Quy định của BLHS năm 2015 về tội gây rối trật tự công cộng

1. Khái quát quy định từ khi ban hành BLHS năm 2015 đến hiện nay:

Ngày 18/12/20215, Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua BLHS nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 100/2015/QH13 (được gọi là BLHS năm 2015). Ngày 18/12/2015 Chủ tịch nước công bố. Và ngày 20/06/2017, Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 3 thông qua đã được sửa đổi bổ sung tại Luật số 12/2017/QH14 được và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2018.

BLHS năm 2015 ra đời đánh dấu một bước tiến mới trong kỹ thuật lập pháp, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập cũng như phù hợp với tình hình thực tiễn về phát triển kinh tế – xã hội của nước ta. So với trước đây, BLHS năm 2015 được xác định là sửa đổi căn bản và toàn diện. Trong đó, tội gây rối trật tự công cộng được quy định tại Điều 318 như sau:

1. Người nào gây rối trật tự công cộng gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

– Có tổ chức;

– Dùng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách;

– Gây cản trở giao thông nghiêm trọng hoặc gây đình trệ hoạt động công cộng;

– Xúi giục người khác gây rối;

– Hành hung người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng;

– Tái phạm nguy hiểm.

So với quy định tại Điều 245 BLHS năm 1999, quy định tại Điều 318 BLHS năm 2015 có một số điểm mới.

– Về quy định dấu hiệu cấu thành tội phạm: Điều 245 BLHS năm 1999 quy định dấu hiệu cấu thành là “gây hậu quả nghiêm trọng”. Điều 317 BLHS năm 2015 chỉ cần hành vi “gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội” thì đã có thể bị xem là tội phạm.

– Về mức phạt tiền: Điều 318 BLHS năm 2015 được quy định “từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng”, cao hơn so với Điều 245 BLHS năm 1999 để phù hợp với thực tiễn.

– Về tình tiết định khung tăng nặng: so với khoản 2 Điều 245 BLHS năm 1999, khoản 2 Điều 318 BLHS năm 2015 có sự hoán đổi vị trí của điểm a và điểm b. Tại tình tiết định khung tăng nặng quy định tại điểm b Điều 318 BLHS năm 2015 được thay đổi thành “Dùng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách”. Như vậy, tại quy định của BLHS năm 2015, dùng vũ khí hay hung khí cũng là tình tiết định khung tăng nặng của tội gây rối trật tự công cộng.

2. Quy định của BLHS năm 2015 về tội gây rối trật tự công cộng:

Điều 318 BLHS năm 2015 quy định 2 trường hợp phạm tội như sau:

– Trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng và đã gây ra hậu quả là gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Hành vi khách quan của tội phạm này được thể hiện ở hành vi gây rối trật tự công cộng có nghĩa là hành vi phá vỡ tình trạng ổn định, có tổ chức, có kỷ luật ở nơi công cộng. Hành vi này được thực hiện công khai ở nơi công cộng, thể hiện dưới nhiều dạng hành vi cụ thể khác nhau có thể bằng lời nói thô tục, chửi bới, la hét hoặc bằng hành động đập phá đồ đạc, tài sản, đánh nhau, xô đẩy người khác hoặc tạo ra âm thanh gây tiếng ồn lớn…

Hậu quả của tội phạm được quy định là gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, có nghĩa là hành vi gây rối đã dẫn đến tình trạng mất ổn định, hỗn loạn, vô tổ chức, vô kỷ luật ở nơi công cộng mà hành vi đó thực hiện.

– Trường hợp tùy hành vi gây rối trật tự công cộng chưa gây hậu quả là gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, nhưng trước đó chủ thể là người đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức được hành vi gây rối trật tự công cộng là nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn thực hiện. Động cơ, mục đích của người phạm tội rất đa dạng nhưng không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm này và do vậy, chúng không ý nghĩa trong việc xác định tội phạm.

– Điều 318 BLHS năm 2015 quy định 2 khung hình phạt sau:

Khung cơ bản, có mức phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. So với hình phạt tiền được quy định tại khoản 1 Điều 245 BLHS năm 1999 (từ 01 triệu đồng đến 10 triệu đồng) thì mức phạt tiền quy định tại khoản 1 Điều 318 BLHS năm 2015 tăng gấp 5 lần. Việc sửa đổi hình phạt tiền theo hướng tăng mức tiền phạt là hoàn toàn cần thiết, bởi vì mức phạt cũ quá thấp không đủ răn đe người phạm tội cũng như những người khác có ý định phạm tội này trong tình hình hiện nay.

– Khung tăng nặng, có mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm áp dụng cho trường hợp phạm tội sau:

+ Có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm được quy định trong khoản 2 Điều 17 BLHS năm 2015;

+ Dùng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách: dụng vũ khí, hung khí như dùng súng thể thao quốc phòng, súng săn, súng kíp, súng hỏa mai, dao găm, mã tấu, kiếm, giáo mác, thuốc nổ và kíp mìn dùng trong sản xuất không phải là vũ khí quân dụng.

Nếu dùng vũ khí quân dụng như súng ngắn, súng trường…để thực hiện hành vi gây rối thì người phạm tội không chỉ bị xử lý về tội này mà còn có thể bị xử lý về tội sử dụng trái phép vũ khí quân dụng (Điều 304 BLHS năm 2015); hành vi phá phách là hành vi hủy hoại các đồ vật ở nơi công cộng như đập phá tượng trong công viên, đập phá, đốt xe ô tô ở trên đường…

Nếu hành vi sử dụng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách gây rối không chỉ gây ra tình trạng hỗn loạn, vô tổ chức, vô kỷ luật ở công cộng mà còn gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác thì người phạm tội còn có thể bị xử lý về các tội giết người, cố ý gây thương tích hoặc tội hủy hoại tài sản theo nguyên tắc phạm nhiều tội.

+ Gây cản trở giao thông nghiêm trọng hoặc gây đình trệ hoạt động công cộng được hiểu là cản trở, ách tắc giao thông từ 2 giờ trở lên hoặc gây cản trở giao thông ở những tuyến giao thông quan trọng, làm ách tắc giao thông trên diện rộng không phân biệt thời gian bao lâu;

+ Xúi giục người khác gây rối là người xúi giục thực hiện hành vi kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng được quy định tại khoản 3 Điều 17 BLHS năm 2015;

+ Hành hung người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng, người phạm tội thực hiện hành vi dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực uy hiếp tinh thần người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng. Người can thiệp bảo vệ công cộng có thể là bất kỳ người nào có hành vi cản trở như bằng lời nói góp ý, giải thích hoặc có các hành động khác ngăn cản như ôm, giữ người phạm tội đang thực hiện hành vi gây rối …

Trong trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng và hành hung người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng là người đang thi hành công vụ tức là người có trách nhiệm bảo vệ trật tự công cộng như công an, dân quân tự vệ … thì người phạm tội còn có thể bị xử lý về tội chống người thi hành công vụ được quy định tại Điều 330 BLHS năm 2015 theo nguyên tắc phạm nhiều tội;

+ Tái phạm nguy hiểm.

Theo đó, BLHS 2015 đã có quy định chi tiết hơn, rành mạch hơn, rõ ràng hơn đối với tội gây rối trật tự công cộng, giúp cho việc áp dụng pháp luật trở lên chính xác, triệt để, tránh được những nhầm lẫn trong việc định tội danh trước đây.