Đấu giá hàng hóa là gì? Đặc điểm của đấu giá hàng hóa?

1. Khái niệm đấu giá hàng hóa?

Đấu giá có thể hiểu là một phương thức bán hàng hóa và dịch vụ, đấu giá được thực hiện bằng cách xướng giá tối thiểu, những người muốn mua sẽ tiến hành trả giá, người nào trả giá cao nhất sẽ mua được hàng. Hoạt động đấu giá nhằm mục đích đấu giá hàng hóa và tìm người mua trả giá cao nhất, đối với của hoạt động đấu thầu hàng hóa dịch vụ thì mục đích của đấu giá nhằm tìm được người bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ đáp ứng tốt nhất các yêu cầu mà bên mua đặt ra.

Đối tượng của hoạt động đấu giá hàng hóa là các loại hàng hóa được phép lưu thông theo quy định của pháp luật. Những hàng hóa được phép lưu thông đều có thể là đối tượng của đấu giá tuy nhiên hầu hết chỉ những hàng hóa có đặc thù về giá trị cũng như giá trị sử dụng mới được cân nhắc để lựa chọn bán theo phương thức bán đấu giá, những hàng hóa được mang ra đấu giá thường khó xác định giá trị thực của nó như các loại hàng hóa khác.

Ngoài ra đối tượng của đấu thầu còn có thể là dịch vụ, bao gồm cả các loại dịch vụ được phép thực hiện.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 185 Luật Thương mại năm 2005:

“Điều 185. Đấu giá hàng hoá

1. Đấu giá hàng hoá là hoạt động thương mại, theo đó người bán hàng tự mình hoặc thuê người tổ chức đấu giá thực hiện việc bán hàng hoá công khai để chọn người mua trả giá cao nhất.

2. Việc đấu giá hàng hoá được thực hiện theo một trong hai phương thức sau đây:

a) Phương thức trả giá lên là phương thức bán đấu giá, theo đó người trả giá cao nhất so với giá khởi điểm là người có quyền mua hàng;

b) Phương thức đặt giá xuống là phương thức bán đấu giá, theo đó người đầu tiên chấp nhận ngay mức giá khởi điểm hoặc mức giá được hạ thấp hơn mức giá khởi điểm là người có quyền mua hàng.”

Như vậy đấu giá hàng hóa là hoạt động thương mại, theo đó người bán hàng tự mình hoặc thuê người tổ chức đấu giá thực hiện việc bán hàng hoá công khai để chọn người mua trả giá cao nhất. Theo đó hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.

Phân loại đấu giá được quy định hai phương thức thực hiện đấu giá hàng hóa là phương thức trả giá lên và phương thức hạ giá xuống.

Đối với đấu thầu hàng hóa, dịch vụ: căn cứ vào hình thức đấu thầu có thể chia thành đấu thầu rộng rãi và đấu thầu hạn chế. Mặt khác, căn cứ vào phương thức đấu thầu thì chia thành đấu thầu một túi hồ sơ và đấu thầu hai túi hồ sơ.

2. Chủ thể của đấu giá hàng hóa:

Trong hoạt động đấu giá hàng hóa người tổ chức đấu giá là bên bán và người tham gia đấu giá là bên mua, người điều hành đấu giá là người tổ chức đấu giá hoặc người được người tổ chức đấu giá uỷ quyền điều hành bán đấu giá.

Theo đó, bên bán tức người tổ chức đấu giá là thương nhân có đăng ký kinh doanh dịch vụ đấu giá hoặc là người bán hàng của mình trong trường hợp người bán hàng tự tổ chức đấu giá và người bán hàng là chủ sở hữu hàng hoá, người được chủ sở hữu hàng hoá uỷ quyền bán hoặc người có quyền bán hàng hoá của người khác theo quy định của pháp luật.

Bên mua tức người tham gia đấu giá hàng hoá là tổ chức, cá nhân đăng ký tham gia cuộc đấu giá.

3. Đặc điểm của đấu giá hàng hóa:

Thứ nhất, đấu giá hàng hóa là một hoạt động thương mại, hay có thể hiểu là hoạt động bán hàng đặc biệt và được thể hiện trên các phương diện:

– Đối tượng của đấu giá hàng hóa là những hàng hóa nhất định có tính đặc thù về giá trị và giá trị sử dụng;

– Đấu giá hàng hóa mang tính cạnh tranh, công khai và lành mạnh;

– Đấu giá hàng hóa là cách thức bán hàng của thương nhân chủ yếu được thực hiện thông qua trung gian;

– Đấu giá với tư cách là một hoạt động thương mại vì vậy pháp luật điều chỉnh đối với hoạt động này khác với việc đấu giá tài sản trong dân sự.

Thứ hai, chủ thể của quan hệ đấu giá hàng hóa là các thương nhân. Tùy thuộc việc tổ chức đấu giá hàng hóa được thực hiện trực tiếp hoặc thông qua thương nhân kinh doanh dịch vụ đấu giá hàng hóa mà sự tham gia của các chủ thể rất đa dạng, với các mức độ khác nhau và mục đích khác nhau. Chủ thể trong đấu giá hàng hóa gồm một người bán và nhiều người mua. Trong hoạt động đấu giá hàng hóa, có rất ít trường hợp người bán đấu giá tự mình tổ chức bán đấu giá mà việc đấu giá đều có sự tham gia của trung gian là người làm dịch vụ bán đấu giá. 

Thứ ba, đối tượng của đấu giá là hàng hóa được phép lưu thông trên thị trường, bao gồm tất cả động sản, kể cả động sản hình thành trong tương lai và những vật gắn liền với đất. Tuy nhiên, đấu giá là một hoạt động bán hàng đặc biệt, do đó hàng hóa có đặc thù về giá trị cũng như giá tị sử dụng. Người mua có thể trả hàng hóa cao hơn hoặc thấp hơn giá khởi điểm tùy thuộc vào phương thức đấu giá trên cơ sở cạnh tranh bình đẳng và môi trường pháp lý công bằng.

Thứ tư, hình thức pháp lý của đấu giá hàng hóa được thiết lập dưới một dạng đặc biệt là hợp đồng dịch vụ đấu giá và văn bản bán đấu giá hàng hóa. Hợp đồng đấu giá được xác lập giữa người bán và người kinh doanh dịch vụ đấu giá trong đó ghi nhận các quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên. Văn bản đấu giá hàng hóa thực chất là hợp đồng mua bán hàng hóa xác lập quyền sở hữu của người mau đối với hàng hóa đấu giá. Việc xác lập thành hợp đồng hoặc văn bản bán đấu giá nhằm ghi nhận quá trình đấu giá, kết quả đấu giá và được ghi nhận là có giá trị pháp lý, là cơ sở để bên đấu giá và bên tham gia đấu giá giải quyết tranh chấp với nhau trong trường hợp có tranh chấp xảy ra.

4. Vai trò của đấu giá hàng hoá:

Đấu giá hàng hóa đem đến lợi ích cho người mua người mua là mua được hàng hóa với phương thức cạnh tranh bình đẳng và trên môi trường cạnh tranh công bằng khi tất cả những người tham gia trả giá đều có cơ hội ngang nhau.

Đấu giá hàng hóa có ý nghĩa giúp cho hàng hóa đến được với những người mua tiềm năng, đấu giá thể hiện được bản chất hàng hóa, hiểu đúng giá trị của hàng hóa. Người bán tức bên đấu giá cũng thu được lợi ích vật chất mong muốn ngang giá với hàng hóa mà có khi còn lớn hơn nhiều lần so với giá trị thực của hàng hóa được đem ra bán đấu giá. Bên cạnh đó, đấu giá hàng hóa còn giúp xác lập quan hệ mua bán giữa người mua và người bán được diễn ra nhanh chóng do tập trung được nguồn cung, cầu về các loại hàng hóa đó và tập trung hàng hóa vào một thời gian và địa điểm xác định; đấu giá có vai trò thúc đẩy quan hệ trao đổi thương mại phát triển.

Như vậy đấu giá hàng hóa bản chất là một hoạt động mua bán hàng hóa đặc biệt và nó là hoạt động thương mại, mang các đặc điểm riêng trong quá trình thực hiện đấu giá để hàng hóa đến được tay người mua. Quá trình đấu giá phải được thực hiện theo đúng các nguyên tắc công khai, trung thực, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia. Ngay tại phiên đấu giá, người điều hành bán đấu giá phải công khai các mức giá được trả và họ tên người mua trả giá cao nhất của mỗi lần trả giá, điều này thể hiện sự minh bạch, rõ ràng giữa các lần trả giá, nhằm để phiên đấu giá không có hành vi gian lận trong việc ra giá.

Những người có thân phận pháp lý hay hoàn cảnh đặc biệt mà sự tham gia của họ có ảnh hưởng đến sự trung thực của cuộc đấu giá thì sẽ không được tham gia đấu giá, toàn bộ quá trình đấu giá phải rõ ràng, trung thực. Đồng thời quyền và lợi ích của các bên trong quan hệ đấu giá hàng hóa phải được coi trọng và đảm bảo đầy đủ, cụ thể người bán hàng có quyền xác định giá khởi điểm, quyền yêu cầu tổ chức bán đấu giá thanh toán đầy đủ tiền bán hàng hóa…người mua hàng có quyền được xem hàng hóa, yêu cầu cung cấp đầy đủ thông tin về hàng hóa, được tự đặt giá, được xác lập quyền sở hữu đối với hàng hóa sau mà mình đấu giá thành công.

Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:

Luật thương mại 2005.