Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại lý thỏa thuận việc bên địa lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hóa cho bên giao đại lý.
Theo điều 166 Luật thương mại thì “Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại lý thỏa thuận việc bên địa lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hóa cho bên giao đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng để hưởng thù lao.”
Pháp luật thương mại Việt Nam hiện hành không quy định một cách tổng quát về các trường hợp chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại, song căn cứ vào quy định về các trường hợp chấm dứt hợp đồng dân sự tại “Bộ luật dân sự 2015”, hợp đồng đại lý thương mại có thể chấm dứt khi:
Các bên thỏa thuận hủy bỏ hợp đồng;
Hợp đồng đã được thực hiện xong ;
Hợp đồng hết thời hạn hiệu lực mà các bên không thỏa thuận gia hạn;
Một trong các bên tham gia hợp đồng chết, mất tích hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, mất tư cách thương nhân;
Hợp đồng đại lý bị hủy bỏ, bị đơn phương chấm dứt thực hiện;
Trường hợp hợp đồng đại lý bị đơn phương chấm dứt thực hiện khi một bên vi phạm hợp đồng là tranh chấp chủ yếu xảy ra đối với các bên. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của hai bên trong hợp đồng. Vụ tranh chấp sau đây là một ví dụ:
Ngày 1/7/2006, công ty TNHH thương mại sản xuất Khiêm Tín ký kết hợp đồng phân phối số HĐPP/TN-07/06 với bà Nguyễn Thị Tốt chủ hộ kinh doanh cá thể – Nhà phân phối Phước HIệp. Và phục lục hợp đồng 1 quy dịnh về lãnh thổ, sản phẩm và hoa hồng.
Theo hợp đồng, công ty TNHH TM-SX Khiêm Tín chỉ định nhà phân phối Phước Hiệp làm đại lý hoa hồng, có quyền phân phối độc quyền các sản phẩm thương hiệu Hugobui trên phạm vi toàn tỉnh Tây Ninh.
Ngày 1/5/2007, Công ty TNHH TM-SX mở thêm đại lý khác ở thị xã Tây Ninh mà không thông báo với nhà phân phối Phuwóc Hiệp. Vì vậy, nhà phân phối Phước Hiệp đã khiếu nại và hai bên thống nhất thanh lý hợp đồng, thỏa thuận tiến hành bàn giao hàng tồn kho xuống vông ty, trong thời gian 30 ngày nhà phân phôi sẽ nhận lại giá trị hàng tồn. Vì vậy, ngày 16/5/2007, nhà phân phối Phước Hiệp đã giao trả hàng, có lập biên bản kiểm hàng và thanh lý hợp đồng, công ty xác nhận là còn nợ nhà phân phối 90.200.078 đồng, đến hạn công ty khất nợ, cam kêt sẽ trả dần nhiều đợt nhưng sau đó không thực hiện theo cam kết gây thiệt hại quyền lợi của nhà phân phối.
Ngày 16/7/2007, bà Nguyễn Thị Tốt – chủ hộ kinh doanh cá thể – Nhà phân phối Phước Hiệp có đơn khởi kiện công ty TNHH TM-SX Khiêm Tín vì việc vi phạm hợp đồng không thực hiện đúng nghĩa vụ tiền hàng. Nhà phân phối đề nghị Tòa án buộc công ty phải trả ngay số tiền nợ 90.200.078 đồng và tiền lãi c hậm trả theo lãi suất 1,15% tháng tính từ ngày công ty vi phạm là 26/7/2007 đến khi thu hồi nợ xong.
Lý lẽ của các bên trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án
Công ty TNHH TM-SX Khiêm Tín, bà Lê Vũ Tường Vy đại diện ủy quyền trình bày đã xác nhận: giữa hai bên đã thanh lý hợp đồng và xác nhận công nợ ngày 16/5/2007, thống nhất số hàng tồn kho là 92.613.650 đồng, sau khi trừ chi phí các khoản công ty cam kết trả số nợ còn lợi là 90.200.078 đồng, số hàng này nhà phân phối phải trả về công ty trong thời hạn 6 tháng, nếu quá hạn thì công ty chỉ thanh toán 30% giá trị hàng, thực tế nhà phân phối không giao trả hàng đúng thỏa thuận nên chỉ chấp nhận thanh toán là 27.060.023 đồng tương đương 30% giá trị hàng đã giao trả. Tại phiên tòa, đại diện ủy quyền của công ty trình bày chỉ đồng ý thanh toán 50% giá trị tiền hàng vì hàng trả về quá thời hạn 3 tháng là vi phạm hợp đồng, về thời gian đề nghị được trả trong hạn 6 tháng, chia thành 6 kỳ trả nợ.
Ông Trần Minh Phước – con bà Nguyễn Thị Tốt – chủ hộ kinh doanh cá thể được mẹ ủy quyền dại diện cho hộ kinh doanh ký kết và thực hiện hợp đồng phân phối với công ty khẳng định: nhà phân phối đã giao hàng tồn kho đúng cam kết vào cùng ngày 16/5/2007 và có lập biên bản kiểm hàng và thanh lý hợp đồng.
>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
Như vậy, trong vụ tranh chấp trên, việc bên công ty TNHH Khiêm Tín (bên giao đại lý) mở thêm đại lý trên thị xã Tây Ninh mà không thông báo với nhà phân phối Phước Hiệp (bên đại lý) là vi phạm hợp đồng đại lý độc quyền ký ngày 1/7/2006. Hai bên đã thống nhất thanh lý hợp đồng đại lý nhưng công ty TNHH Khiêm Tín không thực hiện nghĩa vụ thanh toán của mình gây khó khăn cho bên đại lý là nhà phân phối Phước Hiệp.
Giải quyết việc đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý là một vấn đề khá phức tạp liên quan đến lợi ích của các bên và các lợi ích này luôn đối trọng nhau. Vì thế, quy định của pháp luật phù hợp với lợi ích của mỗi bên liên quan đến việc đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý là rất cần thiết. Trước hết cần xem xét quy định của pháp luật về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý. Vấn đề này được quy định khác nhau giữa Luật thương mại 1997 và L Luật thương mại 2005. Theo Điều 126 Luật thương mại 1997, một bên có quyền đơn phương đình chỉ hợp đồng khi việc vi phạm hợp đồng của bên kia là điều kiện để đình chỉ hợp đồng mà các bên đã thỏa thuận.
Luật thương mại 2005 quy định rộng hơn các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng của các bên. Theo Điều 177 Luật thương mại 2005, nếu các bên không có thỏa thuận nào khác trong hợp đồng, các bên đều có quyền thông báo cho nhau về việc chấm dứt hợp đồng đại lý mà không cần bất kỳ một lý do nào cả. Thời hạn đại lý chỉ chấm dứt trong một khoảng thời gian hợp lý nhưng không sớm hơn 60 ngày, kể từ ngày thông báo.
Để đảm bảo quyền lợi của các bên khi một bên đơn phương đình chỉ hợp đồng đại lý, Luật thương mại 2005 quy định: trừ trường hợp có thỏa thuận khác, nếu bên giao đại lý thông báo chấm dứt hợp đồng thì bên đại lý có quyền yêu cầu bên giao đại lý bồi thường một khoản tiền cho thời gian đã làm đại lý. Giá trị khoản bồi thường là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý cho mỗi năm mà bên đại lý làm đại lý cho bên giao đại lý đó. Trong trường hợp, thời gian đại lý dưới một năm thì khoản bồi thường được tính là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý. Nếu bên đại lý thông báo chấm dứt hợp đồng thì bên đại lý không có quyền đòi bồi thường. Bên giao đại lý có quyền yêu cầu bên đại lý bồi thường thiệt hại hay không thì luật không quy định. (Điều 177 khoản 2, khoản 3).
Bạn có thể tham khảo thêm một số bài viết có liên quan khác của Dương Gia:
– Hạn chế trong quy định về đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại
– Ưu và nhược điểm của quy định về thời hạn chấm dứt hợp đồng đại lý thương mại
– Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại lý theo quy định của Luật Thương mại
Mọi thắc mắc pháp lý cần tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ, quý khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 1900.6568 hoặc gửi thư về địa chỉ email: lienhe@luatduonggia.vn.
——————————————————–
THAM KHẢO CÁC DỊCH VỤ CÓ LIÊN QUAN CỦA LUẬT DƯƠNG GIA:
– Tư vấn pháp luật trực tuyến qua điện thoại
– Tư vấn luật miễn phí qua điện thoại
– Tư vấn pháp luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài điện thoại
