Ngày nay, có nhiều phương thức vận chuyển thư từ, hàng hóa, ... từ địa điểm nay đến địa điểm khác giúp mọi người tiết kiệm thời gian, công sức, trong đó có vận chuyển bằng hình thức bưu điện. Vậy pháp luật về vận chuyển bưu điện quy định như thế nào? Đặc điểm và bản chất?
Mục lục bài viết
1. Pháp luật về vận chuyển bưu điện là gì?
Pháp luật về vận chuyển bưu điện là các quy định về hoạt động bưu điện, bao gồm cung ứng dịch vụ bưu điện, thực hiện dịch vụ bưu điện công ích, quản lý bưu điện, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu điện, người sử dụng dịch vụ bưu điện tại Việt Nam.
Vận chuyển bưu điện, gồm cả dịch vụ chuyển phát, là dịch vụ chấp nhận, vận chuyển và phát bưu gửi từ một địa điểm này đến một địa điểm khác.
Bưu gửi bao gồm thư, kiện hàng hóa được gửi qua mạng bưu chính.
Thư là thông tin trao đổi dạng viết tay, bản in có địa chỉ nhận hoặc không có địa chỉ nhận, được gửi bằng các phương tiện vật lý từ một địa điểm này đến một địa điểm khác. Ấn phẩm định kỳ, sách, báo, tạp chí không được coi là thư.
Mạng bưu chính là hệ thống các trung tâm đầu mối, điểm phục vụ được kết nối bằng các tuyến thu gom, vận chuyển và phát do mọi thành phần kinh tế thiết lập để cung ứng vận chuyển bưu điện.
Điểm phục vụ bao gồm các bưu cục, kiốt, đại lý, điểm Bưu điện văn hóa xã, thùng thư công cộng độc lập và các điểm phục vụ khác.
Công trình bưu chính công cộng bao gồm các kết cấu xây dựng, phương tiện, máy móc, thiết bị thuộc mạng bưu chính công cộng.
Tem bưu chính là ấn phẩm được phát hành để thanh toán trước giá cước vận chuyển bưu điện.
Người sử dụng dịch vụ là tổ chức, cá nhân sử dụng vận chuyển bưu điện. Người sử dụng dịch vụ gồm người gửi và người nhận, theo đó:
– Người gửi là tổ chức, cá nhân có tên trong phần địa chỉ người gửi trên bưu gửi hoặc trên hợp đồng cung ứng và sử dụng vận chuyển bưu điện.
– Người nhận là tổ chức, cá nhân có tên trong phần người nhận trên bưu gửi.
Như vậy, vận chuyển Bưu điện là một loại hình dịch vụ đặc biệt, vừa tuân theo quy luật của kinh tế thị trường nhưng lại có vai trò quan trọng liên quan mật thiết, phục vụ cho quản lý nhà nước, dẫn đến việc pháp luật về vận chuyển Bưu điện cần được nhìn nhận như là một lĩnh vực pháp luật đặc thù vừa chịu sự chi phối của các nguyên tắc của luật tư vừa phải đảm bảo các nguyên tắc của luật công.
2. Đặc điểm pháp luật về vận chuyển bưu điện:
Truyền thống lâu đời, tính xã hội cao là đặc điểm chung vận chuyển bưu điện.
Đặc điểm nổi trội của sản phẩm vận chuyển bưu điện công ích: Tính phổ cập, tính thống nhất của giá cước, tính thống nhất của chất lượng dịch vụ
Đặc điểm nổi trội của sản phẩm dịch vụ phi công ích:
Dịch vụ kinh doanh không được bù lỗ chi phí và mang tính cạnh tranh cao; Dịch vụ được cung cấp theo phân khúc thị trường
Dịch vụ được cung cấp ở những nơi có nhu cầu sử dụng ở một mức độ nhất định chứ không được cung cấp đại trà ở khắp mọi nơi vì dịch vụ này cân nhắc đến tính hiệu quả về kinh tế.
Tính vô hình của sản phẩm bưu chính; Quá trình sản xuất kinh doanh bưu chính mang tính dây chuyền.
Quá trình sản xuất gắn liền với quá trình tiêu thụ sản phẩm; Tải trọng không đồng đều theo không gian và thời gian.
Đặc điểm chung của vận chuyển bưu điện: Dịch vụ bưu chính có sự tham gia của khách hàng vào công đoạn đầu của quá trình cung cấp dịch vụ và khách hàng thường phải trả tiền trước khi biết được chất lượng dịch vụ. Vận chuyển bưu điện chịu sự tác động mạnh mẽ của công nghệ thông tin.
3. Bản chất của quan hệ vận chuyển Bưu điện:
Bản chất của quan hệ vận chuyển Bưu điện là một loại quan hệ dịch vụ. Tuy nhiên khi so sánh với các hoạt động kinh tế khác thì vận chuyển Bưu điện mang nhiều những nét khác biệt, cụ thể:
– Thứ nhất, hoạt động vận chuyển Bưu điện có thể được thực hiện bằng nhiều các phương tiện vận chuyển khác nhau. Tương ứng với mỗi loại phương tiện vận chuyển thì sẽ có một phương thức vận chuyển với những nét đặc thù riêng biệt. Lúc này các quyền và nghĩa vụ phát sinh giữa bên cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện với bên sử dụng dịch vụ vận chuyển Bưu điện cũng sẽ có những điểm khác biệt.
– Thứ hai, do hoạt động vận chuyển Bưu điện là việc dịch chuyển bưu gửi từ địa điểm này đến địa điểm khác theo thỏa thuận giữa bên cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện với bên sử dụng dịch vụ vận chuyển Bưu điện, trong khi đó hoạt động vận chuyển Bưu điện thường xuyên được thực hiện trong một khoảng không gian rộng lớn nên sẽ phải chịu sự tác động của các yếu ngoại cảnh, đặc biệt là các yếu tố về thời tiết. Có thể nói yếu tố về mặt thời tiết là một trong những yếu tố có tác động trực tiếp gây chậm trễ về mặt thời gian vận chuyển, khi thời gian vận chuyển bị ảnh hưởng sẽ kéo theo vấn đề phát sinh chi phí vận chuyển giữa các bên. Chính vì nguyên nhân này khi tham gia vào quan hệ vận chuyển Bưu điện, các bên sẽ thường thỏa thuận về các nội dung liên quan miễn giảm trách nhiệm cho bên cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện.
– Thứ ba, trong quan hệ vận chuyển Bưu điện có thể có nhiều các chủ thể tham gia. Bên cạnh các chủ thể chính trong hoạt động vận chuyển Bưu điện là bên cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện và bên sử dụng dịch vụ vận chuyển Bưu điện và người nhận bưu gửi thì còn có sự tham gia của một số các chủ thể khác như cơ quan hải quan, cơ quan bảo hiểm,… Các chủ thể này lại có các quyền và nghĩa vụ khác nhau trong hoạt động vận chuyển Bưu điện.
Bên cạnh đó, không phải mọi hoạt động vận chuyển bưu gửi từ nơi này đến nơi khác sẽ được coi là một hoạt động vận chuyển Bưu điện. Trong bất cứ một quan hệ vận chuyển Bưu điện nào đều phải có sự tham gia của cá nhân, tổ chức cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện một cách chuyên nghiệp. Ví dụ: Nếu một cá nhân tự di chuyển bằng chính phương tiện của mình để đưa một bưu gửi cho người thân thì sẽ không làm phát sinh quan hệ vận chuyển | Bưu điện. Cùng là bưu gửi đó nhưng khi cá nhân đó đến các bưu cục hoặc các điểm cung ứng dịch vụ vận chuyển Bưu điện với mục đích sử dụng các dịch vụ vận chuyển Bưu điện để gửi bưu gửi đó đến người thân thì lúc này mới làm phát sinh quan hệ vận chuyển Bưu điện.
Mặt khác, bản chất của vận chuyển Bưu điện là được tiến hành dưới sự hỗ trợ của các phương tiện giao thông vận tải như ô tô, máy bay, đường sắt,… Nếu việc việc vận chuyển Bưu điện được thực hiện bằng các hoạt động như bê, vác, kéo hoặc đẩy bưu gửi từ nơi này đến nơi khác thì không làm phát sinh quan hệ vận chuyển Bưu điện.
4. Các hình thức gửi hàng qua bưu điện:
Có 3 hình thức chuyển hàng qua bưu điện được áp dụng phổ biến đó là:
– Bưu phẩm đảm bảo: Sử dụng cho việc gửi các giấy tờ, công văn quan trọng. Mã bưu phẩm đảm bảo được mắt đầu bằng chữ R (ví dụ: RM 123456VN)
– Chuyển phát nhanh EMS: Sử dụng cho việc gửi các sản phẩm hàng hóa cần được vận chuyển trong thời gian sớm, mã bưu phẩm chuyển phát nhanh bắt đầu bằng chữ E(ví dụ EM123456VN)
– Bưu kiện: Sử dụng cho việc gửi hàng hóa thông thường, phí vận chuyển rẻ hơn nhưng thời gian giao hàng sẽ lâu hơn, mã bắt đầu bằng chữ C (Ví dụ: CM123456VN).
