Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó thì bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi đã hết thời hạn hợp đồng. Vậy trách nhiệm các bên khi chậm giao nhận tài sản gửi giữ được pháp luật quy định như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Trách nhiệm các bên khi chậm giao nhận tài sản gửi giữ:
Điều 554 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hợp đồng gửi giữ tài sản, Điều này quy định hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó thì bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi đã hết thời hạn hợp đồng, bên gửi phải trả tiền công cho bên giữ, trừ trường hợp gửi giữ mà không phải trả tiền công. Theo hợp đồng gửi giữ tài sản, bên gửi phải chuyển giao tài sản đồng thời chuyển quyền chiếm hữu tài sản cho bên nhận gửi giữ. Bên nhận gửi giữ phải tiếp nhận tài sản và có nghĩa vụ bảo quản, trông giữ trong thời hạn do các bên đã thỏa thuận. Hết thời hạn gửi giữ tài sản thì bên nhận gửi giữ trả lại chính tài sản đó theo đúng như tình trạng khi chuyển giao, còn bên gửi giữ tài sản sẽ phải thanh toán tiền công cho việc gửi giữ. Tuy nhiên thì các bên có thể thỏa thuận về giữ tài sản mà không tính về tiền công. Trường hợp này bên nhận gửi giữ sẽ phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giữ tài sản như hợp đồng có đền bù. Một trong những quyền và nghĩa vụ của hai bên khi gửi giữ tài sản đó chính là quyền và nghĩa vụ giao, nhận tài sản gửi giữ. Theo đó, bên gửi giữ phải có quyền, nghĩa vụ giao tài sản gửi giữ cho bên nhận gửi giữ, còn bên nhận gửi giữ phải có quyền, nghĩa vụ nhận chính tài sản gửi giữ do bên gửi giữ giao.
Điều 560 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về chậm giao, chậm nhận tài sản gửi giữ, Điều này quy định chậm giao, chậm nhận tài sản gửi giữ như sau:
– Trường hợp bên giữ chậm giao tài sản thì không được yêu cầu bên gửi trả tiền công và thanh toán những chi phí về bảo quản, kể từ thời điểm chậm giao và phải chịu rủi ro đối với tài sản ở trong thời gian chậm giao tài sản.
– Trường hợp bên gửi chậm nhận tài sản thì phải thanh toán những chi phí về bảo quản và tiền công cho bên nhận giữ tài sản trong thời gian chậm nhận.
Theo quy định trên, chậm giao tài sản là hành vi vi phạm hợp đồng gửi giữ tài sản của bên giữ, chính vì vậy, bên giữ tài sản phải gánh chịu hậu quả sau:
– Thứ nhất, bên giữ không được thanh toán những chi phí về bảo quản, kể từ thời điểm chậm giao.
– Thứ hai, nếu do chậm giao tài sản mà rủi ro tài sản bị hư hỏng, tiêu hủy thì bên giữ sẽ phải bồi thường thiệt hại.
Ngược lại, bên gửi chậm nhận tài sản là hành vi vi phạm hợp đồng, cho nên bên gửi sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường những chi phí về bảo quản và tiền công cho bên giữ tài sản trong thời gian chậm nhận. Nếu như rủi ro tài sản bị hư hỏng thì bên gửi phải chịu thiệt hại.
2. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong gửi giữ tài sản:
2.1. Quyền và nghĩa vụ của bên gửi tài sản:
– Quyền của bên gửi tài sản:
+ Yêu cầu lấy lại tài sản vào bất cứ lúc nào, nếu như hợp đồng gửi giữ không xác định thời hạn, nhưng phải báo trước cho bên giữ một thời gian hợp lý.
+ Yêu cầu bồi thường thiệt hại, nếu như bên giữ làm mất, hư hỏng tài sản gửi giữ, trừ trường hợp bất khả kháng.
Trong quan hệ nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng, bên có quyền được phép yêu cầu bên có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ vào bất kỳ thời điểm nào, nếu như hợp đồng không xác định thời hạn thực hiện nghĩa vụ. Đối với hợp đồng gửi giữ mà không thời hạn, bên gửi giữ có quyền yêu cầu lấy lại tài sản vào bất kỳ thời điểm nào nhưng sẽ phải thông báo cho bên nhận giữ biết. Trong thời gian thực hiện hợp đồng gửi giữ thì bên nhận gửi giữ được giao quyền quản lý và nắm giữ tài sản một cách trực tiếp nhưng sẽ không có quyền sử dụng. Việc quản lý, nắm giữ tài sản gửi giữ phải bảo đảm những yêu cầu an toàn, nếu trong thời hạn trông giữ, bên nhận gửi giữ mà có lỗi gây thiệt hại như làm mất mát, hư hỏng tài sản thì sẽ phải bồi thường. Tuy nhiên, trách nhiệm bồi thường của bên nhận gửi giữ được miễn nếu như thiệt hại xảy ra do sự kiện bất khả kháng như thiên tai, lũ lụt, hỏa hoạn.
– Nghĩa vụ của bên gửi tài sản:
+ Khi giao tài sản phải báo ngay cho bên giữ biết tình trạng tài sản và các biện pháp bảo quản thích hợp đối với tài sản gửi giữ; nếu như không báo mà tài sản gửi giữ bị tiêu hủy hoặc hư hỏng do không được bảo quản một cách thích hợp thì bên gửi phải tự chịu; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.
+ Khi giao tài sản phải báo ngay cho bên giữ biết về tình trạng tài sản và biện pháp bảo quản thích hợp đối với tài sản gửi giữ; nếu như không báo mà tài sản gửi giữ bị tiêu hủy hoặc hư hỏng do không được bảo quản thích hợp thì bên gửi sẽ phải tự chịu; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.
Bên gửi giữ có nghĩa vụ thông báo cho bên nhận giữ biết những thông tin về tình trạng tài sản và phương thức bảo quản tài sản gửi giữ thích hợp. Ở trong quá trình trông giữ, bảo quản tài sản giữ, nếu như có thiệt hại xảy ra do việc hướng dẫn và cung cấp thông tin không đầy đủ của bên gửi giữ thì bên gửi giữ sẽ phải chịu tổn thất về tài sản gửi giữ và có nghĩa vụ bồi thường cho bên nhận gửi giữ (nếu có thiệt hại).
Bên gửi giữ tài sản có nghĩa vụ trả tiền công cho bên nhận gửi giữ theo thỏa thuận về thời hạn, về phương thức thanh toán. Trường hợp gửi giữ không có đền bù thì bên gửi giữ có nghĩa vụ nhận tài sản đúng thời hạn thỏa thuận.
2.2. Quyền và nghĩa vụ của bên giữ tài sản:
– Quyền của bên giữ tài sản:
+ Yêu cầu bên gửi trả tiền công theo như thoả thuận.
+ Yêu cầu bên gửi phải trả chi phí hợp lý để bảo quản tài sản trong trường hợp gửi không trả tiền công.
+ Yêu cầu bên gửi nhận lại tài sản bất cứ lúc nào, nhưng phải thực hiện báo trước cho bên gửi một thời gian hợp lý trong trường hợp gửi giữ không xác định thời hạn.
+ Bán tài sản gửi giữ có nguy cơ bị hư hỏng hoặc tiêu hủy nhằm để bảo đảm lợi ích cho bên gửi, báo việc đó cho bên gửi và trả cho bên gửi khoản tiền thu được do bán tài sản, sau khi đã trừ chi phí hợp lý để bán tài sản.
– Nghĩa vụ của bên giữ tài sản:
+ Bảo quản tài sản theo đúng hai bên thoả thuận, trả lại tài sản cho bên gửi theo đúng tình trạng như khi nhận giữ.
+ Chỉ được thay đổi cách bảo quản tài sản nếu việc thay đổi là cần thiết nhằm để bảo quản tốt hơn tài sản đó, nhưng phải báo ngay cho bên gửi biết về việc thay đổi.
+ Thông báo kịp thời cho bên gửi biết về những nguy cơ hư hỏng, tiêu hủy tài sản do tính chất của tài sản đó và yêu cầu bên gửi cho biết những cách giải quyết trong một thời hạn; nếu như hết thời hạn đó mà bên gửi không trả lời thì bên giữ có quyền thực hiện những biện pháp cần thiết để bảo quản và yêu cầu bên gửi thanh toán chi phí.
Nghĩa vụ của bên nhận gửi giữ chính là bảo quản tài sản trong thời hạn gửi giữ. Trong thời hạn thực hiện nghĩa vụ trông giữ tài sản, nếu như các bên không có thỏa thuận về việc bảo quản tài sản thì bên nhận giữ tài sản sẽ phải chủ động lựa chọn biện pháp bảo quản gửi giữ phù hợp. Bên nhận gửi giữ có thể sẽ thay đổi phương thức giữ, bảo quản tài sản để phù hợp với yêu cầu thực tế hoặc là tình trạng của tài sản, tuy nhiên việc thay đổi phương thức giữ tài sản cần có sự đồng ý của bên gửi giữ.
Những văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ luật Dân sự 2015.
