Xử lý khi bị trao nhầm con? Bệnh viện sẽ phải bồi thường như thế nào?

Bên cạnh việc bồi thường thiệt hại của các cá nhân riêng lẻ thì pháp luật dân sự hiện hành còn quy định về việc bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra là một trường hợp thuộc chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng do người của pháp nhân gây ra có những đặc trưng riêng. Một trong những ví dụ điển hình về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra đó chính là việc giao nhầm con ở bệnh viện. Vậy khi đó, trách nhiệm bồi thường được xác định như thế nào? Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ cung cấp một số thông tin về vấn đề này.

Luật sư tư vấn luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài: 1900.6568

1. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Trong quá trình làm việc của mình, người của pháp nhân có thể sẽ có hành vi trái pháp luật, hành vi này có thể gây ra thiệt hại nhỏ hoặc thiệt hại lớn. Để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể bị thiệt hại thì pháp luật đã quy định trong trường hợp bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra, pháp nhân là chủ thể phải chịu trách nhiệm bồi thường do mình gây ra.

Có thể hiểu, bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra là trách nhiệm bồi thường thiệt hại của pháp nhân do người của pháp nhân gây ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp tới chủ thể bị thiệt hại.

Trong quan hệ bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra gồm hai mối quan hệ chính là quan hệ giữa chủ thể bị thiệt hại và chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại (pháp nhân) và mối quan hệ giữa chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại (pháp nhân) và người gây thiệt hại (người của pháp nhân).

Từ khái niệm và bản chất của bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra, thì có thể thấy trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra là trách nhiệm bồi thường ngoài hợp đồng và trách nhiệm bồi thường thiệt hại của pháp nhân ở đây cũng là trách nhiệm trực tiếp. Trong quan hệ này, thì bên gây thiệt hại không phải là người trực tiếp bồi thường thiệt hai cho người bị hại, mà trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về pháp nhân nơi người gây thiệt hại làm việc, thực hiện nhiệm vụ. Người gây thiệt hại sẽ có trách nhiệm hoàn trả theo yêu cầu của pháp nhân. 

2. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi bệnh viện trao nhầm con

Như chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy, bệnh viện chính là một pháp nhân theo quy định của pháp luật. Việc trao nhầm con xuất hiện trong quá trình y tá, điều dưỡng phạm sai lầm, tắc trách trong việc quản lý, theo dõi trẻ mới được sinh ra. Việc thiếu thận trọng đó gây ra việc trao nhầm con của người này với người khác, gây ra thiệt hại nghiêm trọng đối với các gia đình bị giao nhầm con.

Có thể thấy, trong trường hợp trao nhầm con này, đã có thiệt hại thực tế xảy ra. Thiệt hại thực tế ở đây chính là thiệt hại đã xảy ra đối với bên bị thiệt hại chứ không phải là những thiệt hại mang tính suy đoán, không có căn cứ xác định và chưa xảy ra trên thực tế. Dạng thiệt hại đã xảy ra trong trường hợp trao nhầm con này đó chính là những tổn thất về tinh thần khi danh dự, uy tín hai gia đình bị xâm phạm do trao nhầm con. Vì việc trao nhầm con mà dẫn đến gia đình bị trao nhầm con bị tổn thương, có những buồn phiền, mất mát về tình cảm,… do đó họ cần được bồi thường một khoản tiền để bù đắp lại tổn thất mà họ phải chịu. Tuy nhiên, các thiệt hại về tinh thần về cơ bản là khó xác định hơn các thiệt hại về vật chất, vì nó không thể cân đo, đong đếm được.

Việc trao nhầm con ở đây chính là một hành vi trái pháp luật gây thiệt hại. Hành vi trái pháp được hiểu là những xử sự cụ thể của con người được thể hiện thông qua hành động hoặc không hành động trái với các quy định của pháp luật. Bác sĩ hoặc y tá, điều dưỡng viên trong bệnh viện đã thực hiện sai với quy tắc, tiêu chuẩn làm việc trong quản lý trẻ sơ sinh dẫn đến việc trao nhầm con trong các gia đình.

Về mối quan hệ nhân quả giữa việc trao nhầm con và thiệt hại về tinh thần đã xảy ra. Về nguyên tắc, trách nhiệm bồi thường thiệt hại chỉ phát sinh khi thiệt xảy ra, đây là kết quả tất yếu của hành vi trái pháp luật và ngược lại, hành vi trái pháp luật phải là nguyên nhân trực tiếp có ý nghĩa quyết định đối với thiệt hại xảy ra. Và trong trường hợp này cũng vậy, chính hành vi trao nhầm con đã dẫn đến việc các gia đình bị nhận nhầm con, gia đình và con cái có quan hệ huyết thống lại không được sinh sống trong cùng một môi trường, không được đùm bọc, chia sẻ cùng nhau, hay cha mẹ không được thực hiện các nghĩa vụ, của mình đối với người con có quan hệ huyết thống với mình,… việc này đã gây ra sự tổn thất rất lớn đối với cả đứa trẻ bị trao nhầm và gia đình bị trao nhầm con. Từ sự thiếu trách nhiệm của bác sĩ, y tá hoặc điều dưỡng trong bệnh viện thực hiện gây nên những tổn thất thực tế đối với gia đình và những hành vi đó có mối quan hệ nhân quả đối với hành vi đó. Khi này, pháp nhân tức bệnh viện phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Hành vi trao nhầm con này do bác sĩ, y tá, điều dưỡng viên gây ra trong khi họ thực hiện hoạt động được giao. Đây là điều kiện quan trọng để xác định trách nhiệm bồi thường của bệnh viện. Về cơ bản, việc sinh sản được thực hiện ở bệnh viện thì đều có bác sĩ chính và các y tá, điều dưỡng viên thực hiện hoạt động chăm sóc mẹ và bé, đây cũng chính là nhiệm vụ mà bệnh viện đặt ra với họ. Hoạt động trao con cho gia đình chính là nhiệm vụ cua bệnh viện giao cho bác sĩ, y tá, điều dưỡng viên theo quy định của bệnh viện.

3. Chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi trao nhầm con

Tại Điều 597 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về việc bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân nói chung gây ra như sau:

“Điều 597. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra

Pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người của mình gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao; nếu pháp nhân đã bồi thường thiệt hại thì có quyền yêu cầu người có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật.”

Từ quy định này, thì dễ dàng xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra sẽ do pháp nhân chịu trách nhiệm bồi thường bằng tài sản của pháp nhân. Do đó, chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường khi trao nhầm con đó chính là bệnh viện nơi từng xảy ra việc trao nhầm con đó.

Bệnh viện có thể thỏa thuận với các gia đình bị trao nhầm con về mức bồi thường, hình thức bồi thường, phương thức bồi thường,…. Nếu bệnh viện chứng minh được việc trao nhầm con đó do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên gia đình bị trao nhầm con thì bệnh viện sẽ không cần phải chịu trách nhiệm bồi thường theo quy định tại Khoản 2 Điều 584 Bộ luật dân sự năm 2015. Nếu bệnh viện chứng minh được thiệt hại xảy ra không có lỗi của người của bệnh viện hoặc có lỗi vô ý thì có thể được giảm mức bồi thường. Sau khi bệnh viện bồi thường cho gia đình bị trao nhầm con thì bệnh viện có quyền yêu cầu cá nhân có lỗi trong việc trao nhầm con phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định. Cần lưu ý rằng, trách nhiệm hoàn trả của bác sĩ, y tá hoặc điều dưỡng viên liên quan đến việc trao nhầm con chỉ đặt ra khi họ có “lỗi” trong sự kiện đó.

4. Mức bồi thường thiệt hại khi trao nhầm con

Như đã xác định ở trên, thì bồi thường thiệt hại khi trao nhầm con đó chính là bồi thường về danh dự, uy tín của hai gia đình bị xâm hại do việc trao nhầm con gây ra. Tại Điều 592 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về việc bồi thường như sau:

“Điều 592. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm

1. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:

a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;

b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;

c) Thiệt hại khác do luật quy định.

2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.”

Như vậy, bệnh viện phải bồi thường những chi phí để gia đình khắc phục những thiệt hại về việc trao nhầm con hoặc thu nhập bị mất, giảm sút của gia đình cho việc đi tìm con, chi phí cho việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh cho việc trao nhầm con; chi phí xin lỗi, cải chính công khai tại địa phương, … Và các khoản để bù đắp về tinh thần do các bên thỏa thuận và khoản bù đắp này không quá mười lần mức lương cơ sở cho bên bị thiệt hại.