Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia

Các công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia có đóng vai trò cốt lõi trong sự phát triển của đất nước, quá trình xây dựng các công trình, cơ sở đó tốn kém rất nhiều tiền của của nhà nước, của người dân vì vậy hành vi phá hủy chúng là hành vi cần được pháp luật nghiêm trị, đặc biệt là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 303 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

1. Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia là gì?

Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia là hành vi nguy hiểm cho xã hội, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện hành vi phá hủy công trình, cơ sở hoặc phương tiện giao thông vận tải, thông tin – liên lạc, công trình điện lực, dẫn chất đốt, công trình thủy lợi hoặc công trình quan trọng khác về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa và xã hội.

2. Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia trong Tiếng anh là gì?

Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia trong Tiếng anh là “Destruction of work, facility, equipment important for national security”.

3. Quy định của Bộ luật hình sự về tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia?

Điều 303 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định như sau:

“1. Người nào phá hủy công trình, cơ sở hoặc phương tiện giao thông vận tải, thông tin – liên lạc, công trình điện lực, dẫn chất đốt, công trình thủy lợi hoặc công trình quan trọng khác về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa và xã hội, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 114 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Có tổ chức;

b) Làm công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia hư hỏng, ngưng hoạt động;

c) Làm chết 03 người trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

đ) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên;

e) Gây ảnh hưởng xấu đến tình hình kinh tế – xã hội;

g) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt quản chế từ 01 năm đến 05 năm.”

So với Điều 231 BLHS năm 1999, Điều 303 BLHS năm 2015 có một số điểm mới sau:

– Ngoài công trình, phương tiện quan trọng về an sinh quốc gia như quy định của Điều 231 BLHS năm 1999, Điều 303 BLHS năm 2015 bổ sung đối tượng tác động của tội phạm là cơ sở quan trọng về an ninh quốc gia cho đầy đủ, phù hợp với thực tiễn.

– Cụ thể hóa tình tiết “gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng” bằng các tình tiết: Làm chết 03 người trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; Gây thiệt hại về tài sản 1.5 tỷ đồng trở lên tại Khoản 2 và bỏ hình phạt tử hình quy định tại khoản này.

– Quy định cụ thể về hình phạt đối với người chuẩn bị phạm tội là bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm tại Khoản 3.

3.1. Dấu hiệu khách thể của tội phạm.

Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia xâm phạm đến trật tự quản lý nhà nước trong việc bảo vệ các công trình, cơ sở phương tiện quan trọng của quốc gia.

Đối tượng tác động của tội phạm này là công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia, bao gồm: công trình, cơ sở hoặc phương tiện giao thông vận tải, thông tin – liên lạc, công trình điện lực, dẫn chất đốt, công trình thủy lợi hoặc công trình quan trọng khác về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa và xã hội. Các đối tượng này phải đang được sử dụng, đang hoạt động hoặc đã nghiệm thu và chuẩn bị đưa vào sử dụng; nếu các đối tượng đang thi công hoặc không được sử dụng, hoạt động nữa thì không phải là đối tượng của tội phạm này mà có thể là đối tượng của một tội phạm khác.

Theo Nghị định 126/2008/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh bảo vệ công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia bao gồm:

– Công trình quốc phòng, an ninh quan trọng nếu để xảy ra sự cố hoặc bị phá hoại sẽ làm suy yếu khả năng phòng thủ bảo vệ Tổ quốc hoặc trực tiếp tác động đến sự tồn tại của chế độ.

– Công trình văn hóa, thông tin – truyền thông nếu bị phá hoại hoặc bị lợi dụng làm phương tiện thông tin, tuyên truyền chống lại chính quyền nhà nước sẽ trực tiếp tác động đến tư tưởng người dân, đến sự tồn tại của chế độ.

– Công trình có sử dụng công nghệ hạt nhân (lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu, nhà máy điện hạt nhân), công trình đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị – xã hội, giao thông, đê điều, điện lực, thủy lợi, xây dựng nếu để xảy ra sự cố hoặc bị phá hoại sẽ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đến nền kinh tế quốc dân, gây thảm họa đối với đời sống con người, môi trường sinh thái.

-Là nơi tập trung lưu giữ, bảo quản nhiều hồ sơ tài liệu, mẫu vật, hiện vật thuộc danh mục bí mật nhà nước hoặc có giá trị đặc biệt quan trọng về chính trị – ngoại giao, văn hóa – lịch sử, kinh tế, khoa học – kỹ thuật; nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động nghiên cứu, hoạch định chủ trương, chính sách thuộc phạm vi bí mật nhà nước.

– Là nơi bảo quản vật liệu, chất đặc biệt nguy hiểm đối với con người, môi trường sinh thái.

– Công trình khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

3.2. Dấu hiệu khách quan của tội phạm.

Hành vi được mô tả trong cấu thành tội phạm là: Hành vi phá hủy công trình, cơ sở hoặc phương tiện giao thông vận tải, thông tin – liên lạc, công trình điện lực, dẫn chất đốt, công trình thủy lợi hoặc công trình quan trọng khác về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa và xã hội.

Phá hủy công trình hoặc phương tiện giao thông vận tải là hành vi hủy hoại hoặc làm hư hỏng các công trình, phương tiện giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường không như thao thanh tà vẹt trên đường ray, tháo thanh giằng trên cầu, nổ mìn làm sạt lở đường bộ, phá bỏ các hệ thống biển báo trên các dòng sóng hoặc tất cả các hành vi mang tính chất phá hủy khác.

Phá hủy công trình điện là hành vi hủy hoại hoặc làm hư hỏng các công trình sản xuất điện, tải điện như nhà máy thủy điện, nhàm áy nhiệt điện, các hệ thống tải điện, các trạm biến áp,..

Phá hủy công trình quan trọng khác về quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa và xã hội là hành vi hủy hoại hoặc làm hư hỏng các công trình quan trong khác chưa được liệt kê trong cấu thành

Việc thực hiện hành vi phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng có thể dễ bị nhầm lẫn với hành vi ở một số tội khác, cần có sự phân tích, đối chiếu, xem xét về đối tượng để xác định đúng tội và truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm, nhưng là dấu hiệu tăng nặng trách nhiệm hình sự theo khoản khoản 2 Điều 303.

3.3. Dấu hiệu chủ quan của tội phạm.

Người phạm tội thực hiện hành vi phá hoại công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia với lỗi cố ý, tức là người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra; hoặc người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

Mục đích phạm tội phải loại trừ mục đích nhằm chống chính quyền nhân dân. Bởi lẽ, nếu thực hiện hành vi phá hủy công trình hoặc phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia  vì mục đích chống chính quyền nhân dân thì người phạm tội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114).

3.4. Dấu hiệu chủ thể của tội phạm.

Chủ thể của tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi do luật định (từ 14 tuổi trở lên).

3.5. Khung hình phạt áp dụng.

– Khung hình phạt cơ bản: bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm.

– Khung hình phạt tăng nặng: bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân, khi có một trong các tình tiết tăng nặng sau:

+ Có tổ chức: Là trường hợp có từ hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm và đòi hỏi phải có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm. Khi đã xác định được trường hợp cụ thể đó là phạm tội có tổ chức, thì phải áp dụng tình tiết tăng nặng này đối với tất cả những người cùng thực hiện tội phạm (người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức). Mức độ tăng nặng phụ thuộc vào quy mô tổ chức, vai trò của từng người trong việc tham gia vụ án.

+ Làm công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia hư hỏng, ngưng hoạt động;

+ Làm chết 03 người trở lên;

+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

+ Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên;

+ Gây ảnh hưởng xấu đến tình hình kinh tế – xã hội;

+ Tái phạm nguy hiểm: Đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý; hoặc đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý.

– Khung hình phạt bổ sung: bị phạt quản chế từ 01 năm đến 05 năm.

 Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, người phạm tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia có thể bị áp dụng mức phạt cao nhất là tù chung thân.