Phân biệt tội giao cấu với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi với các tội khác

1. Phân biệt với Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi quy định tại Điều 142 Bộ luật hình sự năm 2015:

Tại khoản 1 Điều 142 của Bộ luật hình sự quy định về Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi như sau:

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ;

b) Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi.

Về dấu hiệu khách thể của tội phạm: Cũng như Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, khách thể của tội này là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tình dục, danh dự, nhân phẩm của người dưới 16 tuổi.

Về dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm: Ở mặt khách quan của tội phạm này chia làm hai trường hợp: Trường hợp thứ nhất, nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi: Hành vi khách quan có thể là dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác khiến nạn nhân bị tê liệt ý chí, phải miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người phạm tội. Trường hợp thứ hai, nạn nhân là người dưới 13 tuổi: Hành vi khách quan của tội này là hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác mà không đòi hỏi thủ đoạn phạm tội như tội hiếp dâm và có thể trái ý muốn của nạn nhân hoặc cũng có thể không trái với ý muốn của nạn nhân. Như vậy khác với hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác có sự đồng thuận từ nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi ở Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác ở Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi không được sự đồng thuận từ nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi mà là thực hiện hành vi phạm tội trái ý muốn của nạn nhân.

Về dấu hiệu mặt chủ quan của tội phạm: Lỗi của tội phạm này là lỗi cố ý, là lỗi cố ý trực tiếp nếu khi người phạm tội biết rõ nạn nhân là người dưới 16 tuổi mà vẫn thực hiện hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác; là lỗi cố ý gián tiếp khi người thực hiện hành vi nghĩ rằng nạn nhân không phải là người dưới 16 tuổi nhưng thực tế nạn nhân là người dưới 16 tuổi. Đây cũng là điểm tương đồng về mặt lỗi khi so sánh giữa Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Về dấu hiệu chủ thể của tội phạm: Điều luật không mô tả dấu hiệu đặc biệt của chủ thể của Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Theo đó, chủ thể của tội này là chủ thể bình thường và theo quy định của Điều 12 Bộ luật hình sự, chủ thể là người từ đủ 14 tuổi trở lên. Đây là điểm khác với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Về hình phạt: Có thể thấy mức hình phạt ở Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi nặng hơn so với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Mức hình phạt của tội danh này thấp nhất là 07 năm tù và cao nhất là tử hình, còn đối với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức hình phạt thấp nhất là 01 năm tù và cao nhất là 15 năm tù. Bên cạnh đó, hai tội danh này đều có các hình phạt bổ sung là có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Qua những phân tích trên đây có thấy điểm khác biệt cơ bản của tội Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi là ở dấu hiệu hành vi khách quan và chủ thể của tội phạm. Tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi hành vi khách quan (đối với nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi) là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác khiến cho nạn nhân lâm vào tình trạng tê liệt ý chí, không thể chống lại được để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn của họ trong khi hành vi khách quan ở tội Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được sự đồng thuận từ phía nạn nhân mà không có bất kỳ dấu hiệu bạo lực, cưỡng ép nào. Về mặt chủ thể: Nếu như chủ thể của tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi là người từ đủ 14 tuổi trở lên thì chủ thể của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là người đủ 18 tuổi trở lên. Ngoài ra, cả hai tội phạm đều thực hiện với lỗi cố ý và xâm phạm cùng một khách thể đó là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tình dục, danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.

2. Phân biệt với tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 quy định tại Điều 144 Bộ luật hình sự năm 2015:

Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi quy định tại Điều 144 Bộ luật hình sự:

1. Người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình hoặc trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

Về dấu hiệu khách thể của tội phạm: Cũng như Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, khách thể của tội này là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tình dục, danh dự, nhân phẩm của người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Về dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm: Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi ép buộc (“khiến”) và hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Trong đó, hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác là kết quả của hành vi ép buộc (“khiến”). Đối tượng tác động của hành vi khách quan là người bị lệ thuộc hoặc là người đang ở trong tình trạng quẫn bách và ở độ tuổi từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Hành vi ép buộc ở tội phạm này được hiểu là lợi dụng quan hệ lệ thuộc hoặc hoàn cảnh quẫn bách của nạn nhân để khống chế tư tưởng, buộc họ phải miễn cưỡng theo ý mình (miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác). Thủ đoạn mà người phạm tội sử dụng để khống chế nạn nhân có thể là đe dọa hoặc hứa hẹn. Như vậy, đây là điểm khác biệt với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (có sự đồng thuận từ nạn nhân).

Về dấu hiệu mặt chủ quan của tội phạm: Lỗi của chủ thể được quy định là lỗi cố ý. Chủ thể biết nạn nhân là người lệ thuộc mình hoặc biết họ là người đang trong tình trạng quẫn bách cũng như biết hành vi đe dọa hay hứa hẹn của mình là hành vi lợi dụng quan hệ lệ thuộc hoặc là hành vi lợi dụng tình trạng quẫn bách của nạn nhân để buộc họ phải miễn cưỡng cho giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Ngoài ra, người phạm tội cũng phải biết độ tuổi của nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Đây cũng là điểm tương đồng về mặt lỗi khi so sánh giữa Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Về dấu hiệu chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội danh này khác với chủ thể của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Điều luật chỉ dùng cụm từ “người nào” chủ thể của tội danh này là chủ thể của luật hình sự nói chung, có thể là nam hoặc nữ, có đủ năng lực hành vi và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 12 Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là người đủ 14 tuổi trở lên.

Về hình phạt: Mức hình phạt của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi nặng hơn so với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Mức hình phạt của tội danh này thấp nhất là 05 năm tù và cao nhất là chung thân, còn đối với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức hình phạt thấp nhất là 01 năm tù và cao nhất là 15 năm tù. Bên cạnh đó, hai tội danh này đều có các hình phạt bổ sung là có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Qua phân tích trên có thể thấy rằng điểm khác biệt giữa hai tội danh này nằm ở mặt hành vi khách quan và chủ thể của tội phạm. Nếu chủ thể của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là người đủ 18 tuổi trở lên, thì chủ thể của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là người đủ 14 tuổi trở lên. Về mặt hành vi khách quan, khác với hành vi đồng thuận giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác từ nạn nhân ở Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, thì ở Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, người phạm tội thực hiện các thủ đoạn làm nạn nhân miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Ngoài ra, nạn nhân ở Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi cũng mang một dấu hiệu đặc trưng so với các tội danh xâm hại tình dục trẻ em khác đó là tính chất lệ thuộc. Sự lệ thuộc có thể là từ công việc, tôn giáo, tư tưởng, vật chất… chính là điểm yếu khiến nạn nhân phải miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác và cũng là điểm mạnh mà chủ thể tội phạm dựa vào để buộc nạn nhân phải thực hiện các hành vi trên với mình.

3. Phân biệt với tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi quy định tại Điều 146 Bộ luật hình sự năm 2015:

Điều 146 Bộ luật hình sự quy định:

1. Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà có hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi không nhằm mục đích giao cấu hoặc không nhằm thực hiện các hành vi quan hệ tình dục khác, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Về dấu hiệu khách thể của tội phạm: Khách thể của Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi cũng giống với khách thể của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, khách thể của tội này là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tình dục, danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.

Về dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm: Mặt khách quan của Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi khác với mặt khách quan của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Điều đó thể hiện ở dấu hiệu hành vi khách quan, hành vi khách quan được quy định trong điều luật là hành vi dâm ô. Theo hướng dẫn từ Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐTP ngày 01/10/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của Bộ luật hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi, thì dâm ô quy định tại khoản 1 Điều 146 của Bộ luật Hình sự là hành vi của những người cùng giới tính hoặc khác giới tính tiếp xúc về thể chất trực tiếp hoặc gián tiếp qua lớp quần áo vào bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, bộ phận khác trên cơ thể của người dưới 16 tuổi có tính chất tình dục nhưng không nhằm quan hệ tình dục, gồm một trong các hành vi sau đây: a) Dùng bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm tiếp xúc (ví dụ: đụng chạm, cọ xát, chà xát…) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, bộ phận khác của người dưới 16 tuổi; b) Dùng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: tay, chân, miệng, lưỡi…) tiếp xúc (ví dụ: vuốt ve, sờ, bóp, cấu véo, hôn, liếm…) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm của người dưới 16 tuổi; c) Dùng dụng cụ tình dục tiếp xúc (ví dụ: đụng chạm, cọ xát, chà xát…) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm của người dưới 16 tuổi; d) Dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi dùng bộ phận khác trên cơ thể của họ tiếp xúc (ví dụ: vuốt ve, sờ, bóp, cấu véo, hôn, liếm…) với bộ phận nhạy cảm của người phạm tội hoặc của người khác; đ) Các hành vi khác có tính chất tình dục nhưng không nhằm quan hệ tình dục (ví dụ: hôn vào miệng, cổ, tai, gáy… của người dưới 16 tuổi). Như vậy, cùng là hành vi tình dục nhưng hành vi khách quan của tội dâm ô được quy định tại điều luật này hoàn toàn khác với hành vi khách quan của tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Và hành vi dâm ô này không phải nhằm mục đích giao cấu hoặc không nhằm thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Đối tượng của hành vi dâm ô được quy định là người dưới 16 tuổi. Họ có thể bị hành vi dâm ô tác động đến thân thể nhưng cũng có thể chỉ bị chứng kiến những hành vi tình dục …

Về dấu hiệu mặt chủ quan của tội phạm: Cũng giống như Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, lỗi của chủ thể được quy định ở tội danh này là lỗi cố ý.

Về dấu hiệu chủ thể của tội phạm: Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi và Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi đều giống nhau về mặt chủ thể. Chủ thể của tội phạm này là người từ đủ 18 tuổi trở lên, có thể là nam hoặc nữ.

Về hình phạt: Mức hình phạt ở Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi nhẹ hơn so với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Mức hình phạt của tội danh này thấp nhất là 06 tháng tù và cao nhất là 12 năm tù, còn đối với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức hình phạt thấp nhất là 01 năm tù và cao nhất là 15 năm tù. Bên cạnh đó, hai tội danh này đều có các hình phạt bổ sung là có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, có thể thấy điểm khác biệt giữa hai tội danh này đó là về mặt khách quan của tội phạm. Hành vi khách quan của Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, còn hành vi khách quan của Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi là hành vi dâm ô mà không nhằm mục đích giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.