Trình tự thủ tục khiếu nại quyết định thu hồi đất trái pháp luật

Hiện nay, kinh tế càng ngày phát triển, nhiều dự án mới được triển khai dẫn đến việc thu hồi đất để phục vụ dự án kinh tế hoặc các dự án khác có nhu cầu sử dụng đất ngày càng tăng. Tuy nhiên, để bảo vê các quyền và lợi ích hợp pháp của người bị thu hồi đất thì pháp luật cũng đã có quy định để bảo vệ người sử dụng đất như là thủ tục khiếu nại, khởi kiện quyết định thu hồi đất trái pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật.

Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính trong việc giải quyết bồi thường, xem xét trách nhiệm hoàn trả trong hoạt động quản lý hành chính và thi hành án dân sự là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình, người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.

Theo quy định của pháp luật thì những trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính. Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.

1. Khiếu nại quyết định thu hồi đất:

Theo quy định của pháp luật đất đai có quy định về thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thu hồi đất trong các trường hợp sau đây:

+ Thẩm quyền thu hồi đất đối với tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

+ Thẩm quyền thu hồi đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn.

Thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thu hồi đất trong các trường hợp sau đây:

+ Thu hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư;

+ Thu hồi đất ở của người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam.

+ Trường hợp trong khu vực thu hồi đất có cả đối tượng thuộc trường hợp trên thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thu hồi đất hoặc ủy quyền cho Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thu hồi đất.

Có thể hiểu việc khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật khiếu nại quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Người có quyền và lợi ích bị xâm phạm khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

Người khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh) thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

2. Khiếu nại quyết định thu hồi đất trái pháp luật lần đầu:

Theo quy định của pháp luật thì người khiếu nại gửi đơn khiếu nại lần đầu đến cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất là Uỷ ban nhân dân các cấp giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật.

Pháp luật khiếu nại quy định về thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính về quá trình thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định. Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.

Khi người có thẩm quyền thu hồi đất nhận được đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì người có thẩm quyền thu hồi đất giải quyết khiếu nại lần đầu phải thụ lý để giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp với cơ quan có thẩm quyền biết, Nếu thuộc các trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải trả lời văn bản và nêu rõ lý do.

Theo quy định của pháp luật thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu thông thường không quá ba mươi ngày, kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất giải quyết khiếu nại, Còn đối với những vụ việc phức tạp thì thời gian giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn thời hạn thông thường nhưng không quá 45 ngày, kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền giải quyết thụ lý.

Khi nhận được khiếu nại thuộc thẩm quyền, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu phải thụ lý giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp biết, trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải nêu rõ lý do. Đối với những khu vực vùng sâu vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết khiếu nại không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý, Tuy nhiên đối với những vụ việc phúc tạp thì có thể gia hạn kéo dài hơn về thời hạn giải quyết khiếu nại nhưng không quá 60 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án theo quy định của pháp luật.

3. Khiếu nại quyết định thu hồi đất trái pháp luật lần hai:

Thông thường thì thủ tục khiếu nại lần hai được áp dụng trong trường hợp: Người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại lần đầu không được giải quyết; Người khiếu nại phải gửi đơn kèm theo quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu, các tài liệu có liên quan cho người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai theo quy định của pháp luật.

Theo quy định của pháp luật thì các cơ quan giải quyết khiếu nại giải quyết trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của mình và không thuộc một trong các trường hợp quy định của pháp luật, người giải quyết khiếu nại lần hai phải thụ lý giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đã chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp biết; trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải nêu rõ lý do. Còn đối với vụ việc khiếu nại phức tạp, nếu thấy cần thiết, người giải quyết khiếu nại lần hai thành lập Hội đồng tư vấn để tham khảo ý kiến giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật

Theo quy định của pháp luật thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai không quá 45 ngày, kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền thụ lý  đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn nhưng không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý. Ở những khu vực vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết khiếu nại không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài hơn, nhưng không quá 70 ngày, kể từ ngày thụ lý.

4. Thủ tục khởi kiện quyết định thu hồi đất:

Theo quy định của pháp luật thì các cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc trong trường hợp không đồng ý với quyết định, hành vi đó hoặc đã khiếu nại với người có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại về quyết định, hành vi đó.

Đối với quyết định thu hồi đất trái pháp luật mà người khởi kiện đã thực hiện việc khiếu nại tới chủ tịch ủy ban nhân dân cấp quận, huyện hoặc chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh trong khoảng thời gian luật định mà không được giải quyết hay không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì người khiếu nại có quyền khởi kiện quyết định thu hồi đất trái pháp luật tại tòa án có thẩm quyền giải quyết là tòa án nhân dân cấp quận, huyện hoặc tòa án nhân dân cấp tỉnh để giải quyết vụ án theo thủ tục tố tụng hành chinh trong thời hạn một năm theo quy định của pháp luật. Trường hợp bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh và các tình huống khách quan khác thì sẽ không tính vào thời hạn giải quyết theo quy định.

Thời hạn chuẩn bị xét xử khi khởi kiện quyết định thu hồi đất trái pháp luật của Uỷ ban nhân dân các cấp trong thời gian chuẩn bị xét xử thông thường theo quy định của pháp luật là 4 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án.

Do đó, việc quy định về khiếu nại quyết định thu hồi đất hay khởi kiện quyết định thu hồi đất này rất cần thiết trong việc thực hiện các quy định của pháp luật khi cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho những người sử dụng đất có đất bị thu hồi đồng thời thực hiện đúng trình tự, thủ tục thu hồi đất theo quy định của pháp luật đất đai và các văn bản khác của pháp luật có liên quan nhằm thu hồi đất sử dụng đất mục đích ổn đình đời sống và phát triển kinh tế xã hội.