản xuất vật chất luôn giữ vai trò quy định sự tồn tại đối với xã hội và phát triển của con người và xã hội loài người, ó thể xem đây là hoạt động nền tảng làm phát sinh, phát triển những mối quan hệ xã hội và cũng chính là cơ sở của sự hình thành, biến đổi và phát triển của xã hội loài người.  cụ thể ví dụ như các thành viên trong xã hội đều tiêu dùng thiết yêu như ăn, uống, ở, mặc …Những thứ có sẵn trong tự nhiên không thể thoả mãn mọi nhu cầu của con người, nên nó phải sản xuất ra của cải vật chất vì thế nên rất cần tới phương thức sản xuất.

Sản xuất vật chất đây là yêu cầu khách quan cơ bản và có thể nói nó là một hành động lịch sử mà hiện nay cũng như hàng ngàn năm trước đây con người vẫn phải tiến hành để duy trì sự sống. Cùng với việc cải biến giới tự nhiên, con người cũng cải biến chính bản thân mình và cải biến cả các mối quan hệ giữa con người với nhau và chính việc cải biến đó làm cho việc chinh phục giới tự nhiên đạt hiệu quả cao hơn. Xã hội loài người tồn tại và phát triển được trước hết là nhờ sản xuất vật chất trong lịch sử xã hội loài người, cụ thể đó là lịch sử phát triển của sản xuất vật chất.

Như vậy, Các quan hệ xã hội về nhà nước, chính trị, pháp quyền, đạo đức, nghệ thuật, khoa học…đều được hình thành và phát triển trên cơ sở sản xuất vật chất nhất định từ xưa tới ngày nay qua quá trình lịch sử. Trong quá trình đó, con người đồng thời cũng sản xuất ra và tái sản xuất ra những quan hệ xã hội của mình. Sản xuất vật chất đó là cơ sở của sự tiến bộ xã hội qua từng thời kì. Sản xuất vật chất không ngừng được các thế hệ người phát triển từ thấp đến cao. Mỗi khi phương thức sản xuất thay đổi, quan hệ giữa người với người trong sản xuất cũng thay đổi; và do vậy, mọi mặt của đời sống xã hội đều có sự thay đổi theo sự tiến bộ của phương thức sản xuất.

Như chúng ta có thể thấy phương thức sản xuất đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế xã hội và đối với sự phát triển văn minh của xã hội. Theo đó chúng ta cần phải có biện pháp cụ thể để những phương thức sản xuất tiến bộ và hiện đại hơn.