Phân tích vẻ đẹp của tình mẫu tử qua nhân vật Mai (Rừng xà nu) và người đàn bà hàng chài

1. Phân tích vẻ đẹp của tình mẫu tử qua nhân vật Mai và người đàn bà hàng chài:

1.1. Mở bài:

Giới thiệu đôi nét nổi bật của hai tác giả của hai tác phẩm;

Vẻ đẹp của tình mẫu tử chất chứa ở hai nhân vật:

1.2. Thân bài:

Nhân vật Mai

Sớm giác ngộ cách mạng, yêu cách mạng: cùng Tnú nuôi giấu cán bộ, giúp đỡ “Khi Tnú đi rẫy, Mai cùng đi với cán bộ. Hễ Mai ở nhà trông con cho Dít thay mẹ thì Tnú đi”.

Từ nhỏ, chị đã là một cô gái thông minh, khéo léo: cùng Tnú tập đọc, vào rừng bảo vệ các chiến sĩ cách mạng có thể làm toán hai chữ số trong sáu tháng”

Mai là một người phụ nữ kiên cường, không sợ quân thù: “ngước đôi mắt to tròn nhìn thằng Dục. Nhưng ám ảnh nhất là cuộc chiến không cân sức giữa người mẹ và đứa con chưa đầy tháng tuổi với lũ súc vật”.

– “Mai hét lên, vội tháo địu lật con xuống, thanh sắt rơi trúng lưng nó”; “Thanh sắt thứ hai cắm vào ngực Mai, cô lật ngược con lại”, “Tnú không nghe thấy tiếng kêu của Mai nữa, chỉ nghe ậm ừ một tiếng rồi im bặt”.

– Người mẹ sẵn sàng hi sinh thân mình để bảo vệ đàn con như gà mẹ dũng cảm dùng hết sức lực cứu con khỏi đàn diều hâu, đàn quạ. Cái chết của Mai và em bé khiến người đọc xúc động bởi tình mẫu tử thiêng liêng và lòng căm thù bọn đế quốc.

Nhân vật người đàn bà hàng chài

Ngoại hình: 40, thân hình thô, mặt rỗ

Lấy chồng nghèo, phải bươn chải kiếm sống trên chiếc thuyền nhỏ, làm lụng vất vả mà vẫn thiếu ăn, xuất hiện với khuôn mặt mệt mỏi, quần áo sờn rách, ướt sũng.

Thường bị chồng đánh đập “nhẹ đánh ba ngày, nặng đánh năm ngày”. Vậy mà chị không chống trả, không trốn chạy, không bỏ chồng vì chị cần một người đàn ông trên thuyền để nuôi nấng đàn con thơ dại.

Người phụ nữ xuất hiện trong tác phẩm là một người mẹ nghèo cam chịu đủ thứ cực khổ để dành lấy niềm vui cho con mình. Cô quan niệm ” sống vì con chứ không phải vì mình”. Vì thương con, chị xin chồng đừng đánh vợ trước mặt. Khi thấy con trai bênh vực mình và chống lại cha mình, bà cảm thấy đau lòng và xấu hổ.

Chi tiết giọt nước mắt: “Chàng trai chưa hé răng, như viên đạn bắn vào người giờ xuyên thấu tâm hồn người đàn bà, rơi lệ”

– Những biểu hiện đau khổ, tủi nhục mà người phụ nữ phải chịu đựng: đói nghèo, tù túng; bạo lực gia đình

– Nỗi xấu hổ, tội lỗi khi để con chứng kiến cảnh bố đánh mẹ; lo lắng về những điều phi đạo đức mà con trai có thể làm để bảo vệ mẹ mình.

– Biểu hiện của tình mẫu tử thiêng liêng: bà cam chịu bị chồng đánh đập không một lời than thở hay vì con mà bỏ con, hành động của cậu bé đã khiến bà bừng tỉnh vì nghĩ đến sự phát triển nhân cách của đứa trẻ sau này. Điều đó khiến cô đau lòng hơn bao giờ hết.

Lẩn khuất trong người phụ nữ ấy là bóng dáng của biết bao người phụ nữ nhân hậu, vị tha, hi sinh vì chồng con.

Điểm giống nhau: Hai nhân vật đều có tình mẫu tử sâu nặng, cao cả, họ đều là những người mẹ sẵn sàng chết vì con, giàu đức hi sinh cao cả.

Sự khác biệt:

– Nhân vật Mai là hình ảnh người mẹ Tây Nguyên thời chống Mỹ ở Tây Nguyên. Nỗi đau của Mai là nỗi đau của cả dân tộc một thời chống giặc ngoại xâm bảo vệ quê hương.

– Nhân vật người đàn bà hàng chài là hình ảnh người mẹ nghèo giữa cuộc sống đời thường với bao vất vả, nhọc nhằn. Từ cuộc đời và những phẩm chất cao quý của chị, ta thấy được nỗi đau trước bi kịch đói nghèo và bạo lực gia đình.

1.3. Kết bài:

Mỗi người mẹ có một cách yêu thương con riêng, mặc dù tình yêu thương ấy ở mỗi hoàn cảnh có những biểu hiện khác nhau nhưng đều có chung một nguồn gốc xuất phát từ lòng nhân ái, vị tha, hy sinh vô bờ bến. 

2. Điểm chung trong tình mẫu của của Mai (rừng xà nu) và nhân vật người đàn bà hàng chài:

Hai tác phẩm sáng tác ở hai thời đại, bối cảnh khác nhau. Rừng xa nu được viết trong hoàn cảnh đất nước chiến tranh, đặt người dân vào trong tình thế cấp bách, phải đánh đổi mạng sống của mình để bảo vệ nền độc lập dân tộc. Còn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu được sáng tác trong thời kì hòa bình đã được lặp lại. Thế nhưng con người lại đối mặt với một thực tế phũ phàng: nỗi lo cơm áo gạo tiền đã đẩy con người vào bi kịch. Tuy khác nhau ở thời gian, bối cảnh nhưng cả hai nhân vật đều có tình mẫu tử sâu sắc và cao cả, họ là những người mẹ sẵn sàng chết vì con, giàu đức hi sinh cao cả.

3. Hoàn cảnh sáng tác của hai tác phẩm:

3.1. Rừng xa nu:

Truyện ngắn “Rừng xà nu” được Nguyễn Trung Thành sáng tác vào mùa hè năm 1965 khi giặc Mỹ xâm lược miền Nam. Chúng đổ bộ vào địa điểm biểu tình Chu Lai, lộ rõ bản chất sát nhân của đế quốc, khủng bố đẫm máu phong trào cách mạng của nhân dân ta. Nguyễn Trung Thành và các nhà văn cùng thời muốn viết bài “Hịch tướng sĩ” thời chống Mỹ. Thế là viết xong bài tùy bút “Đường ta đi”, ông bắt tay vào viết truyện ngắn “Rừng xà nu”.

Truyện ngắn “Rừng Xà Nu” được đăng lần đầu trên tạp chí Giải phóng miền Trung số 2/1965, sau đó được in trong tập Trên quê hương Điện Ngọc anh hùng, là tác phẩm nổi tiếng nhất trong lịch sử văn học Việt Nam. Một số sáng tác của Nguyên Ngọc (Nguyễn Trung Thành) viết trong những năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ.

Theo tâm sự của nhà văn, khi chuẩn bị ra số thứ hai của tạp chí Giải phóng miền Trung, Nguyễn Trung Thành định viết một truyện ngắn chiến đấu về đồng bằng, nhưng ý định đó không thành. Bởi nó đánh thức trong lòng tác giả những cảm xúc chín muồi về thời ở Tây Nguyên. Như vậy, “Rừng xà nu”, người dân Tây Nguyên đã trải mình trên những trang văn rực lửa của Nguyễn Trung Thành. Như vậy, theo nhà văn, sự ra đời của tác phẩm “Rừng xà nu” bắt đầu đến với một ngòi bút gần như không có kế hoạch.

Nhà văn đặt tên tác phẩm là “Rừng xà nu” không phải ngẫu nhiên mà do một dụng ý nghệ thuật. Bởi đối với các nhà văn, đặc biệt là những nhà văn tài năng, việc đặt tên cho đứa con tinh thần của mình là một việc làm vô cùng quan trọng bởi nó đánh dấu cái hồn của tác phẩm, tư tưởng của tác giả. Nhan đề tác phẩm không khác gì chiếc chìa khoá giúp người đọc mở ra thế giới kì diệu của tác phẩm hay được ví như một lối mở dẫn người đọc khám phá lâu đài văn học nghệ thuật.

3.2. Chiếc thuyền ngoài xa:

Ở Nguyễn Minh Châu, sự đổi mới mạnh mẽ trong ý thức nghệ thuật luôn song hành với những tìm tòi sáng tạo trong tác phẩm của nhà văn.

Quan niệm của Nguyễn Minh Châu về mối quan hệ giữa văn và đời dựa trên tinh thần nhân văn: “Văn và đời là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người”.

“Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu được sáng tác vào tháng 8 năm 1983, in lần đầu trong tập “Bến quê”, sau vinh dự được nhà văn dùng đặt tên cho cả tập truyện ngắn, đã xuất bản năm 1987.

“Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu được sáng tác vào tháng 8 năm 1983, in lần đầu trong tập “Bến quê”, sau vinh dự được nhà văn dùng đặt tên cho cả tập truyện ngắn, đã xuất bản năm 1987. Năm 1983 là một thời điểm khá đặc biệt khi cuộc kháng chiến chống Mỹ và tay sai kết thúc thắng lợi, chúng ta trở lại với mọi mặt đời thường. Và cũng vào thời điểm này, cả nước đang bước vào thời kỳ đổi mới nên cuộc sống có nhiều bất ngờ thú vị, hấp dẫn giới văn nghệ sĩ, trong đó có Nguyễn Minh Châu.

“Chiếc thuyền ngoài xa” là truyện ngắn xuất sắc trong chặng đường thứ hai trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu. Thời kỳ này, qua tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” nhà văn đã bộc lộ sự chuyển biến quan trọng trong sáng tác của mình: từ phong cách tranh đấu, cảm hứng thế sự, sang cảm hứng nhân sinh, tùy bút nhà văn tập trung thể hiện con người trong cuộc hành trình gian khổ của họ để tìm thấy hạnh phúc và bình yên. “Chiếc thuyền ngoài xa” thực sự là một tác phẩm có giá trị nhân đạo sâu sắc. Đồng thời giúp nhà văn gửi gắm những thông điệp nghệ thuật quan trọng.

Từ câu chuyện về một bức ảnh nghệ thuật và sự thật đằng sau bức ảnh, truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa đưa ra một bài học chân thực về cách nhìn cuộc sống và con người: một góc nhìn đa diện, đa chiều, khám phá. Bản chất thật đằng sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng.