Trong đời sống hôn nhân, mối quan hệ giữa nàng dâu và mẹ chồng đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến sự ổn định của gia đình. Tuy nhiên, không ít trường hợp xung đột mẹ chồng - nàng dâu kéo dài gây áp lực tinh thần, dẫn đến mâu thuẫn vợ chồng và cuối cùng là quyết định ly hôn. Vậy, mâu thuẫn với mẹ chồng có được ly hôn đơn phương không?
Mục lục bài viết
1. Mâu thuẫn với mẹ chồng có được ly hôn đơn phương không?
Mâu thuẫn mẹ chồng – nàng dâu từ lâu được xem là nguyên nhân phổ biến gây rạn nứt hôn nhân ở Việt Nam. Trong nhiều trường hợp, xung đột không chỉ dừng lại ở những bất đồng nhỏ trong sinh hoạt mà leo thang thành căng thẳng nghiêm trọng, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến quan hệ vợ chồng. Các vụ ly hôn đơn phương xuất phát từ mâu thuẫn với mẹ chồng thường có những đặc điểm sau:
- Người yêu cầu ly hôn thường là vợ, do chịu áp lực tinh thần lớn và cảm thấy không thể tiếp tục chung sống;
- Mâu thuẫn ban đầu chỉ giữa mẹ chồng và nàng dâu, nhưng dẫn đến vợ chồng bất hòa, ly thân lâu dài;
- Một số trường hợp nghiêm trọng hơn có yếu tố bạo lực tinh thần hoặc bạo lực thể chất, trở thành căn cứ mạnh để Tòa án chấp nhận ly hôn đơn phương.
Lý do “mẫu thuẫn với mẹ chồng” có được xem là căn cứ hợp pháp để giải quyết thủ tục ly hôn đơn phương hay không cần dựa trên quy định của pháp luật như sau:
1.1. Điều kiện yêu cầu ly hôn đơn phương theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
Thứ nhất, tuân thủ về chủ thể có quyền yêu cầu giải quyết ly hôn:
Điều 51 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 có quy định những chủ thể sau đây có quyền yêu cầu giải quyết ly hôn:
- Vợ, chồng hoặc cả hai người có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn;
- Cha, mẹ, người thân thích khác có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi đáp ứng đồng thời 02 điều kiện:
- Một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình;
- Và là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ.
- Chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
Thứ hai, lý do yêu cầu giải quyết ly hôn đơn phương:
Điều 56 Luật Hôn nhân gia đình 2014, lý do để giải quyết ly hôn theo yêu cầu của một bên (ly hôn đơn phương) gồm:
- Căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình;
- Hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài (ly thân một thời gian dài không có khả năng hàn gắn…);
- Mục đích của hôn nhân không đạt được (vợ chồng không hạnh phúc, không có sự tôn trọng, không thể cùng nhau chăm sóc con cái…).
1.2. Mâu thuẫn với mẹ chồng có phải căn cứ ly hôn đơn phương không?
Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 chỉ quy định về những lý do liên quan đến đời sống chung trực tiếp của hai vợ chồng khiếu cho cuộc hôn nhân không thể kéo dài và mục đích hôn nhân không thể đạt được.
Pháp luật không quy định “mâu thuẫn với mẹ chồng” là căn cứ trực tiếp để ly hôn.
Vì vậy, lý do mâu thuẫn với mẹ chồng không phải là căn cứ trực tiếp để giải quyết thủ tục ly hôn đơn phương theo quy định của pháp luật.
1.3. Khi nào mâu thuẫn với mẹ chồng trở thành lý do ly hợp pháp hôn đơn phương?
Đây có thể trở thành căn cứ gián tiếp để yêu cầu giải quyết ly hôn đơn phương nếu ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống hôn nhân.
Nếu mâu thuẫn với mẹ chồng khiến quan hệ vợ chồng rạn nứt nghiêm trọng, vợ chồng không còn chung sống, liên tục xảy ra xung đột hoặc ly thân dài ngày thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể xác định rằng “cuộc hôn nhân này đã rơi vào tình trạng trầm trọng, không thể cứu vớt”.
Mâu thuẫn với mẹ chồng trở thành căn cứ hợp pháp khi:
- Mâu thuẫn kéo dài dẫn đến vợ chồng mất đoàn kết, không còn tiếng nói chung;
- Xung đột với mẹ chồng nhưng người chồng không bảo vệ vợ, thậm chí ủng hộ hành vi xúc phạm và bạo lực khiến quan hệ vợ chồng đổ vỡ hoàn toàn;
- Tình trạng bạo lực tinh thần hoặc thậm chí bạo lực thể chất từ gia đình chồng đã khiến cho người vợ không thể tiếp tục sống chung.
Kết luận: Tòa án sẽ không chấp nhận thụ lý vụ án ly hôn nếu chỉ xuất phát từ “mâu thuẫn với mẹ chồng”, nhưng nếu chứng minh được mâu thuẫn này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ vợ chồng và đời sống chung khiến cho hôn nhân không thể kéo dài thì yêu cầu ly hôn đơn phương sẽ được chấp nhận.
2. Thẩm quyền giải quyết việc đơn phương ly hôn khi có mâu thuẫn với mẹ chồng:
Theo điểm a khoản 1 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (được sửa đổi bởi Khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án 2025) quy định về thẩm quyền tòa án nhân dân khu vực:
- Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình (trong đó có tranh chấp ly hôn, tranh chấp về nuôi con, chia tài sản khi ly hôn theo khoản 1 Điều 28 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015) thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân khu vực.
Đồng thời, theo Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định thẩm quyền tòa án theo lãnh thổ như sau:
- Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, Điều 28, Điều 30 và Điều 32 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015;
- Các đương sự có quyền tự thỏa thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức giải quyết những tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, Điều 28, Điều 30 và Điều 32 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015…
Kết luận: Trường hợp yêu cầu ly hôn do có mâu thuẫn gay gắt với mẹ chồng thì khi ly hôn đơn phương, nguyên đơn có thể nộp đơn tại Tòa án nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc.
3. Cần chuẩn bị những gì khi ly hôn đơn phương vì mâu thuẫn với mẹ chồng?
Điều 91 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định: Đương sự có yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình phải thu thập, cung cấp, giao nộp cho Tòa án tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu đó là có căn cứ và hợp pháp.
Vì vậy, người yêu cầu ly hôn đơn phương phải chứng minh cho yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp. Với trường hợp mâu thuẫn mẹ chồng – nàng dâu, bạn cần chuẩn bị chứng cứ chứng minh tình trạng hôn nhân trầm trọng.
Vì vậy, khi ly hôn đơn phương vì mâu thuẫn với mẹ chồng bạn cần chuẩn bị 02 vấn đề: chứng cứ và thành phần hồ sơ đầy đủ. Cụ thể như sau:
3.1. Chứng cứ cần thiết:
- Tin nhắn, ghi âm, video: Thể hiện việc bị xúc phạm, đe dọa hoặc việc vợ chồng cãi vã do mâu thuẫn gia đình;
- Biên bản xác nhận của tổ hòa giải, chính quyền địa phương: Nếu đã được hòa giải nhiều lần nhưng không thành;
- Giấy tờ chứng minh tình trạng ly thân: Ví dụ giấy tạm trú nếu một bên đã chuyển ra ngoài sống riêng;
- Hồ sơ y tế hoặc đơn trình báo: Trong trường hợp có bạo lực gia đình.
3.2. Hồ sơ ly hôn đơn phương cần có:
- Đơn xin ly hôn đơn phương (được trình bày theo mẫu đơn khởi kiện ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP, sửa đổi bởi Nghị quyết 04/2018/NQ-HĐTP);
- Bản chính giấy đăng ký kết hôn;
- Bản sao chứng thực giấy tờ tùy thân của người khởi kiện;
- Giấy khai sinh của con (nếu có tranh chấp quyền nuôi con);
- Tài liệu chứng minh tài sản chung (nếu có yêu cầu chia tài sản);
- Chứng cứ mâu thuẫn gia đình (quan trọng trong trường hợp này).
4. Lời khuyên pháp lý khi ly hôn đơn phương vì lý do mâu thuẫn với mẹ chồng:
Ly hôn đơn phương do mâu thuẫn gia đình là một vấn đề nhạy cảm, đòi hỏi phải xử lý khéo léo để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và giảm thiểu xung đột.
Dưới đây là một số lời khuyên từ Luật sư:
4.1. Đánh giá tình trạng hôn nhân trước khi ly hôn:
- Nếu chỉ là mâu thuẫn nhỏ thì nên ưu tiên hòa giải để giữ gìn hạnh phúc gia đình;
- Nếu mâu thuẫn kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và con cái thì cần chuẩn bị phương án ly hôn hợp pháp.
4.2. Chuẩn bị đầy đủ chứng cứ chứng minh tình trạng hôn nhân:
- Thu thập các tài liệu chứng minh tình trạng hôn nhân trầm trọng: tin nhắn, ghi âm hoặc xác nhận của chính quyền;
- Hồ sơ đầy đủ giúp Tòa án chấp nhận yêu cầu ly hôn nhanh hơn.
4.3. Tham khảo ý kiến Luật sư:
- Luật sư sẽ tư vấn về căn cứ pháp lý và cách thu thập chứng cứ hợp pháp;
- Hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, bảo vệ quyền lợi về con cái và tài sản khi có tranh chấp.
Kết luận: Ly hôn đơn phương do mâu thuẫn với mẹ chồng không vi phạm pháp luật, nhưng để được Tòa án chấp nhận, bạn phải chứng minh mâu thuẫn này làm hôn nhân rơi vào tình trạng trầm trọng. Chuẩn bị hồ sơ chặt chẽ và có sự hỗ trợ pháp lý là yếu tố quyết định.
THAM KHẢO THÊM:
