Quy trình xây dựng văn bản pháp luật theo thủ tục rút gọn

Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung do Nhà nước ban hành để điều chỉnh các hoạt động của Nhà nước và xã hội. Pháp luật được thể hiện dưới dạng văn bản quy phạm pháp luật được ban hành theo đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền. Tuy nhiên, đối với một số văn bản quy phạm pháp luật được ban hành trong trường hợp cấp thiết hoặc cần phải huỷ bỏ ngay lập tức do không còn phù hợp với xã hội thực tại thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền được phép xây dựng văn bản pháp luật theo thủ tục rút gọn. Vậy xây dựng văn bản pháp luật theo thủ tục rút gọn là gì, có khác biệt gì so với việc ban hành pháp luật theo thủ tục thông thường không? Quy trình xây dựng văn bản pháp luật theo thủ tục rút gọn như thế nào?

Luật sư tư vấn luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài: 1900.6568

Căn cứ pháp lý:

– Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015;

– Luật sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2020.

1. Văn bản pháp luật là gì?

Văn bản pháp luật hay còn được gọi đầy đủ là Văn bản quy phạm pháp luật được nêu ra khái niệm tại Điều 2 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 là loại văn bản có chứa quy phạm pháp luật và được ban hành theo đúng trình tự, thủ tục, hình thức, thẩm quyền được quy định. Những văn bản có chứa quy phạm pháp luật nhưng không được ban hành theo đúng hình thức, trình tự, thủ tục, thẩm quyền được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì không được xem là văn bản quy phạm pháp luật.

2. Xây dựng văn bản pháp luật theo thủ tục rút gọn là gì?

Xây dựng hay ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn được hiểu là việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật khi có đủ điều kiện để ban hành theo quy định pháp luật nhưng được ban hành với trình tự, thủ tục đơn giản, nhanh gọn hơn so với trình tự, thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật thông thường nhưng vẫn đúng theo quy định của pháp luật.

Việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn được pháp luật quy định thực hiện trong các trường hợp cụ thể. Theo đó, tại khoản 44 Điều 1 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2020 quy định các trường hợp được ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn là:

– Trường hợp pháp luật quy định về tình trạng khẩn cấp và trường hợp cấp bách phải giải quyết những vấn đề phát sinh đột xuất trong thực tiễn; trường hợp khẩn cấp, đột xuất trong công tác phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, cháy nổ;

– Trường hợp cần phải sửa đổi ngay cho phù hợp với văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành;

– Trường hợp cần thiết phải ban hành ngay văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh và đáp ứng việc thực hiện Điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên;

– Trường hợp cần ngưng hiệu lực một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành để kịp thời đáp ứng việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cá nhân và tổ chức;

– Trường hợp cần phải bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành nhưng trái pháp luật hoặc văn bản đó không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế – xã hội hiện nay;

– Trường hợp cần phải kéo dài thời gian áp dụng một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật trong một thời hạn nhất định để giải quyết các vấn đề cấp bách đang phát sinh trong thực tiễn.

3. Quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn:

Việc xây dựng, ban hành văn bàn quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn phải được thực hiện theo đúng quy trình mà pháp luật quy định. Quy trình này được thực hiện qua các bước sau:

Bước 1: Cơ quan chủ trì trong việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật tổ chức soạn thảo văn bản.

Trong quá trình soạn thảo, xây dựng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật thì cơ quan chủ trì có thể tổ chức lấy ý kiến của các đối tượng chịu sự điều chỉnh trực tiếp của văn bản quy phạm pháp luật đó và ý kiến của những cá nhân, cơ quan và tổ chức có liên quan trong việc xây dựng văn bản. Việc lấy ý kiến có thể thực hiện trực tiếp hoặc lấy ý kiến thông qua văn bản. Theo đó, trường hợp lấy ý kiến của các đối tượng nêu trên bằng văn bản thì thời hạn lấy ý kiến không quá 20 ngày;

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ và trình hồ sơ dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật theo thủ tục rút gọn lên cơ quan có thẩm quyền xét duyệt.

Theo đó, hồ sơ trình dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật theo trình tự, thủ tục rút gọn bao gồm:

+ Tờ trình về dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật;

+ Dự thảo văn bản quy phạm pháp luật;

+ Báo cáo thẩm định đối với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật là Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; Báo cáo thẩm tra đối với dự án Luật, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội, dự án Pháp lệnh, dự thảo Nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

Bước 3: Cơ quan có thẩm quyền thẩm định, thẩm tra có trách nhiệm kiểm tra dự án, dự thảo.

Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, cơ quan có thẩm quyền phải có trách nhiệm làm việc, kiểm tra, thẩm định, thẩm tra dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đó.

Bước 4: Cơ quan có thẩm quyền xét xét và xác nhận thông qua dự thảo văn bản quy phạm pháp luật xây dựng theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Sau khi xem xét, xét thấy văn bản quy phạm pháp luật ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn đủ điều kiện thông qua thì người đại diện cơ quan có thẩm quyền phải ký ban hành và văn bản đó phải được đăng tải ngay trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan ban hành và phải ngay lập tức được đưa lên các trang phương tiện truyền thông, thông tin đại chúng và được Công báo trong thời hạn quy định.

4. Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo trình tự, thủ tục rút gọn:

Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật được quy định cụ thể đối với từng loại văn bản phù hợp với thẩm quyền của từng cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương. Theo quy định tại Điều 147 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sửa đổi bổ sung tại khoản 45 Điều 1 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi bổ sung năm 2020, thẩm quyền cụ thể được quy định như sau:

– Uỷ ban thường vụ Quốc hội có thẩm quyền quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Pháp lệnh và Nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội. Ngoài ra còn có thẩm quyền trình lên Quốc hội quyết định về việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội;

– Chủ tịch nước có thẩm quyền trong việc quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Quyết định và Lệnh của Chủ tịch nước;

– Thủ tướng Chính phủ có thẩm quyền quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra còn có thẩm quyền trong việc quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với các Thông tư của Bộ trưởng và Thủ trưởng các cơ quan ngang bộ ban hành trong trường hợp cấp bách, cần thiết để giải quyết những vấn đề đột xuất phát sinh trong thực tiễn.

Lưu ý: đối với những văn bản của Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đề nghị Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với Thông tư thì phải kèm theo ý kiến bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

– Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan ngang bộ, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Tổng kiểm toán nhà nước có thẩm quyền trong việc quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với những văn bản do mình ban hành trong những trường hợp sau:

+ Cần ngưng hiệu lực một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành để bảo vệ kịp thời về quyền và lợi ích chính đáng của Nhà nước, cá nhân và tổ chức trong xã hội.

+ Cần bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật đã được cá cá nhân trên ban hành do văn bản đó không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế – xã hội hiện nay hoặc trái với pháp luật hiện hành;

– Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền trong việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh;

– Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền trong việc quyết định việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng và ban hành Quyết định của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh.