Thủ tục khiếu nại, khởi kiện công ty không đóng bảo hiểm xã hội

1. Người lao động làm gì khi công ty không đóng BHXH cho nhân viên?

Khi phát hiện công ty không đóng BHXH cho mình, người lao động có thể thực hiện các biện pháp dưới đây để bảo vệ quyền lợi của mình :

Thứ nhất, khiếu nại tới Ban Giám đốc Công ty, tổ chức công đoàn công ty:  Đây là những người có thẩm quyền xem xét, giải quyết và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động. Trong vòng 180 ngày, kể từ ngày biết được công ty không đóng BHXH cho mình, người lao động yêu cầu người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu cho mình để xem xét lại hành vi không nộp tiền BHXH.

Thứ hai, khiếu nại tới Chánh Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội: Trong 30 ngày, kể từ ngày yêu cầu giải quyết, nếu công ty vẫn không đóng hoặc người lao động không đồng ý với quyết định giải quyết của công ty thì người lao động được quyền khiếu nại tới Chánh Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội, nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Chánh thanh tra Bộ Lao động Thương binh và xã hội là chủ thể cuối cùng về giải quyết khiếu nại của người lao động theo thủ tục hành chính.

Lưu ý: Cả hai lần khiếu nại, người lao động đều có thể khiếu nại trực tiếp hoặc khiếu nại bằng đơn. Đồng thời, nên khiếu nại đích danh. Nếu khiếu nại nặc danh thì có thể đơn khiếu nại sẽ không được giải quyết, vì người giải quyết khiếu nại sẽ không biết phải gửi văn bản trả lời giải quyết khiếu nại đến ai.

Thứ ba, yêu cầu hòa giải viên lao động giải quyết (không bắt buộc): Việc tham gia BHXH gắn liền với quyền lợi của người lao động, chính vì vậy, để bảo vệ người lao động, pháp luật không yêu cầu tranh chấp về BHXH bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải trước khi yêu cầu Tòa án giải quyết. Trong vòng 06 tháng, kể từ ngày phát hiện ra công ty không đóng BHXH, người lao động được yêu cầu hòa giải viên lao động hòa giải tranh chấp.

Thứ tư, khởi kiện đến Tòa án nhân dân: Người lao động khởi kiện đến Toà án nhân dân cấp huyện, nơi công ty đóng trụ sở để yêu cầu giải quyết các quyền lợi liên quan trong thời gian làm việc mà không được đóng bảo hiểm khi:  Không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại; Hoà giải không thành; Hết thời hạn mà không được giải quyết khiếu nại, hòa giải; Công ty vẫn không đóng BHXH.

2. Các đối tượng được tham gia bảo hiểm xã hội: 

Căn cứ Theo Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Điều 2 Nghị định 143/2018/NĐ-CP quy định thì đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội gồm có; 

– Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định theo quy định của pháp luật về lao động;

– Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

– Cán bộ, công chức, viên chức;

– Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

– Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

– Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;

– Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

– Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;

– Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

3. Thời hiệu khởi kiện: 

Thời hiệu khởi kiện cầu giải quyết khởi kiện công ty không đóng bảo hiểm xã hội được Nhà nước quy định như sau:

 – Thời hiệu yêu cầu hòa giải viên lao động thực hiện hòa giải tranh chấp lao động cá nhân là 06 tháng kể từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm.

 – Thời hiệu yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết tranh chấp lao động cá nhân là 09 tháng kể từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm.

 – Thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp lao động cá nhân là 01 năm kể từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm.

 – Trường hợp người yêu cầu chứng minh được vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan hoặc lý do khác theo quy định của pháp luật mà không thể yêu cầu đúng thời hạn quy định tại Điều này thì thời gian có sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan hoặc lý do đó không tính vào thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.

Từ đây, người lao động cần lưu ý về thời hạn khi có nhu cầu khởi kiện doanh nghiệp, công ty không đóng bảo hiểm xã hội, tránh các trường hợp quá hạn gây rắc rối với cơ quan giải quyết cũng như thiệt hại đối với bản thân.

4. Hồ sơ khởi kiện và án phí:

Căn cứ theo quy định của pháp luật hiện nay, hồ sơ khởi kiện khởi kiện công ty không đóng bảo hiểm xã hội bao gồm các giấy tờ sau:

 – Đơn khởi kiện (theo mẫu) và các tài liệu chứng cứ chứng minh cho yêu cầu khởi kiện.

 – Bản sao giấy chứng minh thư nhân dân/CCCD (hoặc hộ chiếu), Sổ hộ khẩu gia đình (có sao y bản chính).

 – Các tài liệu liên quan đến quan hệ lao động như: Hợp đồng lao động, hợp đồng học nghề,…

 – Biên bản hoà giải không thành của Hội đồng hoà giải lao động cơ sở hoặc hoà giải viên lao động đối với tranh chấp lao động cá nhân (nếu có).

 – Bản kê các tài liệu nộp kèm theo đơn khởi kiện (ghi rõ số lượng bản chính, bản sao).

* Lưu ý: Các tài liệu nêu trên bằng tiếng nước ngoài thì phải dịch sang tiếng Việt Nam theo quy định trước khi nộp và nộp kèm theo bản gốc để đối chiếu, đảm bảo tính chính xác.

Về án phí, mức án phí dân sự sơ thẩm, án phí dân sự phúc thẩm đối với các vụ án lao động không có giá ngạch là 200.000 đồng

5. Mức xử phạt khi doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội:

Để chắc chắn rằng doanh nghiệp vẫn thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH như đúng cam kết, người lao động cần liên tục kiểm tra thông tin về quá trình tham gia BHXH thông qua các kênh thông tin BHXH chính thống, ứng dụng VssID…

Nếu đã ký hợp đồng từ đủ 3 tháng trở lên, theo quy định của pháp luật, người lao động sẽ được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và công ty trả thu nhập là bên chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ này.

Trường hợp công ty không đóng bảo hiểm cho người lao động, nghĩa là đã vi phạm quy định của pháp luật. Theo đó, các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm: Trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp; chậm đóng tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

Khi đó, công ty sẽ bị xử lý với mức xử phạt như sau:

–  Đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng;

– Nộp số tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng; 

–  Nếu không thực hiện thì cơ quan tín dụng, ngân hàng nhà nước sẽ trích từ tài khoản tiền gửi của doanh nghiệp để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi vào tài khoản của cơ quan BHXH.

Ngoài ra, tùy theo từng trường hợp vi phạm, doanh nghiệp còn bị xử phạt hành chính theo quy định của Nhà nước. Cụ thể :

–         Phạt tiền từ 12%~15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính, tối đa không quá 75 triệu đồng khi có một trong các hành vi sau đây: Chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN; đóng BHXH bắt buộc, BHTN không đúng mức quy định; đóng BHXH, BHTN không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp.

–          Phạt tiền từ 18%~20% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính, không quá 75 triệu đồng đối với tổ chức không đóng BHXH bắt buộc, BHTN cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, BHTN. 

6. Mẫu đơn khiếu nại công ty không đóng bảo hiểm năm 2022:

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

———————

                                                                                                   …., ngày….tháng….năm…..

ĐƠN KHIẾU NẠI

Kính gửi : ………………

Tôi tên:………………

Sinh ngày:…………………

Hiện cư trú tại:………….

CMND số:……………..Cấp ngày:……………Tại:……….

Nay tôi làm đơn này gửi đến…………..…khiếu nại Công ty…………

Địa chỉ tại………………., số điện thoại:………….

Nội dung khiếu nại như sau:…………………

Đề nghị………….thẩm tra, xác minh, giải quyết theo đúng chính sách pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động.

Tôi xin cam đoan nội dung khiếu nại trên là đúng sự thật và xin chịu trách nhiệm về nội dung đã khiếu nại.

Mong quý cơ quan xem xét và giải quyết để bảo vệ quyền lợi cho tôi.

Xin chân thành cảm ơn.

Người khiếu nại

(ký và ghi rõ họ tên)

Để tránh bị xâm phạm về quyền lợi, bản thân người lao động cần ý thức và hiểu rõ về các quy định quyền lợi, trách nhiệm khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Pháp luật cho phép người lao động có quyền được yêu cầu chủ sử dụng lao động và cơ quan BHXH cung cấp thông tin về việc đóng, hưởng bảo hiểm; được giữ sổ BHXH; được quyền khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội; ủy quyền cho tổ chức công đoàn khởi kiện chủ doanh nghiệp và doanh nghiệp vi phạm về đóng bảo hiểm…

Các doanh nghiệp cũng cần nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của Luật BHXH, Luật BHYT, góp phần tạo nên một xã hội phát triển bền vững với chất lượng an sinh ngày càng được nâng cao.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Luật bảo hiểm xã hội năm 2014

– Luật bảo hiểm y tế năm 2008