Người từ 14 đến dưới 16 tuổi có bị phạt tù chung thân?

1. Người từ 14 đến dưới 16 tuổi có bị phạt tù chung thân không?

Căn cứ theo khoản 2 Điều 12 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự khi họ phạm phải những tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng theo quy định pháp luật.  

Bên cạnh đó, tại Điều 39 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì tù chung thân được hiểu là hình phạt không giới hạn thời gian được áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng chưa đến mức phải áp dụng hình phạt tử hình. Tuy nhiên, hình phạt tù chung thân không được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

Như vậy, theo quy định pháp luật hiện hành thì không áp dụng hình phạt tù chung thân đối với tội phạm từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi.

2. Các hình phạt áp dụng cho người từ 14 đến dưới 16 tuổi phạm tội:

Theo quy định tại Điều 98 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì các hình phạt được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bao gồm: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và phạt tù có thời hạn. Trong đó có 03 hình phạt không tước tự do và 01 hình phạt tước tự do được áp dụng đối người dưới 18 tuổi phạm tội. Cụ thể như sau:

2.1. Cảnh cáo:

Hình phạt cảnh cáo là hình phạt nhẹ nhất, khi áp dụng hình phạt này cũng sẽ không gây tổn thương đến nhân phẩm và tiềm năng của người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi. Hình phạt cảnh cáo được áp dụng cho những trường hợp người dưới 18 tuổi có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục hậu quả, không thuộc trường hợp miễn trách nhiệm hình sự hoặc không cần thiết áp dụng các biện pháp giáo dục. Như vậy, cảnh cáo là hình phạt được áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức được miễn hình phạt.

2.2. Phạt tiền:

Theo quy định tại Điều 99 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì hình phạt phạt tiền là hình phạt chính đối với người phạm tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nếu người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng. Mức phạt tiền được áp dụng không được quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật quy định. Như vậy, hình phạt phạt tiền không được áp dụng đối với người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi.

2.3. Cải tạo không giam giữ:

Hình phạt cải tạo không giam giữ được áp dụng đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi họ phạm tội rất nghiêm trọng. Theo quy định tại Điều 100 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không được khấu trừ thu nhập của họ. Bên cạnh đó, thì thời hạn áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không được quá một phần hai thời hạn mà điều luật quy định.

2.4. Tù có thời hạn:

Hình phạt tù có thời hạn được xem hình phạt nghiêm khắc nhất được quy định áp dụng đối với người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi. Tòa án sẽ chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn khi có đủ cơ sở cho rằng việc áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục và các hình phạt không tước tự do như cảnh cáo, cải tạo không giam giữ không đủ để giáo dục, răn đe người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi mà cần phải cách ly họ một thời gian khỏi môi trường xã hội để cải tạo, giáo dục trong một cơ sở giam giữ.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 101 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì khi người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội, nếu điều luật có quy định hình phạt có thể được áp dụng cho tội phạm là tù chung thân hoặc tử hình thì mức phạt cao nhất được áp dụng cho chủ thể này không được quá 12 năm. Nếu trong điều luật quy định hình phạt được áp dụng là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng cho người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội không được quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định.

Tóm lại, khi người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội có thể bị áp dụng các hình phạt sau: phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù có thời hạn.

3. Nguyên tắc xử lý đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội:

Căn cứ theo quy định tại Điều 91 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự thì nguyên tắc xử lý đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội được quy định như sau:

– Việc xử lý nhóm người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội phải đảm bảo lợi ích tốt nhất của họ và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ các cá nhân phạm tội sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh để trở thành công dân có ích cho xã hội.

– Cần phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của tội phạm từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện phạm tội của họ để xử lý họ.

– Nhóm người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiệm trọng theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự, trừ tội phạm quy định tại các điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 và 251 và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hiệu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp giám sát, giáo dục được quy định tại mục 2 Chương XII Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự.

– Chỉ thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi trong trường hợp cần thiết và việc truy cứu trách nhiệm này phải căn cứ vào đặc điểm nhân thân người phạm tội, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

– Tòa án sẽ chỉ áp dụng hình phạt với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp giám sát hoặc giáo dục tại trường giáo dưỡng không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.

– Không áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi.

– Chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi xét thấy rằng các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.

– Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không được áp dụng hình phạt bổ sung.

– Đối với án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi thì không được tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.

4. Quy định khác về trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội:

Theo Điều 102 Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2017 hợp nhất Bộ luật hình sự quy định về việc quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt như sau:

– Trường hợp chuẩn bị phạm tội: mức phạt cao nhất được áp dụng đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chuẩn bị phạm tội không quá một phần ba mức hình phạt được quy định trong khung hình phạt cho hành vi chuẩn bị phạm tội trong điều luật áp dụng.

– Trường hợp phạm tội chưa đạt: mức phạt cao nhất được áp dụng đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội chưa đạt không quá một phần ba mức hình phạt quy định trong trường hợp cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn.

THAM KHẢO THÊM:

• Nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
• Tù chung thân có áp dụng với người chưa thành niên không?
• Hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là gì? Đặc điểm và mục đích?