Quy định về tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm

Chiến lợi phẩm là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong thời chiến. Trong quá trình chiến đấu hoặc sau cuộc chiến, một số đối tượng nảy sinh ý định chiếm đoạt các chiến lợi phẩm tại chiến trường nhằm tư lợi cho bản thân dẫn đến phải chịu trách nhiệm hình sự. Vậy Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là gì và được Bộ luật hình sự quy định như thế nào? Bài viết sẽ tập trung làm rõ những vấn đề này.

1. Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là gì?

Chiến lợi phẩm là những vũ khí, quân trang, quân dụng của địch bỏ lại trên chiến trường.

Vũ khí quân dụng là vũ khí được chế tạo, sản xuất bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế của nhà sản xuất hợp pháp, được trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân và các lực lượng khác theo quy định của Luật này để thi hành công vụ.

Vũ khí quân dụng được phân thành các loại sau:

– Súng cầm tay: súng ngắn, súng trường, súng tiểu liên, súng trung liên, súng chống tăng, súng phóng lựu;

– Vũ khí hạng nhẹ: súng đại liên, súng cối, súng ĐKZ, súng máy phòng không, tên lửa chống tăng cá nhân;

– Vũ khí hạng nặng: máy bay chiến đấu, trực thăng vũ trang, xe tăng, xe thiết giáp, tàu chiến, tàu ngầm, pháo mặt đất, pháo phòng không, tên lửa;

– Bom, mìn, lựu đạn, ngư lôi, thủy lôi; đạn sử dụng cho các loại vũ khí quy định tại các điểm a, b và c khoản này.

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý, xâm phạm đến nghĩa vụ, trách nhiệm của quân nhân, xâm phạm kỷ luật chiến trường và quyền quản lý nhà nước đối với chiến lợi phẩm bằng hành vi chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm.

2. Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm tiếng Anh là gì?

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm trong tiếng Anh là “Appropriation or destruction of war trophies”.

3. Quy định của Bộ luật hình sự về Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm 

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm được quy định tại Điều 419 Bộ luật hình sự 2015 như sau:

“Điều 419. Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm

1. Người nào trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường mà chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

b) Chiến lợi phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến uy tín quân đội;

d) Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự;

đ) Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

a) Chiến lợi phẩm trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

b) Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự;

c) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.”

4. Dấu hiệu pháp lý của Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm 

4.1. Khách thể của tội phạm

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm xâm phạm kỷ luật chiến trường và quyền quản lý nhà nước đối với chiến lợi phẩm.

4.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của tội phạm thể hiện ở hành vi của người trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường mà chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm.

Chiếm đoạt chiến lợi phẩm là chiến dịch một cách bất hợp pháp chiến lợi phẩm trong khi đang chiến đấu hoặc trong khi thu dọn chiến trường thành tài sản của mình.

Hủy hoại chiến lợi phẩm là làm mất giá trị và giá trị sử dụng của chiến lợi phẩm bằng bất cứ thủ đoạn nào.

Cần lưu ý, hành vi chiếm đoạt, hủy hoại chiến lợi phẩm phải xảy ra trong khi đang chiến đấu hoặc trong khi thu dọn chiến trường mới cấu thành tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm. Trong trường hợp hành vi chiếm đoạt, hủy hoại chiến lợi phẩm sau khi đã được chuyển về đơn vị quân đội thì hành vi đó không cấu thành tội phạm trên mà có thể cấu thành tội phạm xâm phạm sở hữu tương ứng trong chương XVI “Các tội xâm phạm sở hữu” của Bộ luật hình sự.

4.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình nhưng vẫn thực hiện hành vi đó.

4.4. Chủ thể của tội phạm 

Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là người đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, có năng lực trách nhiệm hình sự, có dấu hiệu chủ thể đặc biệt.

Trong đó, năng lực trách nhiệm hình sự được hiểu là năng lực nhận thức được ý nghĩa xã hội của hành vi của mình và điều khiển được hành vi theo đòi hỏi của xã hội. Người có năng lực trách nhiệm hình sự là người khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có khả năng nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình và khả năng kìm chế hành vi đó để lựa chọn thực hiện hành vi khác phù hợp với đòi hỏi của xã hội.

Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Dấu hiệu chủ thể đặc biệt được quy định ở Điều 392 Bộ luật hình sự như sau;

– Quân nhân tại ngũ, công nhân, viên chức quốc phòng;

Quân nhân tại ngũ (quân nhân chuyên nghiệp tại ngũ) là quân nhân chuyên nghiệp đang phục vụ trong lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân.

Công nhân viên chức quốc phòng là công dân Việt Nam có trình độ chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ, được tuyển chọn, tuyển dụng vào Quân đội nhân dân theo vị trí việc làm hoặc chức danh nghề nghiệp mà không thuộc diện được phong quân hàm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp và hạ sĩ quan, binh sĩ.

– Quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện;

Quân nhân dự bị (quân nhân chuyên nghiệp dự bị) trong thời gian tập trung huấn luyện là công dân Việt Nam có trình độ chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ đã đăng ký phục vụ trong ngạch dự bị của Quân đội nhân dân theo quy định của Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng năm 2015 được huy động tập trung huấn luyện. Được coi là quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện trong các trường hợp sau đây: tập trung huấn luyện chính trị, quân sự thường kỳ hàng năm; tập trung diễn tập; tập trung kiểm tra tình trạng săn sàng động viên; tập trung kiêm tra tình trạng sẵn sàng chiến đấu.

– Dân quân, tự vệ phối thuộc với quân đội trong chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu;

Dân quân, tự vệ phối thuộc với quân đội trong chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu là công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ được giao cho đơn vị quân đội khi có nhu cầu chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu để tăng khả năng hoàn thành nhiệm vụ tác chiến của đơn vị quân đội.

– Công dân được trưng tập vào phục vụ trong quân đội là công dân được cấp có thẩm quyền ra quyết định trưng tập vào phục vụ Quân đội.

Công dân được trưng tập vào phục vụ trong quân đội bao gồm: công nhân Quốc phòng (do hợp đồng lao động hoặc được tuyển dụng vào phục vụ trong quân đội) và Công chức Quốc phòng.

Công dân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định vào phục vụ Quân đội khi có lệnh tổng động viên, động viên cục bộ; có chiến tranh; có nhu cầu chiến đấu để bảo vệ địa phương, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ mà chưa đến mức phải động viên cục bộ.

5. Hình phạt đối với Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm 

Khung hình phạt tại khoản 1

Người phạm tội bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.

Khung hình phạt tại khoản 2

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

– Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

Phạm tội thuộc trường hợp người phạm tội là chỉ huy là trường hợp phạm tội mà người phạm tội là cán bộ quân đội có chức vụ từ trung đội trưởng và tương đương trở lên, được giao phụ trách cơ quan, đơn vị thuộc quyền, có những nhiệm vụ, quyền hạn trong phạm vi thuộc cơ quan, đơn vị đó.

Phạm tội thuộc trường hợp người phạm tội là sĩ quan là trường hợp phạm tội mà người phạm tội là cán bộ quân đội được Nhà nước phong quân hàm cấp uý, cấp tá, cấp tướng và tương đương. Sĩ quan bao gồm sĩ quan tại ngũ và sĩ quan dự bị.

– Chiến lợi phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

– Gây ảnh hưởng xấu đến uy tín quân đội;

– Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự;

Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự là chiến lợi phẩm có giá trị sử dụng trong quân sự.

– Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.

Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng có thể là gây thiệt hại nghiêm trọng, rất nghiêm trọng về tính mạng, sức khỏe, tài sản, về vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng đến những lợi ích phi vật chất khác.

Khung hình phạt khoản 3

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

– Chiến lợi phẩm trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

– Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự;

Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự là chiến lợi phẩm có giá trị sử dụng đặc biệt trong quân sự.

– Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng;

Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng có thể là gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tính mạng, sức khỏe, tài sản, về vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự hoặc gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng đến những lợi ích phi vật chất khác.