Người nước ngoài có được tham gia BHYT hộ gia đình không?

Bảo hiểm y tế là một loại bảo hiểm cho sức khoẻ cho các cá nhân và được Nhà nước chi trả một phần chi phí nếu người tham gia bảo hiểm y tế gặp phải rủi ro về sức khoẻ khi tham gia khám, chữa bệnh tại các bệnh viên, các cơ sở y tế. Theo đó, tham gia bảo hiểm là việc làm có lợi cho các cá nhân tại Việt Nam. Hiện nay, theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế thì cá nhân có thể bảo hiểm y tế được tham gia theo nhiều hình thức như hộ gia đình; cá nhân tham gia bảo hiểm y tế tại nơi học tập, làm việc; cá nhân tham gia tự nguyện;… Tuy nhiên, ngày nay tại Việt Nam có rất nhiều người nước ngoài sinh sống, làm việc và cũng có nhu cầu được tham gia bảo hiểm y tế để được hỗ trợ chi phí khi khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế khi không may gặp rủi ro về sức khoẻ. Vậy một câu hỏi đặt ra là người nước ngoài có được tham gia bảo hiểm y tế tại Việt Nam được không? Người nước ngoài có thể tham gia bảo hiểm y tế theo diện hộ gia đình được hay không?

Căn cứ pháp lý:

– Luật Bảo hiểm y tế năm 2008, sửa đổi bổ sung năm 2014;

– Nghị định số 146/2018/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 17 tháng 10 năm 2018 quy định chi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế;

– Thông tư số 30/2020/TT-BYT của Bộ Y tế ban hành ngày 31 tháng 12 năm 2020 quy định chi tiế và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Nghị định số 146/2018/NĐ-CP ngày 17 tháng 10 năm 2018 của Chính phủ quy địnhchi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế;

– Quyết định 505/QĐ-BHXH của cơ quan Bảo hiểm xã hội ban hành ngày 27/3/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều Quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam

1. Quy định của pháp luật hiện hành về bảo hiểm y tế:

1.1. Bảo hiểm y tế là gì?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm y tế năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 thì Bảo hiểm y tế được quy định là loại bảo hiểm được tham gia với hình thức bắt buộc đối với các đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế để chăm sóc sức khoẻ của người tham gia bảo hiểm và tham gia không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện.

Theo đó, bảo hiểm y tế được áp dụng nhằm mục đích chi trả cho người tham gia một phần chi phí hoặc toàn bộ chi phí thăm khám bệnh, chữa bệnh và một số dịch vụ khác liên quan đến y tế nếu không may người đó xảy ra rủi ro về sức khoẻ.

1.2. Những nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế:

Hiện nay, pháp luật về bảo hiểm y tế quy định việc tham gia bảo hiểm y tế của các cá nhân được tham gia dưới 02 hình thức là: tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc và tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện. Theo đó mà mỗi nhóm tham gia thì các đối tượng sẽ được quy định khác nhau. Cụ thể các đối tượng tham gia được quy định như sau:

1.2.1. Nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc:

Căn cứ theo các quy định tại Nghị định số 146/2018/NĐ-CP thì có 06 nhóm đối tượng bắt buộc phải tham gia bảo hiểm y tế. Cụ thể như sau:

Nhóm thứ nhất: Nhóm do người lao động và người sử dụng dụng lao động đóng;

Nhóm thứ hai: Nhóm do cơ quan bảo hiểm xã hội đóng;

Nhóm thứ ba: Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng;

Nhóm thứ tư: Nhóm được ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng;

Nhóm thứ năm: Nhóm do người sử dụng lao động đóng;

Nhóm thứ sáu: Nhóm dành cho các đối tượng khác như học viên đào tạo sĩ quan dự bị được đào tạo từ 03 tháng trở lên nếu chưa tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trong thời gian người đó được đào tạo và được cơ sở đào tạo sĩ quan đóng bảo hiểm y tế theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế.

1.2.2. Nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện:

Theo quy định tại Điều 5 Nghị định số 146/2018/NĐ-CP và hướng dẫn tại Thông tư số 30/2020/TT-BYT thì đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện được xác định là nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình.

2. Người nước ngoài được tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình không?

Theo quy định tại Điều 5 Nghị định số 146/2018/NĐ-CP thì các đối tượng thuộc nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo diện hộ gia đình được quy định cụ thể như sau:

– Người có tên trong sổ hộ khẩu, trừ những người thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc theo quy định tại nghị định số 146/2018/NĐ-CP;

– Người có tên trong sổ tạm trú, trừ đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc được quy định tại Nghị định 146/2018/NĐ-CP và đối tượng có tên trong sổ hộ khẩu thường trú được nêu trên;

– Ngoài những đối tượng tham gia bảo hiểm y tế theo diện hộ gia đình có đăng ký thường trú hoặc tạm trú thì các đối tượng sau đây cũng được pháp luật cho phép tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức hộ gia đình:

+ Chức sắc, chức việc, nhà tu hành: sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú hoặc có danh sách có đóng dấu của tổ chức tôn giáo trực tiếp quản lý;

+ Người sinh sống trong cơ sở bảo trợ xã hội trừ đối tượng tham gia bảo hiểm y tế theo diện bắt buộc được quy định tại Nghị định 146/2018/NĐ-CP mà không được ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế: có sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú hoặc có danh sách có dấu mộc của cơ sở bảo trợ xã hội nơi người đó đang cư trú.

Như vậy, căn cứ theo quy định trên thì nếu người nước ngoài có đăng ký thường trú hoặc đăng ký tạm trú vào một hộ gia đình được công nhận có chỗ ở hợp pháp thì có thể tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện theo diện hộ gia đình.

3. Mức đóng bảo hiểm y tế đối với người nước ngoài tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình được quy định như thế nào?

Căn cứ theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 7 Nghị định số 146/2018/NĐ-CP thì mức đóng bảo hiểm y tế của các thành viên trong hộ gia đình được xác định như sau:

– Người thứ nhất trong hộ gia đình được xác định mức đóng bằng 45% mức lương cơ sở. Ở thời điểm hiện tại, mức lương cơ sở được xác định theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 38/2019/NĐ-CP là 1.490.000 đồng một tháng. Theo đó mức đóng của người thứ nhất được xác định là 67.050 đồng/ tháng;

– Người thứ hai trong hộ gia đình được xác định mức đóng bằng 70% mức đóng của người thứ nhất và cụ thể là 46.935 đồng/ tháng;

– Người thứ ba trong hộ gia đình được xác định mức đóng bằng 60% mức đóng của người thứ nhất và được tính ra cụ thể là 40.230 đồng/ tháng;

– Người thứ tư trong hộ gia đình được xác định mức đóng bằng 50% mức đóng của người thứ nhất và được xác định cụ thể tại thời điểm hiện tại là 33.525 đồng/ tháng;

– Người thứ năm trở đi trong hộ gia đình được xác định mức đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất và được xác định bằng 26.820 đồng/ tháng.

Theo đó, nếu người nước ngoài tham gia bảo hiểm xã hội theo diện hộ gia đình thì phải xác định được người đó là thành viên thứ mấy trong hộ gia đình và từ đó mới xác định được mức cụ thể của người nước ngoài phải đóng theo phân tích trên.

4. Trình tự, thủ tục đăng ký tham gia bảo hiểm y tế đối với người nước ngoài:

Theo quy định tại Quyết định số 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung bởi Quyết định số 505/QĐ-BHXH thì người nước ngoài tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức bảo hiểm y tế hộ gia đình thì cần thực hiện theo trình tự, thủ tục của cả hộ gia đình, cụ thể như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ:

– Tờ khai tham gia và điều chỉnh thông tin bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội theo mẫu TK1-TS được ban hành kèm theo Quyết định số 505/QĐ-BHXH;

– Bản chính hoặc bản chụp thẻ BHYT của các thành viên khác của gia đình trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú

– Sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú của người nước ngoài;

– Hộ chiếu của người nước ngoài (lưu ý hộ chiếu phải còn hiệu lực).

Bước 2: Nộp hồ sơ và đóng tiền tham gia bảo hiểm y tế tại cơ quan bảo hiểm y tế:

Sau khi chuẩn bị hồ sơ gồm đầy đủ giấy tờ trên thì người nước ngoài có thể nộp hồ sơ tại đại lý thu hoặc trực tiếp tại cơ qua Bảo hiểm xã hội. Sau khi nộp hồ sơ đầy đủ giấy tờ thì người nước ngoài thực hiện nghĩa vụ tài chính, đóng tiền bảo hiểm y tế theo mức được quy định và phân tích ở mục 3 bài viết này.

Bước 3: Nhận kết quả là thẻ bảo hiểm y tế:

Người nước ngoài đến trực tiếp nơi mình đã nhận thẻ bảo hiểm y tế tại nơi mình nộp hồ sơ. Theo quy định thì thời gian giải quyết hồ sơ là không quá 05 ngày kể từ ngày cơ quan bảo hiểm xã hội nhận đầy đủ hồ sơ hợp lệ của người nước ngoài.