Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay đang được quy định tại Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là tội danh nhằm xử lý những hành vi điều khiển tàu, thuyền vi phạm quy tắc an toàn, thủ tục hàng hải, tín hiệu hành trình hoặc phòng ngừa ô nhiễm môi trường khi hoạt động trong lãnh hải Việt Nam.
Mục lục bài viết
- 1 1. Khái quát về Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- 1.1 1.1. Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là gì?
- 1.2 1.2. Ý nghĩa của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong pháp luật hình sự:
- 1.3 1.3. Cơ sở pháp lý của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- 2 2. Cấu thành Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- 3 3. Khung hình phạt của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- 4 4. Các tình tiết định khung tăng nặng theo Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015:
- 5 5. Phân biệt với Tội điều khiển tàu bay vi phạm quy định về hàng không của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
- 6 6. Dịch vụ Luật sư bào chữa với tội danh này của Luật Dương Gia:
1. Khái quát về Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
1.1. Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là gì?
Trong bối cảnh kinh tế biển ngày càng phát triển như hiện nay, Việt Nam là một trong những quốc gia có đường bờ biển dài và hoạt động vận tải hàng hải diễn ra thường xuyên, chiếm tỷ lệ cao trong nền kinh tế quốc gia. Cùng với đó, tình trạng người điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm các quy định về tốc độ, tín hiệu, thủ tục cảng biển, chế độ hoa tiêu, phòng ngừa ô nhiễm môi trường… vẫn còn diễn ra khá phổ biến.
Nhiều vụ việc đã gây hậu quả nghiêm trọng như: va chạm tàu thuyền, thiệt hại tài sản, ô nhiễm môi trường biển… thậm chí ảnh hưởng đến an ninh trật tự hàng hải và uy tín quốc tế của Việt Nam. Chính vì vậy, việc xử lý hình sự đối với hành vi này trở thành một yêu cầu tất yếu nhằm răn đe và phòng ngừa.
Có thể đưa ra khái niệm về Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như sau:
“Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải được hiểu là hành vi của người điều khiển tàu thuyền, khi vào/ra hoặc đi qua lãnh hải Việt Nam nhưng không tuân thủ các quy định về an toàn, trật tự hàng hải, thủ tục cảng biển, tín hiệu và phòng ngừa ô nhiễm môi trường theo quy định pháp luật. Đây là tội phạm được quy định tại Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015 phản ánh tính đặc thù của lĩnh vực giao thông vận tải đường biển, gắn liền với an toàn hàng hải và bảo vệ môi trường.”
1.2. Ý nghĩa của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong pháp luật hình sự:
Việc quy định và xử lý nghiêm minh tội danh này mang nhiều ý nghĩa quan trọng:
- Thứ nhất, bảo đảm an toàn giao thông hàng hải: Quy định Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm có nguy cơ gây tai nạn, va chạm hoặc cháy nổ trên biển.
- Thứ hai, bảo vệ môi trường biển: Ràng buộc trách nhiệm của người điều khiển trong việc tuân thủ các quy định phòng ngừa ô nhiễm và bảo tồn hệ sinh thái biển.
- Thứ ba, giữ vững trật tự và kỷ cương pháp luật: Tạo hành lang pháp lý minh bạch và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật hàng hải.
- Thứ tư, bảo vệ chủ quyền và uy tín quốc gia: Bảo đảm Việt Nam thực hiện đúng cam kết quốc tế về hàng hải, đồng thời khẳng định quyền quản lý và kiểm soát đối với hoạt động trong lãnh hải quốc gia.
1.3. Cơ sở pháp lý của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay đang được quy định tại Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015:
“1. Người điều khiển tàu thủy hay phương tiện hàng hải khác vào hoặc ra khỏi Việt Nam hoặc đi qua lãnh hải Việt Nam mà thực hiện một trong các hành vi sau đây, gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60% hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 110 và Điều 111 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Chạy quá tốc độ cho phép trong vùng nước cảng biển;
b) Chạy không đúng vùng được phép hoạt động theo quy định;
c) Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các thủ tục vào cảng, rời cảng, chế độ hoa tiêu, thủ tục neo, đậu, cập cầu, cập mạn, trật tự – vệ sinh, an toàn cháy nổ, phòng ngừa ô nhiễm môi trường do phương tiện hàng hải gây ra;
d) Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định về đi, tránh nhau, vượt nhau, nhường đường trong hoạt động giao thông hàng hải hoặc phương tiện giao thông hàng hải không có, không bảo đảm về còi, chuông, kẻng theo âm lượng quy định;
đ) Không bảo đảm về đèn hành trình, đèn hiệu theo tiêu chuẩn quy định; không thực hiện hoặc thực hiện không đúng về phát tín hiệu về âm hiệu, tín hiệu ánh sáng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
a) Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
d) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.”
2. Cấu thành Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
2.1. Khách thể:
Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam xâm phạm trực tiếp đến: Sự an toàn trong hoạt động hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, gây nguy hiểm cho an toàn giao thông và trật tự an ninh hàng hải.
2.2. Mặt khách quan:
Hành vi khách quan của tội danh này là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Hành vi nguy hiểm này được thể hiện bằng việc thực hiện hay không thực hiện hành động thuộc các trường hợp cấm của pháp luật.
Hành vi khách quan của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được biểu hiện qua hành vi: Điều khiển tàu thủy hoặc phương tiện hàng hải khác vào hoặc ra khỏi Việt Nam; hoặc đi qua lãnh hải Việt Nam mà vi phạm các quy định pháp luật về hàng hải. Cụ thể như sau:
- Chạy quá tốc độ cho phép trong vùng nước cảng biển;
- Chạy không đúng vùng được phép hoạt động theo quy định;
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ thủ tục vào cảng, rời cảng, chế độ hoa tiêu, thủ tục neo, đậu, cập cầu, cập mạn;
- Vi phạm các quy định về trật tự vệ sinh, an toàn cháy nổ, phòng ngừa ô nhiễm môi trường;
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định về đi, tránh nhau, vượt nhau, nhường đường trong hoạt động giao thông hàng hải;
- Sử dụng phương tiện giao thông hàng hải không có hoặc không bảo đảm còi, chuông, kẻng theo âm lượng quy định;
- Không bảo đảm đèn hành trình, đèn hiệu theo tiêu chuẩn; hoặc không thực hiện đúng việc phát tín hiệu bằng âm hiệu, tín hiệu ánh sáng.
Hậu quả của hành vi này là bắt buộc trong cấu thành tội phạm, hành vi điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải phải gây thiệt hại về tính mạng hoặc thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.
Hành vi khách quan nêu trên chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khi thỏa mãn đầy đủ những điều kiện sau đây:
- Địa điểm thực hiện tội phạm: Tại vùng lãnh hải của nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam;
- Hành vi khách quan nói trên không thuộc trường hợp quy định tại Điều 110 (Tội gián điệp) và Điều 111 (Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ) tại Bộ luật Hình sự 2015.
2.3. Mặt chủ quan:
Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thực hiện với lỗi cố ý. Người thực hiện hành vi điều khiển tàu bay vi phạm các quy định về hàng không nhận thức được hành vi của mình sẽ gây nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn cố tình thực hiện hành vi phạm tội này.
2.4. Chủ thể:
Chủ thể của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải là người có trách nhiệm trực tiếp trong việc điều khiển phương tiện hàng hải. Ngoài ra, chủ thể của tội này phải là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự đầy đủ.
3. Khung hình phạt của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:
- Khung 1: Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
- Khung 2: Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
- Khung 3: Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
4. Các tình tiết định khung tăng nặng theo Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015:
Tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015: “Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng” và “gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng” với khung hình phạt cao nhất là phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 05 năm đến 12 năm.
Người điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải thì có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm (theo khoản 1 Điều 284). Tuy nhiên, khi hành vi đó dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng như: Gây thiệt hại lớn về tính mạng, sức khỏe, tài sản, môi trường hoặc ảnh hưởng đến an ninh, trật tự hàng hải… thì sẽ bị chuyển khung sang khoản 2 hoặc khoản 3 của Điều 284. Đây là tình tiết định khung hình phạt tăng nặng nhằm phản ánh sự khác biệt về mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.
Trong lĩnh vực hàng hải, hậu quả nghiêm trọng/đặc biệt nghiêm trọng không chỉ dừng lại ở việc gây chết người hay thiệt hại tài sản mà còn bao gồm nguy cơ ô nhiễm môi trường biển, cản trở hoạt động vận tải quốc tế, gây đình trệ cảng biển hoặc vi phạm chủ quyền quốc gia trên lãnh hải Việt Nam. Do đặc thù giao thông hàng hải liên quan đến nhiều yếu tố quốc tế, mức độ nguy hiểm của hậu quả càng cao và tác động xã hội càng rộng.
Việc coi những hậu quả này là tình tiết tăng nặng khung hình phạt phản ánh chính sách hình sự chặt chẽ của Nhà nước, nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, an ninh hàng hải và uy tín quốc tế của Việt Nam.
5. Phân biệt với Tội điều khiển tàu bay vi phạm quy định về hàng không của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
| Tiêu chí | Tội điều khiển tàu bay vi phạm quy định về hàng không của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 283 Bộ luật Hình sự 2015) | Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015) |
| Đối tượng điều chỉnh | Người điều khiển tàu bay vào hoặc ra khỏi Việt Nam vi phạm quy định hàng không. | Người điều khiển phương tiện hàng hải vào, ra hoặc đi qua lãnh hải Việt Nam vi phạm quy định hàng hải. |
| Hành vi cấu thành cơ bản | Điều khiển tàu bay vi phạm quy định hàng không (không cần liệt kê chi tiết hành vi). | Điều khiển phương tiện hàng hải thực hiện các hành vi cụ thể như: Chạy quá tốc độ, chạy sai vùng hoạt động, vi phạm thủ tục cảng biển, không tuân thủ quy tắc tránh nhau, vượt nhau, tín hiệu, đèn hiệu, phòng ngừa ô nhiễm… |
| Khung hình phạt | Khung 1: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm. Khung 2: Phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm. Khung 3: Phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 05 năm đến 12 năm. | Khung 1: Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm. Khung 2: Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm. Khung 3: Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm. |
6. Dịch vụ Luật sư bào chữa với tội danh này của Luật Dương Gia:
Trong bối cảnh hoạt động hàng hải ngày càng sôi động, các vi phạm về quy định an toàn, thủ tục vào – rời cảng, tín hiệu hành trình, chế độ hoa tiêu… thường xuyên phát sinh và có thể dẫn đến trách nhiệm hình sự theo Điều 284 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là tội danh đặc thù liên quan trực tiếp đến an toàn giao thông đường biển, bảo vệ môi trường và chủ quyền quốc gia. Do đó mức hình phạt được quy định rất nghiêm khắc, có thể lên đến 07 năm tù giam (khoản 3) cùng các khoản phạt tiền lớn.
Nhằm bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ, Công ty Luật Dương Gia cung cấp dịch vụ Luật sư bào chữa Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với các nội dung chính:
- Tư vấn pháp lý toàn diện: Giải thích rõ các quy định pháp luật về hành vi vi phạm, phân tích cấu thành tội phạm và đánh giá tình tiết vụ án (hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng…);
- Tham gia bào chữa trong quá trình tố tụng: Từ giai đoạn điều tra, truy tố đến xét xử tại Tòa án, Luật sư sẽ trực tiếp tham gia với vai trò người bào chữa để bảo vệ quyền lợi cho bị can hoặc bị cáo;
- Đề xuất tình tiết giảm nhẹ: Thu thập chứng cứ, đưa ra các căn cứ pháp lý, tình tiết nhân thân, tình tiết đặc biệt trong quá trình điều khiển phương tiện nhằm giảm nhẹ mức hình phạt cho thân chủ;
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp liên quan: Trường hợp vụ án có phát sinh trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản hoặc môi trường), Luật sư sẽ tư vấn và đại diện đàm phán, bảo vệ thân chủ trước yêu cầu bồi thường;
- Đảm bảo quy trình tố tụng đúng luật: Giám sát hoạt động điều tra, truy tố, xét xử để đảm bảo cơ quan tiến hành tố tụng tuân thủ đúng trình tự, thủ tục; kịp thời khiếu nại, kiến nghị nếu có sai sót hoặc vi phạm.
Với đội ngũ Luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự – hàng hải, Luật Dương Gia cam kết mang lại chiến lược bào chữa hiệu quả và phù hợp với từng vụ án, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng được đặt lên hàng đầu.
THAM KHẢO THÊM:
