Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy theo quy định của Bộ luật hình sự

Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy là tội xâm phạm quyền sở hữu tài sản của nhà nước có tính chất chiếm đoạt. Tàu bay, tàu thủy thuộc sở hữu của nhà nước, những chủ thể có hành vi chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy sẽ bị xử lý theo quy định của Bộ Luật hình sự 2015. Vậy tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy bao gồm những hành vi nào, Bộ luật hình sự quy định hình phạt đối với tội này ra sao? Bài viết dưới đây của Luật Dương Gia sẽ đi vào tìm hiểu những quy định pháp luật liên quan để giúp người đọc hiểu rõ hơn về tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy.

1. Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy theo quy định của Bộ luật hình sự là gì?

Tàu bay là phương tiện hoạt động trên không bao gồm máy bay, tàu lượn, khí cầu và những phương tiện bay khác. (Theo Điều 4 Luật Biên giới quốc gia 2003)

Tàu thủy là một công trình kỹ thuật nổi, có thể chuyển dịch trên mặt nước, hay ngầm dưới nước, theo hướng đã định, với tốc độ cần thiết, và chuyên chở hàng hóa hay hành khách tùy theo đặc tính sử dụng của con tàu.

Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.

Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy là hành vi dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy, đe dọa dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy hoặc dùng các thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp.

2. Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy tiếng anh là gì?

Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy tiếng anh là “Appropriating aircraft, ships”.

3. Cấu thành tội phạm của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy?

Điều 282 Bộ Luật hình sự 2015 quy định về tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy như sau:

“1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Có tổ chức;

b) Sử dụng vũ khí hoặc phương tiện nguy hiểm;

c) Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

e) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

g) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau, thì bị phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Làm chết 02 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên;

d) Gây thiệt hại về tài sản 500.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn bị phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.”

Cấu thành tội phạm là tổng thể các dấu hiệu pháp lý đặc trưng khách quan và chủ quan được quy định trong Luật Hình sự thể hiện một hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể là tội phạm, tức là căn cứ vào các dấu hiệu đó một hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm. Cấu thành tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy bao gồm các dấu hiệu sau:

Mặt khách quan của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy:

Hành vi khách quan phải là hành vi nguy hiểm cho xã hội, hành vi nguy hiểm này được thể hiện bằng việc thực hiện hay không thực hiện hành động thuộc các trường hợp cấm của luật. Người thực hiện hành vi biết hoặc có nghĩa vụ phải biết việc mình làm hay không thực hiện hành động mà từ đó gây nên nguy hiểm cho xã hội thì sẽ có hành vi khách quan để cấu thành tội phạm.

 Hành vi khách quan của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy được thể hiện qua việc người phạm tội có hành vi dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy, đe dọa dùng vũ lực nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy hoặc dùng các thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy.

Dùng vũ lực để chiếm đoạt máy bay, tàu thủy được hiểu là người phạm tội dùng sức mạnh vật chất tác động vào người chủ phương tiện (tàu bay, tàu thủy) hay người điều khiển phương tiện (tàu bay, tàu thủy), người canh gác trông coi máy bay, tàu thủy để cướp tàu bay, tàu thủy. Hành vi dùng vũ lực để chiếm đoạt máy bay, tàu thủy thường có sự hỗ trợ của các công cụ phương tiện: dao, súng, gậy…các công cụ phương tiện dùng để chiếm đoạt máy bay, tàu thủy thường là các công cụ có khả năng gây nguy hiểm cho người khác,

Đe dọa dùng vũ lực để chiếm đoạt máy bay, tàu thủy được hiểu là dùng lời nói, cử chỉ hành động, vũ khí… uy hiếp về mặt tinh thần làm tê liệt sự phản kháng của người chủ phương tiện hoặc người có trách nhiệm trông coi, quản lý phương tiện để chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy. Sự đe dọa thường uy hiếp gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe của những người có trách nhiệm liên quan đến tàu bay, tàu thủy: cơ trưởng, tổ lái, nhân viên bảo vệ, thuyền trưởng, máy trưởng, thủy thủ…

Dùng thủ đoạn khác để chiếm đoạt máy bay, tàu thủ bao gồm các hành vi như lừa đảo, lén lút, công nhiên… để chiếm đoạt máy bay, tàu thủy, hành vi dùng thủ đoạn khác này không đe doạ tới tính mạng, sức khỏe của những người liên quan như hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, đây là các hành vi dùng thủ đoạn, lừa dối…

Mặt chủ quan của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy:

Về dấu hiệu lỗi của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy: Lỗi là thái độ tâm lý của người thực hiện hành vi đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả do hành vi đó của mình gây ra, đây là dấu hiệu bắt buộc phải có ở mọi tội phạm. Người thực hiện chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy có lỗi cố ý trực tiếp khi nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội và thấy trước hậu quả của hành vi đó mà vẫn mong muốn nó xảy ra.

Người thực hiện hành vi chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy có lỗi cố ý trực tiếp, tức là nhận thức rõ hành vi của mình là hành vi vi phạm quy định về sở hữu tài sản, thấy trước được hậu quả của hành vi  gây thiệt hại cho người khác.

Chủ thể của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy:       

Chủ thể của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy là người có năng lực trách nhiệm hình sự. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, có năng lực trách nhiệm hình sự được hiểu là trong lúc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội thì người đó bị mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác mà mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Khách thể của tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy:

Hành vi chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản là tàu bay, tàu thủy của nhà nước, tổ chức, cá nhân.

4. Hình phạt đối với tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy?

– Đối với trường hợp cấu thành cơ bản:

Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

– Đối với trường hợp cấu thành tăng nặng:

Có tổ chức;

Sử dụng vũ khí hoặc phương tiện nguy hiểm;

Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

Tái phạm nguy hiểm.

Làm chết 02 người trở lên;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên;

Gây thiệt hại về tài sản 500.000.000 đồng trở lên.

Chủ thể thực hiện hành vi phạm tội thuộc một trong các trường cấu thành tăng nặng nêu trên, thì bị phạt tù 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

– Đối với hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn bị phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.